Fréttir - Eyjafréttir - 16.04.1998, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 16. apríl 1998
Fréttir
7
leiðin í Fósturskólann og úskrifaðist
ég þaðan vorið 1980 og var leik-
skólakennari og leikskólastjóri á
Rauðagerði og Kirkjugerði næstu átta
ár á eftir.
Ég gat alltaf unnið á sumrin og var
að vinna með skólanum, það er ólikt
því sem er í dag. Hér var næg atvinna,
en í dag hafa unglingar enga vinnu. Á
þessurn árum er ég að kynnast
manninum mínum og við keyptum
okkur íbúð á meðan við vorum bæði í
skóla. Ég gæti ekki séð það fyrir mér
að ungt fólk gerði slíkt í dag. í þá
daga þótti þetta ekki tiltökumál"
Hvemig var vistin á Varmalandi?
„Það var mjög sérstakt að mörgu
leyti. Maður kemur inn í svona
kvennaskólasamfélag. Þetta voru
stelpur alls staðar að af landinu, sem
var mjög gott að kynnast. Við vorum
þijár saman í herbergi þennan vetur og
maður fór ekkert annað þennan tíma
að undanskildu einu fríi fyrir áramót
og einu eftir áramót og svo kannski
eitt tvö böll á misseri. Þetta var því
mjög lokað samfélag og á sér enga
hliðstæðu í dag. En okkur þótti þetta
allt í lagi og mjög gaman.“
Upplíföí gosió |)ó hún uærí
víðsfjarri
En hvemig er að upplifa gos í Eyjum
og vera stödd langt frá vinum og
ættinejum, sem eátu verið í bráðum
háska?
„Það var alveg skelfilegt. Ég
vaknaði um nóttina með martröð og
vissi alveg hvað var að gerast. Það var
allt í hrauni, svo finnst mér að frænka
mín sem var nýflutt til Eyja standi
alein í einhverri þvögu á flugvellinum.
Hún er svo mikið alein í þessari þvögu
að ég á bágt með að skilja hvers
vegna. Svo vakna ég og kveiki á
útvarpinu þama um nóttina, þá er
verið að segja frá því að það sé farið
að gjósa í Heimaey. Maður náði engu
sambandi til Eyja og óvissan var
skelfileg. Þessi frænka mín sem mig
dreymdi þama um nóttina hafði hins
vegar farið til Reykjavíkur, en orðið
veðurteppt þar og komst ekki til Eyja.
Hún var því alein, en maðurinn hennar
með bömin þeirra hér í Eyjum. Þetta
var mjög sérstakt og átakanlegt í senn
að geta ekki gert neitt nema bíða í
óvissu og ekki síður að upplifa þessa
atburði svona í draumi, eins og að vera
á staðnum.“
Bjartsýni borgar síg
Hefurðu upplifað úrslit væntanlegra
kosninga á einhvem svipaðan hátt?
„Nei, nei, ég hef engar martraðir út
af þeim. Ég er svo bjartsýn varðandi
þær. Það er búið að vera svo gott
veður síðan við buðum fram. Ég
sagði til dæmis við einn ágætan mann
um daginn að þetta góða veður væri á
vegum V- listans og það efldi með
okkur bjartsýnina. Hins vegar er ég
alveg niðri á jörðinni í þessum efnum.
Ég hef hins vegar lært það af lífinu að
bjartsýni borgar sig. Maður verður að
tileinka sér að sjá björtu hliðamar í
lífmu eins og Pollýanna. Eins og til að
mynda með sjúkdóm sonar míns sem
hann greindist með fyrir sjö árum og
er ólæknandi. Það er svo margt verra,
sem fólk er að kljást við í lífinu heldur
en það. Hann getur lifað með þessu
þó að það kosti að taka inn lyf daglega
og vera inni á sjúkrahúsum af og til.
Maður lærir að lifa með þessu, því að
maður er alltaf að verða vitni að
einhverju miklu skelfilegra. Heilsan
er númer eitt tvö og þrjú og ef hún er
til staðar þá hefur maður allt. Þetta
hefur líka kennt mér að tileinka mér
bjartsýnina og að efla hana með mér.
