Fréttir - Eyjafréttir - 19.03.1998, Síða 12

12
Fréttir
Fimmtudagur 19. mars 1998
Eigendur Sæbjargar VE urðu af 20 þúsund tonna loönukvóta vegna mistaka Siglingamálastofnunar:
■Árni Jobnsen hefur lagt fram frumvarp um lagabreytingu sem ætti að tryggja að eigendurnir nái fram rétti sínum
Þann 17. desember 1984 strandaði
Sæbjörg VE 56 við Stokksnes eftir
að aðalvél skipsins bilaði. Þrátt
fyrir erfiðar aðstæður tókst
giftusamlega að bjarga áhöfninni
en tryggingaf élag Sæbjargar taldí
ekki svara kostnaði að revna
björgun skipsíns. Frá beim degi
hefur Sæbjörg lamist á
strandstað og leifarnar sem eftir
eru minna um fán á að barna liggi
skip sem einu sinni sigldi um
höfinblá.Þarmeðersögu
skipsins samt ekki lokið bví nú
hafa eigendur Sæbjargar í félagi
við aðra aðila farið fram á við
sjávarútvegsráðherra að fá
úthlutað aflaheimíldum,
sambærilegum við bað sem
Sæbjörg haföí. á nvtt skip. Er
barna á ferðinni stérmál bví
aflaheimildir Sæbjargar voru 1,9%
af heildarloðnukvétanum sem í
dag jafngilda um 26 búsund
tonnum. Það er bví Ijóst að fáist
betta í gegn hefur bað míkil og
jákvæð áhrif á atvinnustíg í Eyjum.
Máli sínu til stuðnings benda beir
m.a. á að fyrír mistök
Siglingamálastofnunar hafi
Sæbjörg lent utan við bann hóp
skipa sem komu til greina við
úthlutun aflaheimilda samkvæmt
fiskveiðistjórnunarlögunum sem
téku gildi 1986 og að í Ijési bess
að útgerð Sæbjargar hafi hagnýn
sér aflaheimíldir skipsins á árinu
1985, hafi skipið haft veíðileyfi í
gildi á árinu 1985 og bví átt að
koma til greina við úthlutun
aflaheimílda 1986.
í samstarfi við Hið íslenska
loðnuveiðifélag
Upphaf þess að Sæbjörg VE er aftur
komin í sviðsljósið, rúmum 13 árum
eftir að hún strandaði, má rekja til
stofnunar Hins íslenska loðnuveiði-
félags ehf, sent Hörður og Hallgrímur
Rögnvaldssynir Vestmannaeyjum og
Sveinn Andri Sveinsson lögmaður og
Lúðvík bróðir hans í Reykjavík standa
að. Fyrrum eigendur Sæbjargar, þau
Hilmar Rósmundsson og Theódór
Olafsson, Rósa Snorradóttir og
Margrét Sigurbjömsdóttir hafa gengið
til samstarfs við fjórmenningana og
heitir félagið nú Sæbjörg ehf.
útgerðarfélag. Fer félagið fram á við
sjávarútvegsráðuneytið að fá afla-
heimildum úthlutað á skip með sama
nafni sent þeir ætla að kaupa.
Ekkiónýt
Sveinn Andri rekur málið fyrir hönd
félagsins og í ítarlegri álitsgerð, sem
fylgir umsókn hans til sjávarútvegs-
ráðuneytisins, er saga Sæbjargar rakin
eftir að hún strandaði þann 17.
desember 1984. Sveinn Andri heldur
því fram að þrátt fyrir að skipið hafi
laskast ntikið við strandið sé fráleitt að
telja að það hafi verið ónýtt. Það hafi
aftur á móti verið mat tryggingafélags
skipsins, Tryggingamiðstöðvarinnar,
að ekki borgaði sig að reyna björgun
dæmi segir Sveinn Andri: „Þrátt fyrir
að bæði skipin væru dæmd ónýt af
tryggingafélögum og þau ekki gerð út
voru veiðiheimildir þeirra engu að
síður fullnýttar í fimm ár eftir að
skipin voru í raun varanlega horfin úr
rekstri."
