Fréttir - Eyjafréttir - 16.03.2000, Blaðsíða 19

Fimmtudagur 16. mars 2000
Fréttir
19
Ingólfur Arnarson skrifar:
Athugasemd við skrif um
fyrsta vélbátinn í Eyjum
í blaðinu Dagskrá, sem kom út 18.
febrúar sl. er greint frá „Stór merku
skjali“ sem komið hafði í hendur
Ragnars Eyjólfssonar, frá Laugardal,
og á skjal þetta að vera sönnun þess að
vélbáturinn Knörr hafi komið til
Vestmannaeyja 5. september 1905 og
þar með verið fyrsti vélbáturinn í
Eyjum. Þá er þess getið að í tímans rás
hafi það verið trú manna að Unnur VE
hafi verið fyrsti vélbáturinn í Eyjum
og í framhaldi af því er vitnað í bókina
Formannsævi í Eyjum á eftirfarandi
hátt: „Hann (þ.e. vélb. Unnur) kom til
Eyja 9. september 1905 að sögn eig-
anda, Þorsteins Jónssonar frá Laufási.
Hann segir svo frá í bók sinni For-
mannsævi í Eyjum (kom út 1950).
Ekki byrjaði glæsilega þegar mótor-
báturinn okkar kom með gufuskipinu
Laura 9. september 1905...“ Þá er
sérstaklega vitnað til ummæla
Þorsteins um komu Knarrar: „Þeir
komu til Vestmannaeyja að mig
minnir 22. september 1905.“ Hvað
sem um þessa framsetningu blaðsins
má segja, þá skyldu lesendur varast að
draga þá ályktun að Þorsteinn í
Laufási hafi verið með tilburði til að
telja fólki trú um að hann og félagar
hans hafi fyrstir manna komið með
vélbát til útgerðar í Vestmannaeyjum.
Svo vel þekki ég til Þorsteins og skrifa
hans um þróun vélbátaútgerðar Eyja-
manna. í árdaga hennar, að ég fullyrði
að það er í hæsta máta ósanngjamt að
gefa í skyn að hann haft viljað trana
sér ffam á kostnað annarra.
í framhaldi af því sem hér hefur
komið fram vil ég minna á að í
bókinni Aldahvörf í Eyjum sem kom
út 1958 og er rituð af Þorsteini
Jónssyni, víkur hann að ummælum
sínum um komu Knarrar á bls. 120 og
segir þar orðrétt: „Þeir komu hingað til
Vestmannaeyja að mig minnir 22.
september 1905. Þetta stendur í
Formannsævi eftir mig, en hlýtur að
vera rangt, því í verslunarbókum
Brydesverslunar frá þessu ári sést að
byrjað var að taka út ýmislegt í
reikning Knarrar 13. september, en
hann var hafður til vömflutninga fram
eftir hausti þetta ár.“
Hvað varðar spuminguna um fyrsta
vélbát í eigu Vestmannaeyinga, og
grannt er skoðað, er Knörr ekki fýrsti
vélbáturinn í Eyjum. Hið sama á við
um Unni. Heldur er um að ræða bátinn
Eros, en í hann var sett vél 1904. Um
þetta má m.a. lesa í Formannsævi í
Eyjum í kaflanum: „Mótorbátaút-
vegurinn hefst“, bls. 109. Þar segir
Þorsteinn í upphafi kaflans: „... það
var á fyrstu ámm tuttugustu aldar-
innar, að fréttir fóm að berast hingað
um að fundnar væm upp vélar til að
knýja skip og báta um sjóinn, þær
brenndu olíu og væm auðveldar í
meðferð. Ekki leið á löngu þangað til
tilraun var gerð í Eyjum með þessa
nýjung. Það var árið 1904. Þeir sem
riðu á vaðið með þetta vom Agúst
Gíslason frá Hlíðarhúsum, Sigurður
Sigurðsson í Frydendal og Gísli J.