Þrátt fyrir sjúkdóm hans, þá getur
hann gert svo margt og margir hafa
það miklu verra og verða að sætta sig
við það. Þetta er spuming um að fínna
réttu hlutföllin. Maður herðist við alla
erfiðleika sem maður þarf að takast á
við og eins og ég sagði áðan og verður
að standa og falla með því sem maður
tekst á við. Öðm vísi nær maður eng-
miðri Evrópu og náði harla litlu sam-
bandi við umheiminn, en það breyttist
eðlilega við komuna til Genfar."
Þorgerður segir það hafa verið mjög
mikla og skemmtilega reynslu að vera
á þessum skóla og ekki síst að taka
þátt í þingi Alþjóðavinnumálastofn-
unarinnar. „Þama var fullt af frægu
fólki, sem maður sér alla jafna ekki
nema á Ijósmyndum. Öryggisgæsla
var gífurleg og maður gerði sér ekki
fulla grein fyrir því, saklaus stelpa
ofan af íslandi. Ég lenti til dæmis í
lífvörðum Hussens Jórdaníukonungs.
Ég hafði ásamt einum skólafélaga
mínum orðið viðskila við hópinn á
leiðinni í mat eftir ávarp kóngsins og
fórum að skoða sýningu frá Jórdaníu.
Ég var með gamla nryndavél sem ég
átti og sest niður og segi að ég sé viss
um að eitthvað eigi að fara að gerast
þama og mig langaði til að sjá það. Þá
kemur drottning Jórdaníu allt í einu
þama. Ég dreg upp mína myndavél
og fer að mynda hana. Þá flykktust
lífverðirnir að og við vomm fjarlægð
um leið af staðnum. Við gátunr nú
ekki annað en hlegið að þessu, og
þetta endaði nú allt vel. En að upp-
götva svona sjálf, hvemig lífi þetta
fólk Iifir sem hefur mikil völd vakti
ákveðnar hugrenningar. Þetta er ekki
frjálst fólk og lifir í óttanum við að
verða drepið þá og þegar.“
Þorgerður segir að hún hafi komist
að því þennan mánuð að hlutimir
ganga upp. Kvenfólkið hafði allt sam-
eiginlegt að fólk undraðist að það færi
eitt að heiman frá manni og bömum í
svo langan tíma en það þótti sjálfsagt
hjá karlmönnunum. Það þótti
einhvem veginn sjálfsagt að þeir gætu
farið að heiman frá sér. Heima hjá mér
var ég hins vegar hvött til þess að
sækja um þessa vist, vegna þess að
þetta er tækifæri sem maður fær bara
einu sinni á ævinni. „Maður varð
mjög náin fólkinu sem var í skól-
anurn. Við bjuggum saman á eins
konar heimavist, tveir og tveir í her-
bergi. Þetta var ólíkt dvölinni á
Varmalandi. Það vom allt aðrar
kröfur þar, enda maður miklu yngri og
móttækilegri. Þarna var maður með
fólki sem hafði fullmótaðar skoðanir á
hlutunum og maður þekkti ekkert
bakgrunn þess. Það er enginn með
neina fortíð og mjög fróðlegt að fara
inn í svona samfélag og sjá hvernig
fólk tekur á hlutunum og vinnur
saman og ekki síst hvað kemur út úr
því að lokum. En þetta átti vel við
mig, þar sem ég er skorpumanneskja í
mér. Þetta var mikil vinna, sem reyndi
mikið á þanþolið milli fólks.“
Barnavinnaog
barnalirælhun
Hvaða verkefni var þinn hópur að
vinna að þegar þú varst úti í
skólanum?
