Selfoss - 27.02.2014, Blaðsíða 10

Bókunarsími tilboðsins er 426 5000
Aðeins 8.500 kr. fyrir tveggja manna herbergi!
Gistihús Keflavíkur · Keflavíkurflugvelli · Valhallarbraut 761 · 235 Reykjanesbæ
Sími 426 5000 · gistihus@internet.is · bbkeflavik.com
Láttu fara vel um þig nóttina fyrir eða eftir flug og gistu hjá okkur.
Þú geymir bílinn þinn hjá okkur, við keyrum þig upp á á flugvöll
og sækjum þig aftur þér að kostnaðarlausu.
Ertu á leiðinni til eða frá landinu?
Morgunverður er innifalinn
Þráðlaus nettenging
Rúmgóð herbergi með gervihnatta-
sjónvarpi og baði
Því ekki að byrja eða enda fríið í Bláa
Lóninu, aðeins um 15 mín. akstur frá
okkur, eða skoða Víkingasafnið, gamla
hervöllinn og Reykjanesið?
Við erum vel staðsett til að njóta alls
þess sem Reykjanesið hefur upp á að
bjóða. Tilvalið fyrir hvataferðir, fundi eða
rómantískar stundir.
Gott verð! Gildir til 1. maí 2014.
27. febrúar 2014
Velkomin sértu, góa mín
Fyrsti dagur góu var á sunnudaginn og er nefndur konudagur. Líkt og fyrsti dagur
þorra er bóndadagur.
Sá siður að eiginmenn gefi konum sínum blóm á konudaginn hófst á sjötta áratug
20. aldar. Síðasti dagur góu nefnist góuþræll.
Heimildir geta um tilhald í mat á síðari öldum en hvergi nærri á við þorra-
komu. Kann þar að ráða nokkru
að góukoma lendir oftast á langa-
föstu. Nokkuð var ort um Góu á
17. - 19. öld sem dóttur Þorra eða
eiginkonu. Var þá stundum reynt
í gamni að skjalla hana til að bæta
veður. Svipaður kann að vera til-
gangur þess góukomusiðar á norð-
austanverðu landinu að góu var
færður rauður ullarlagður.
Hann átti soninn Þorra sem
aftur átti dótturina Gói.
En hvað er góa?
Á Vísindavefnum eru þessar upp-
lýsingar
http://www.visindavefur.is/svar.
php?id=55529
Góan er fimmti og næstsíðasti
mánuður vetrar eftir gömlu íslensku
tímatali. Hún tekur við af þorran-
um. Hún hefst á sunnudegi á bilinu
18.- 24. febrúar og stendur þar til
einmánuður tekur við.
Orðmyndin góa virðist ekki not-
uð fyrr en í lok 17. aldar. Áður var
notuð kvenkynsmyndin gói (beygist
eins og elli) allt frá því í fornu máli.
Gömul saga, sem lesa má um í
fyrsta kafla Orkneyingasögu, segir
frá Fornjóti konungi í landi því er
kallað er Finnland og Kvenland.
Hann átti soninn Þorra sem aftur
átti dótturina Gói og tvo syni, Nór
og Gór. Þorri var mikill blótmaður
og hélt á miðjum vetri ár hvert blót
sem kallaðist þorrablót. Það bar til
tíðinda á einu slíku blóti að Gói
hvarf og fannst ekki þótt víða væri
leitað. Þremur vetrum síðar, þegar
Gói var enn ófundin, strengdu
bræður hennar þess heit að leita
hennar, Nór um löndin en Gór
um útsker og eyjar. Leituðu þeir
víða og lengi um það land sem nú
heitir Noregur. Loks komast þeir
að því að Hrólfur nokkur úr Bjargi
á Heiðmörk, sonur Svaða jötuns
norðan úr Dofrum, hafði numið
Gói á brott og heldur Nór til fund-
ar við hann. Þegar Hrólfur fréttir
af Nór fer hann til móts við hann
og Nór býður honum til einvígis.
Þeir börðust lengi og hafði hvorug-
ur betur. Þeir sættust þá, Nór fékk
systur Hrólfs en Hrólfur Gói og
hafði Nór í leitinni að systur sinni
lagt undir sig Noreg.
Orðin góa og gói finnast einnig
í Norðurlandamálum. Í færeysku
er myndin gø, í nýnorsku gjø, go, í
sænskum mállýskum göja, gya og í
forndönsku gue, gøj. Ásgeir Blöndal
Magnússon telur orðið líklega skylt
nýnorsku gjø í merkingunni 'snjó-
föl' og forníslenska veðurheitinu
gæ (í þulum).
Velkomin sértu, góa mín.
Húsfreyjur áttu að fagna góu á sama
hátt og bændur fögnuðu fyrsta degi
í þorra. Þær áttu að fara fyrstar allra
á fætur, ganga út fáklæddar fyrsta
morgun í góu og bjóða hana í garð
með þessari vísu:
Velkomin sértu, góa mín,
og gakktu í bæinn;
vertu ekki úti í vindinum
vorlangan daginn.