Mistök
Siglingamálstofnunar
Af fyrirliggjandi gögnunr frá Siglinga-
málastofnun segir Sveinn Andri að
megi ráða að þar hafi verið gerð
mistök við afskráningu Sæbjargar.
„Skipið er þannig tekið af skrá áður en
ákvörðun liggur fyrir um það hvoit
skipinu verði bjargað eður ei. Hefði
þetta ekki verið gert hefði málið án efa
þróast öðruvísi. Vegna atskráningar-
innar lenti Sæbjörg utan við hópinn
sem úthlutað hefur verið aflaheim-
ildum. Mistök eru gerð árið 1986 við
úthlutun veiðiheimilda. en rót mistak-
anna liggur hjá Siglingamálastofnun."
segir í greinargerðinni.
Ekki virðist leika vafi á að þama
voru gerð mistök og starfsmaður
stofnunarinnar, sent látið hefur af
störfum, viðurkennir í yfirlýsingu frá
því í t'ebrúar sl. að hann hafi afskráð
Sæbjörgu þann 31. desember 1984.
„Gerði ég þetta án þess að hafa fengið
nein tilmæli urn slfkt frá
tryggingafélagi eða útgerð skipsins,
heldur alfarið að eigin frumkvæði,
enda hafði ég fengið fregnir af strandi
skipsins. Var afskráning svo fljótt
mistök af minni hálfu,“ segir starfs-
maðurinn í yfirlýsingunni.
Lög um stjómun fiskveiða hafa
tekið miklunt breytingum frá því
Sæbjörg strandaði en Sveinn Andri
segir athyglisvert að skilyrði fyrir
úthlutun veiðileyfa hafi ekki breyst í
tímans rás. Þegar lögin unt kvótann
tóku gildi 1. janúar 1984 byggðist
úthlutun til skipa á veiðireynslu þeirra
næstu þrjú ár á undan. Þau skilyrði
uppfyllti Sæbjörg.
Komi til þess að Sæbjörg ehf. fái
úthlutað aflaheimildum Sæbjargar VE
gerist það ekki öðru vísi en að hlutur
annarra loðnuskipa skerðist. Þannig sé
í núgildandi lögurn um stjómun
fiskveiða enn forsenda fyrir úthlutun
aflaheimilda að skip hafi haft
veiðileyfi á árinu 1985. Á það er líka
bent að samkvæmt ákvæði 1. greinar
laga um stjóm fiskveiða myndi
úthlutun veiðiheimilda ekki eignarrétt
eða óafturkallanlegt forræði einstakra
aðila yfir veiðiheinrildunum.
Tómlæti eigendanna
matsatriði
Nú eru liðin 13 ár frá strandi Sæ-
bjargar VE og sumir kynnu að spyrja
hvort réttindin til úthlutunar afla-
heintilda væri ekki fallin niður fyrir
tómlæti eigenda skipsins. í álitsgerð
sinni telur Sveinn Andri ekki svo vera
og bendir auk þess á að tómlæti sé
matsatriði og það sé fullkontlega í
valdi sjávarútvegsráðherra hvort hann
beri slíku viðeðaekki. „Það væri ekki
á lögfræðilegunt forsendum sem ráð-
herrann sæi sig knúinn til þess að bera
fyrir sig tómlæti. Ástæðurnar væru
pólitískar," segir Sveinn Andri og
niðurstaða hans er sú að ráðhena sé
Frá strandstað við Stokksnes 17. desember 1984.
Mymlin erúrsafni Theótlórs úlafssonar.
og því hat'ði það greitt út trygginga-
bæturnar, 31 milljón króna. Þessa
ákvörðun tók tryggingafélagið ekki
fyrr en í janúar 1985 en Sæbjörg var
þrátt fyrir það tekin af skipaskrá 31.
desember 1984 eins og áður hefur
komið fram.