„Hópurinn sem ég var í tók fyrir
bamavinnu og barnaþrælkun og við
tókum púlsinn á þeim málum eins og
hún birtist um allan heim. Það var
mjög fróðlegt að sjá hvað var að gerast
í raunveruleikanum og fá að komast
svona nálægt því. Þetta er nokkuð
frábrugðið því sem gerist í Vest-
mannaeyjum, þó að vinnu ungmenna
hafi mátt líkja við þrælkun hér í eina
tíð. Hins vegar er það alveg ljóst að ef
að ungt fólk kemst ekki í tæri við
atvinnulífið, þá er ákveðin hætta á
upplausn fyrir hendi. Ég held að ungu
fólki sé mjög hollt að komast inn í
raunverulegt vinnuumhverfi og skynja
það hvar þjóðarverðmætin em
sköpuð. Þau verða ekki bara til í
bönkum og stofnunum. En ég sé það
líka með sjálfa mig að það var ekki
eðlilegt stundum hvemig maður vann
sjálfúr sem unglingur, en það má vera
millivegur. Unglingur sem ekki herð-
ist í vinnu, en lendir kannski strax á
atvinnuleysisbótum á það á hættu að
líta á það sem sjálfsagðan hlut og það
er hvorki hollt samfélaginu, né
einstaklingunum. Fólk verður að fá að
finna til ábyrgðar. Það sem við vomm
hins vegar að skoða þama úti í mínum
HJÁ ÖMMU 0G AFAÁMÚUL Gerða á Múla, Þorgerður, Guðmundur, Steinn afi
ogúmar.
Úmar, Jóhann, Þorgerður, Guðrún og Guðmundur.
Hussein Jórdaníukónungur ásamt drottningu sinni.
um þroska."
Þorgerður segist vera skorpu-
manneskja, en vilji taka hlutina rólega
þess á milli, hins vegar segir hún að til
þess að geta gert eitthvað fyrir aðra
verði maður að gera eitthvað fyrir
sjálfan sig. „Þetta er spuming um að
njóta stundarinnar og velta ekki
endalaust fyrir sér hvemig hlutimir
vora eða verði. Ég er til dæmis í lík-
amsrækt, sem er hluti af því að styrkja
sjálfa mig bæði andlega og líkamlega,
ef ég er ekki sjálf í formi, þá get ég
ekki gert neitt fyrir aðra. Maður hefur
framtíðaráform, en er ekki svo ríg-
bundin einhverjum kreddum. Það
getur allt gerst og þá verður maður að
geta tekist á við það óvænta sem upp
kann að koma. Ég hef verið dálítið
hörð að því leyti að það sem ég tek
mér fyrir hendur geri ég af fullum
krafti."
í uerkalýðsskóla í Genf
Þorgerður fór í skóla á vegum nor-
rænu verkalýðsfélaganna síðast liðið
vor út í Genf. Þetta er skóli sem
fjörutíu manns frá verkalýðsfélög-
unum á Norðurlöndum sækja og
fylgjast einnig með þingi Aljóða-
vinnumálastofnunarinnar í Genf. Hún
segist aldrei hafa þurft að spreyta sig
mikið á Norðulandamálunum, en
þama þurfti hún að bjarga sér upp á
eigin spýtur. „Mér þótti þetta skelfi-
legt fyrstu þrjá dagana, því þama
talaði hver þjóð sitt tungumál. Hins
vegar talaði enginn íslensku nema
fulltrúi sem var með mér frá íslandi.
Fyrstu vikuna dvöldum við reyndar í
litlu þorpi í Frakklandi og vomm í
húsi sem byggt var um 1600. Það var
mjög fallegt þama, en engu að síður
einangrað. Állir voru að sjálfsögðu
með farsíma, en það náðist ekkert
samband í þeim nema á ákveðnum
stöðum á sérstökum tímum. Enda var
ég spurð að því þegar ég kom til
Genfar hvort ég hafi verið lokuð inni í
klaustri sem þarna var og lyklinum
verið hent. En þama var maður f
hópi var vinna bama allt niður í
þriggja ára, sem þrælar kannski í tólf
tíma á dag. Hvaða ástæður liggja að
baki því í ólíkum samfélögum, og
hvemig hægt er að koma í veg fyrir
slíkaþrælkun. Þetta er auðvitað mjög
ólíkt, en samfélagið á hverjum stað
skapar viðhorfm og þegar nraður lítur
til síns heima, þá hafa Islendingar það
mjög gott.“
Umburðarlyndi fyrir
skoðunumannarra
Þorgerður segir að á þetta reyni líka í
pólitísku starfi að vinna saman í hópi.
