Selfoss - 08.05.2014, Blaðsíða 9

98. maí 2014
1.maí
Fjölmenni var á baráttudegi launþega, 1. maí. Á Selfossi var þrammað Austurveginn í
vestur undir lúðrablæstri að hótel-
inu. Þar var hátíðardagskrá, boðið
upp á hlaðborð, ræður og gaman-
mál. Ögmundur Jónasson þingmað-
ur og Mjöll Einarsdóttir, fulltrúi
eldri borgara hvöttu fólk til dáða.
Ferskar hugmyndir
og framsækin fyrir-
tæki í Árborg
Í aðdraganda sveitarstjórnarkosn-inga fer fram mikilvæg umræða um brýnustu málefni hvers tíma.
Viðsnúningur er í rekstri vel flestra
sveitarfélaga í landinu eftir erfiðan
samdrátt í tekjum. Lítið hefur verið
framkvæmt í Árborg á síðari árum
og kyrrstaða ríkt á mörgum svið-
um. Nú er kominn tími til að líta
til framtíðar og þar skiptir miklu
máli að beita afli sveitarfélagsins til
þess að auka fjölbreytni í atvinnu-
málum með því að laða að fólk með
ferskar hugmyndir og framsækin fyr-
irtæki. Til dæmis með stofnun Fab
lab smiðju í samvinnu við skóla og
fyrirtæki í sveitarfélaginu.
Atvinnumálin liggja því til grund-
vallar að samfélög lifi og þrífist –
þetta á við um sveitarfélagið Árborg
líkt og öll önnur sveitarfélög. Fjöl-
breytt og gróskumikið mannlíf er
sömuleiðis mikilvægt til að styðja
við fyrirtæki og nýsköpun í hverju
sveitarfélagi. Samfélagið þarf hvort
tveggja og af þeim sökum er mikil-
vægt að hlúð sé bæði að búsetuskil-
yrðum íbúa og rekstrarskilyrðum
fyrirtækja í Árborg.
Atvinnuþróun og nýsköpun
eitt brýnasta verkefnið
Samfylkingin í Árborg leggur áherslu
á að atvinnuþróun og nýsköpun er
eitt mikilvægasta verkefnið sem ný
sveitarstjórn mun standa frammi
fyrir eftir kosningar. Þrátt fyrir að
sveitarfélagið sé í fremstu röð á
Suðurlandi og sé stærsti þjónustu-
kjarni svæðisins, þá verður að standa
vörð um þá atvinnustarfsemi sem
nú þegar er til staðar, en um leið
verður að skapa aðstæður fyrir nýja
starfsemi sem aukið getur fjölbreytni
og skapað forsendur fyrir frekari vöxt
til hagsbóta fyrir íbúa og fyrirtæki
sveitarfélagsins.
Möguleikar sveitarfélaga til beinn-
ar aðkomu að atvinnurekstri eru
vissulega takmarkaðir. Það er eftir
sem áður nauðsynlegt að sveitar-
félagið Árborg leggi sitt á vogar-
skálarnar annars vegar til að efla
atvinnurekendur og frumkvöðla í
sveitarfélaginu og hins vegar að sjá
til þess að íbúar séu færir um að taka
þátt í nýsköpun og uppbyggingu á
atvinnutækifærum. Mikilvægt er að
sveitarfélagið beiti sér áfram fyrir
skipulagningu og uppbyggingu á
atvinnusvæði í kringum flugvöll-
inn, þannig að það standi ekki á
sveitarfélaginu ef möguleiki opnast
fyrir kennslu- og einkaflug á Sel-
fossflugvelli.
Stofnum Fab lab í Árborg
Vinna þarf ötullega að því að kynna
kosti þess að færa slíkt flug á Selfoss
og hvaða möguleika svæðið býður
uppá. Sömuleiðis þarf sveitarfé-
lagið að halda áfram að stuðla að
samvinnu starfsgreina og fyrirtækja
sem standa sterkast á svæðinu – enda
leiðir slík klasamyndun oft til vöru-
og þjónustuþróunar á viðkomandi
sviði.
Síðast en ekki síst þarf að huga að
nýsköpun í Árborg og gefa íbúum
og fyrirtækjum tækifæri til að þróa
sköpunargáfu sína og koma hug-
myndum sínum í framkvæmd með
því að hanna og framleiða vörur og
hluti með stafrænni tækni. Samfylk-
ingin í Árborg vill því að sett verði á
laggirnar Fab Lab smiðja í samvinnu
við skóla og fyrirtæki á svæðinu þar
sem tæknilæsi og tæknivitund nem-
enda, almennings og fyrirtækja verði
efld og þannig skapaður vettvangur
fyrir nýsköpun til hagsbóta fyrir at-
vinnulífið og íbúa í sveitarfélaginu.
Um leið væri hægt með slíkri smiðju
að bæta samkeppnishæfni fyrirtækja,
skóla og nemenda á svæðinu á sviði
stafrænnar tækni og miðlunar.
Viktor S. Pálsson, skipar 4. sæti á
lista Samfylkingarinnar í Árborg.