Sveinn Andri segir að samkvæmt
laganna bókstaf hati ekki verið ástæða
til að afskrá skipið. Það eigi einungis
að gera hafi skip farist, það rifið, metið
ónýtt eða ekki þess virði að við það sér
gert. Bendir Sveinn Andri á í því
sambandi að Sæbjörg haft ekki farist
sem í lögum merkir að skip hafi týnst
eða glatast. „Síðara skilyrðið fyrir
afskráningu var heldur ekki fyrir hendi
þar sem engin tilkynning lá fyrir við
afskráningu um að skipið væri ónýtt,"
segir ígreinargerðinni.
Tryggingaféð var greitt út í mars
1985.1 ágúst sama ár var samþykkt að
slíta félaginu Sæbjörgu hf. og lauk
slitum í nóvember 1987. Formlega var
félagið svo fellt brott úr hlutafélaga-
skrá íjúní 1989.
hafa veiðileyfi á árinu 1985? Hvenær
var Sæbjörg varanlega horfin úr
rekstri? Var til staðar réttur til
endumýjunar á Sæbjörgu? Hver er
þýðing þeirra mistaka að Sæbjörg var
afmáð úr skipaskrá fyrir áramót 1984
til 1985?
Sveinn Andri segir að hvergi sé að
finna í lögum ákvæði um að veiðileyfi
skips falli sjálfkrafa niður við að það
fari af skipaskrá. Eins bendir hann á
veiðileyfi Sæbjargar var nýtt á árinu
1985 af Gullbergi VE.
Fordæmiaðnorðan
I álitsgerð sinni kemst Sveinn Andri
að þeirri niðurstöðu að þegar úthlutað
hafi verið aflaheimildum í samræmi
við fyrstu kvótalögin á árinu 1986 hafi
Sæbjörg VE í raun ekki verið
varanlega horfin úr rekstri í skilningi
laganna; alltént ekki eins og
ráðuneytið hafi framfylgt lögunum.
Nefnir hann dæmi úr stjómsýslu
ráðuneytisins máli sínu til stuðnings
um skip sem hafi legið í allt að fimm
ár án haffærisskírteinis en veiðiheint-
ildir þeirra voru nýttar af öðrunt
skipum. Tvö þessara skipa vom í eigu
Samherja á Ákureyri. Ánnað þeirra,
togarinn Þorsteinn EA, sent skemmd-
ist af völdum hafíss úti fyrir Norður-
landi. Ekki var talið borga sig að gera
við skipið og lá það í höfn án
haffærisskírteinis frá því í ntaf 1988
þar til í október 1992. Þá voru Þor-
steinn og báturinn Már endanlega úr-
eltir fyrir Þorstein Baldvinsson EA 10
sem kom þá nýr til landsins. Um þetta
Annaðskipfékkaðveiða
kvótann
Sæbjörg hafði fengið leyfi til
botnfiskveiða á haustvertíð 1984 og á
vorvertíð 1985. Þegar skipið strandaði
átti það eftir um 2700 tonn af
úthlutuðu aflahántarki í loðnu. I janúar
1985 var Gullberg VE leigt til að
veiða eftirstöðvar af kvótanum og
hafði það veitt um 2500 tonn um
miðjan febrúar þegar útgerð Gullbergs
fékk skipið aflient aftur.
Sveinn Andri nefnir nokkur álitaefni
sem taka verður inn í myndina. Fyrsta
er hvort Sæbjörg hafði veiðileyfi á
árinu 1985? Ef ekki, hefði skipið átt að
Áhöfnin komin í land. Theódór lengst til vínstri. Úrsafni Theótíórs.
Ráðherra telur sig ekki hafa laga-
heimild til að leiðrétta mistökin