„Maður verður að hafa ákveðið
umburðarlyndi fyrir skoðununr allra.
Það er ekki sjálfgefið að maður hafi
alltaf sjálfur rétt fyrir sér. Þetta er
spurning um að finna réttu lausnina
sameiginlega og þegar upp er staðið
held ég að ég sé miklu meiri mála-
miðlunarmanneskja, heldur en þessi
stjómsama kona sem við nefndum
hémaáðan. Auðvitaðhefégákveðnar
skoðanir, en ég hef líka þroskast. Það
var leitað til mín fyrir átta ámm að fara
í pólitík, en mér fannst ég hvorki hafa
áhuga né þroska til þess að takast á við
það þá. Nú tel ég mig miklu betur í
stakk búna til þess. Innsýn mín í
fjölbreytni lífsins er svo miklu meiri
og hún segir mér nú að gmndvöllur sé
fyrir breytingum. Ég er samt fyrst að
gera mér grein fyrir því núna, að
framboð mitt er orðið að veruleika.
Hlutimir gerast það hratt. Ég er á því
að maður eigi að fylgja eftir
skoðunum sínum og hrinda þeim í
framkvæmd ef hægt er, ekki láta aðra
alltaf gera hlutina fyrir sig. Það er of
mikil tilhneiging til þess í þjóðfélaginu
að mínu mati að láta aðra sjá um
hlutina fyrir sig. Tala um það á
vinnustaðnum eða heima fyrir hvað
allt sé ómögulegt og hvað megi betur
fara. Má segja, að þegar ég var úti á
skólanum, fékk ég ákveðna fjarlægð
og gat metið hlutina í öðru Ijósi, hvort
sem um var að ræða málefni, fólk,
eða landið sjálft. Ég var mjög stolt af
uppruna mínum og þjóð sem kom
fram þegar ég sagði frá landinu mínu.
Maður lærir frekar að meta það sem
maður á, þegar maður hefur fjar-
lægðina til að átta sig á hlutunum.
Stjórnín komin á of fárra
mannahendur
Eru þá öll dýrin í pólitíska frurn-
skóginum vinir, þegar upp er staðið, ef
hægt er að segja með stolti að allt sé
harla gott?
„Auðvitað greinir okkur á í Vest-
mannaeyjum. Hér er stjómin komin á
of fárra manna hendur. Hér ráða at-
vinnurekendur jafnt sínum fyrir-
tækjum sem og í bæjarmálum. Éiga
hin níutíu prósentin ekki að fá að hafa
áhrif og láta í sér heyra? Þettayr svo
mikið sama fólkið sem ræður. Ástæð-
an fyrir þessu er ákveðið kjarkleysi
held ég. Fólk á að þora að standa og
falla með sínum skoðunum. Þvífólk
hér í Eyjum hefur skoðanir. Það er
bara spuming um að láta þær uppi.
Það em kannski ekki alltaf allir sáttir
við mínar skoðanir og túlkanir, ég er
ekki þessi já- jámanneskja, vegna þess
að það em alltaf einhver takmörk sem
lög og reglur setja okkur og þeim
verður að fara eftir. Við búum í frjálsu
landi og verðum að virða skoðanir
hvers annars. f því felst frelsið. Þessu
hef ég kynnst best í mínu starfi. Það er
ekkert skemmtilegt að segja fólki að
það hafi rangt fyrir sér og það er oft
ekki sátt við niðurstöðuna í augna-
blikinu en það græðir enginn á
einhverjujá-jábræðrafélagi endalaust,
vegna þess að stundum verður að
segja nei. Slfkt kerfi fellur að lokum
um sjálft sig.“
Benedikt Gestsson.