Sitthvað
um sallat
Körfublómaættin er mjög stór og frjölbreytileg plöntuætt. Hér á landi
kannast allir við túnfífil eða öðru
nafni ætifífil. Eins og síðara nafnið
bendir til er hann ætur og reyndar
mjög holl matjurt, ef remmubragð-
ið væri ekki til að spilla lyst manna
á honum. En hann á náskyldan
ættingja þar sem er sallatfífillinn
með öllum sínum ræktuðu afbrigð-
um. Sallatfífillinn, eða bara sallat,
fræðiheiti Lactuca sativa, hefur ver-
ið ræktaður af mönnum síðan vel
fyrir daga Forn-Egypta. Uppruni
hans er frá fjöllum Litlu-Asíu og
austur um hálendið til Íran. Í raun
finnst tegundin hvergi villt í því
formi sem við þekkjum hana. En
nokkrar náskyldar tegundir með
afar rammri og jafnvel eitraðri
„fíflamjólk“ finnast á þessu svæði.
Efalaust hafa blendingar þeirra og
úrval í ræktun orðið upphaf að því
sallati sem við þekkjum nú. Hin
ramma „fíflamjólk“ hefur verið
ræktuð úr með úrvali. Og líkt og
kál, þá hafa komið fram fjölda
margir flokkar og undirflokkar af
sallatfíflinum.
Þeir flokkar sem við þekkjum
helst eru höfuðsallat, þ.e. höfuðin
uppskorin heilu lagi, sem skiptist
svo í smjörsallat og íssallat. Blað-
sallat, sem blöðin eru tekin af jafnt
og þétt, skiptist í ótal hópa, s.s.
‚LolloRosso‘ og eikarlaufasallatið
‚SaladBowl‘ í ýmsum rauðleitum
eða grænum tilbrigðum. Það er
mjög auðvelt í ræktun hér, sáð
beint út. Einnig eru til spergilsallat
eða stilksallat þar sem stilkurinn
er matarmikill og borðaður með
blöðunum. Rómarsallatið með sín
þykku blöð og þétt, upptyppt höf-
uð er líka farið að sjást hér í görð-
um. Það er auðræktað hér og talin
upprunalegasta gerð hins ræktaða
sallats.
Í ræktun þrífst sallat ágætlega um
allt land. Höfuðsallat er best að for-
rækta og planta síðan út á vaxtar-
stað. Sama á við um stilksallat. En
blaðsallati og rómarsallati má sá
beint í garðinn. Sallat þrífst best
í svölu og röku loftslagi. Í mikl-
um hita hleypur það fljótt í njóla.
Moldin þarf að vera létt og loftrík,
gjarna sandblönduð og jafnrök. Það
þarf lítinn áburð.
Sallat er oftast borið fram
niðurtætt, ósoðið. Ýmist eitt sér
eða blandað öðrum grænmetis-
tegundum. Venjulega með ein-
hverju viðbiti eins og ediks- eða
vínagrettsósu, ólívuolíu eða fetaosti
í kryddlegi.
Sallat er alltaf ræktað sem einær
salatjurt. Sallat og salat er ekki það
sama, fyrra hugtakið á við plöntuna
sem slíka, hið síðara við allskyns
kalda rétti, hvort sem sallat kem-
ur þar við sögu eða ekki – en oft
þeyttur rjómi eða mæjones!
Vitið þið kannski hvernig heitið
sallat er komið í þýsku og norðu-
landamálin? Sagan segir að um
miðja fjórtándu öld hafi þýskur
munkur farið í heimsókn í ítalskt
klaustur. Svo sem ekkert sérstætt
við það. En hann kom heim með
fræ af matjurt sem ekki var þekkt
á þessu svæði áður. Þegar hann var
spurður um nafnið á nýjunginni
svaraði hann að ítölsku bræðurnir
hafi kallað hana sallat við mat-
borðið. Þetta var víst eitthvað á
misskilningi byggt, því á ítölsku
heitir jurtin „lattuga“. En þegar
hún var borin á borð, niðurtætt
með ólívum, salti og ólífuolíu
kallaðist hún „ensallada“ og þá var
einungis átt við þessa blöndu. En
hvað um það. Þannig komst nú
heitið sallat inn í þýsku og þaðan
í norðurlandamálin! En ég er ekki
alveg viss um að þessi saga sé sönn,
þótt skemmtileg sé. Því að í raun
hefur sallat verið á borðum vestur-
evrópubúa síðan á dögum Karla-
Magnúsar. En engu að síður var
sallat mjög þýðingarmikil jurt fyrir
munkana, því að neysla á því átti
að ráða bót á og koma í veg fyrir
vota drauma! - En svona aldeilis
aukreitis, þá má útleggja heitið
„lattuga" sem „mjólkurblöðku“ á
íslensku. Orðstofninn er „lacto“
sem þýðir mjólkur-. Þetta orð er
svo aftur komið inn í íslensku með
„laktosfríu“ mjólkinni!
Blaðsallat.
Byrjunin
Fyrsta skóflustungan að við-byggingu við Sundhöll Selfoss var tekin á Valborgarmessu,
30. apríl sl. Það hefur lengi staðið
til. Félagar í sunddeildinni, fulltrúar
bæjarins og fastagesta voru þarna að
verki. Húsið verður á við tíu einbýl-
ishús að stærð og með því batnar
öll aðstaða. Verkinu á að vera lokið
að ári. Á myndinni sjást nokkrir
fastagesta rýna í aðstöðumynd af
mannvirkinu.
Fjölmenni var á 1. maí á Selfossi.
„Burt með fordóma“ voru hvatningar-
orð Öryrkjabandalagsins í göngunni
um allt land.
Grænt er vænt
Hafsteinn Hafliðason.