Þorrinn og góan þóttu erfiðastir
vetrarmánaðanna þar sem oft var
farið að ganga á matarbirgðirnar. Í
söfnum Orðabókar Háskólans er
þessi orðatiltæki meðal annars að
finna um góuna:
Hægt er að þreyja þorrann og
góuna
Kerling kvað það væri óséð. ,,Því
að ekki er öll góa úti enn." Hafa
margir haft þetta að máltæki síðan.
Góunnar er einnig oft getið í þul-
um og vísum. Vel þekktur er þessi
þulupartur:
Við skulum þreyja
þorrann og hana góu
og fram á miðjan einmánuð;
þá ber hún Grána.
(Af vísindavefnum)
Eins og áður er minnst á kemur
Góa mikið við sögu í veðurspám
fyrri tíma áður en tölvulíkön nú-
tímans urðu til. Á þeim tíma sem
reynslan og eftirtekt á hinum ýmsu
teiknum náttúrunnar var það eina
sem hægt var að spá eftir. Vísur og
munnmæli sem tengjast veðri á Góu
eru nokkur til.
Þurr skyldi þorri, þeysöm (þeysin)
góa, votur einmánuður, þá mun vel
vora.
Eftir úrfellum á góu þykja jafnan
fara úrfelli á sumrum.
Lognsnjór mikill á góu veit á góð-
an grasvöxt á sumrum.
„Grimmur (góður) skyldi góu-
dagurinn fyrsti, annar og hinn þriðji,
þá mun hún góa góð verða.“
„En ef hún góa öll er góð
öldin má það muna
þá mun harpa hennar jóð
herða veðráttuna.“
Sólbráðir á vetrum borgast aftur
ef þær koma fyrir þriðja fimmtudag
í góu.
Samantekt: KS
10
Þær opnuðu snemma í Sjafnarblómum á Selfossi á konudaginn. Og stóðu allar
vaktina lengi. Sá siður að eiginmenn gefi konum sínum blóm á konudaginn
hófst á sjötta áratug 20. aldar. Mynd: ÞHH
27. FEBRÚAR:
Með greinarstúfum sem hér birtast bregðum við á leik. Leitað er fanga í
gömlum blöðum og tímaritum. Útgangspunkturinn verður dagsetning
viðkomandi útgáfublaðs. Að þessu sinni er útgáfudagurinn 27. febrúar.
Efnið sem hér birtist felur í sér dagsetninguna 27. febrúar. Atburðir
eru látnir ráðast af því að þessi dagsetning finnst í textanum. Þeir geta
verið mis forvitnilegir, en við látum dagsetninguna stjórna ferðinni.
Leiðbeiningar um notkun
kornvöruseðla, brauðseðla
og sykurseðla.
Stjórnarráðið hefur skipað svo fyrir
að eftir 1. marz 1918 má ekki selja
rúg, rúgmjöl, hveiti, maís, maísmjöl,
bankabygg, hrísgrjón og sykur nema
gegn seðlum, sem út verða gefnir
að tilhlutun landsverzlunarinnar og
ekki brauð nema gegn seðlum, er
bæjarstjórn gefur hér út fyrir Reykja-
vík og fást í skiptum fyrir kornvöru-
seðla. ... hefur nú verið útbýtt til
tveggja mánaða ... til að kaupa 20
kílógrömm af kornvöru og 4 kíló-
grömm af sykri ... og verður hver
einstakur maður að haga svo til, að
þessi skammtur dugi. ...
Borgarstjórinn í Reykjavík, 27.
febrúar 1918.
K. Zimsen
Útvarpstíðindi birta dag-
skrá útvarpsins þennan
dag árið 1946.
Stutt og laggott:
Miðvikudagur 27. febrúar.
20.30 Kvöldvaka
Í Alþýðublaðinu er þessi frétt
27. febrúar 1949:
Mjólkin skömmtuð í dag.
Vegna snjókomunnar og ófærðar á
vegunum verður mjólkin skömmt-
uð í Reykjavík og Hafnarfirði í dag.
Verða skammtaðir 4 deselítrar út á
Mjólkurskömmtunarreit númer 48.
1878.
Eldur uppi í hraununum
norður af Heklu.
Gos þetta hófst 27. febrúar með all-
miklum jarðskjálftum sem gengu
yfir allan suðvesturhluta landsins;
þeir stóðu frá kl. 4 e.m. þangað til
kl. 5 næsta morgun og voru næst
eldstöðvunum með litlu millibili og
víða svo ákafir að gömul og óvönd-
uð hús skekktust meira eða minna,
en ekkert tjón varð á fólki eða pen-
ingi; margir flúðu hús sín og létu
út fénað meðan á þessu stóð; mestir
urðu jarðskjálftarnir á Landi, Rang-
árvöllum; í Hreppum, Fljótshlíð og
Vestmannaeyjum, en ekki á öllum
stöðum á sama tíma. ...
Jarðskjálftarnir á Suðurlandi hafa
flestir hreyfzt frá norðustri til suð-
vesturs og fara því eptir línum þeim
sem eldfjallagýgir og eldfjallasprung-
ur mynda í þessum landshluta.
(Andvari 1882)