Johnsen, sem rak mikla verslun, sem
fór sífellt vaxandi. Bjami Þorkelsson
var alþekktur bátasmiður við Faxaflóa
Ekki leið á löngu þangað til tilraun var gerð
í Eyjum með þessa nýjung. Það var árið
1904. Þeir sem riðu á vaðið með þetta voru
✓
Agúst Gíslason frá Hlíðarhúsum, Sigurður
Sigurðsson í Frydendal og Gísli J. Johnsen.
og víðar, smíðaði bátinn. Var hann
snotur. Hann var skírður Eros. Hann
hefur líklega verið 3-4 smálestir að
stærð. I hann var settur fjögra hestafla
tveggja sýlindra Möllempsmótor. Að
sjálfsögðu hafði hvorki ég né aðrir,
sem varð tíðfömlt að skoða þessar
nýjungar, neitt vit á mótomum, en á
bátnum hafði ég enga trú." Hvað þetta
álit Þorsteins á bátnum varðar reyndist
hann sannspár, en við bættist að vélin
var mjög ógangviss og þess vegna
reyndist báturinn svo til ónothæfur til
ftskveiða. Um bátinn Knörr má segja
svipaða sögu nema hvað þar réði
mestu að vélarafl bátsins var alltof
lítið, miðað við lag og stærð bátsins.
Þau tvö ár er báturinn var í Eyjum
reyndist hann illa til fiskveiða og svo
fór að hann var seldur til Reykjavíkur
og var notaður þar sem vatns-
flutningabátur í Reykjavíkurhöfn til
margra ára.
I sambandi við þá trú manna að
vélbáturinn Unnur VE 80 hafi verið
fyrsti vélbáturinn í Eyjum er sennilegt
að hún hafi stafað af þeirri staðreynd
að Unnur var eini báturinn af þeim
þremur, sem hér hafa verið nefndir, er
dugði til fiskveiða og frá fyrsta róðri
bátsins, sem var 3. febrúar 1906 var
aflafengurinn svo mikill að annað eins
hafði ekki sést áður í Eyjum. Arið
1906 fór Unnur 84 róðra og varð
aflaverðmætið slíkt að þegar búið var
að greiða kaupverð bátsins að l'ullu,
sem var um 4000 krónur, alla vinnu
og útgerðarkostnað allan, gátu eig-
endur skipt sín í rnilli 5000 krónum.
Þetta góða úthald m.b. Unnar VE
80, undir dyggri stjórn Þorsteins í
Laufási og meðeigenda hans, er í
hugum margra eitt gæfurikasta spor í
atvinnu og framfaraþróun Vestmanna-
eyinga. í framhaldi af því vildu allir
eignast hlut í vélbál og svo fór að 1907
voru gerðir út 20 vélbátar frá Eyjum
og árið eftir voru þeir um 40 talsins.
Höfundur er fyrrv.
framkvœmdastjóri
Utvegsbœndafélags Vestmannaeyja.
ISLANDSBANKI
Handbolti kvenna- Urslitakeppnin
Islandsbanki býður 50 manns á
leikinn gegn FH á miðvikudaginn
✓ e
Styðjum IBV stelpurnar í baráttunni um Islandsmeistaratitilinn
Stelpunum okkar hefur gengið frábærlega í handboltanum og af því tilefni drógum við
út af handahófi nöfn 25 viðskiptavina bankans og fær hver viðskiptavinur afhenta 2
miða á leik IBV og FH sem verður miðvikudaginn 22. mars nk.
Það eina sem þessir viðskiptavinir þurfa að gera er að
koma í útibú bankans eftir helgi og sækja miðana
sína og styðja síðan stelpumar til sigurs.
1 Kristján Egilsson
2 Bergþóra Þórhallsdóttir
3 Auróra G. Friðriksdóttir
4 Kristján L. Möller
5 Viðar Einarsson
6 Jóhannes Esra Ingólfsson
7 Njáll Kolbeinsson
8 Runólfur Alfreðsson
9 Agúst Ingvarsson
10 Inga Þórarinsdóttir
11 Ester Valdimarsdóttir
12 Steingrímur Jóhannesson
13 Herdís Njálsdóttir
14 Óskar Þór Kristjánsson
15 Inga Jóna Jónsdóttir
16 Óðinn Sæbjömsson
17 Harpa Björgvinsdóttir
18 Ivar Gunnarsson
19 Agúst Einarsson
20 Eygerður A. Jónasdóttir
21 Laufey Konný Guðjónsd
22 Guðmundur Eyjólfsson
23 Guðmann Magnússon
24 Guðbjörg Sveinbjömsd.
25 Hafsteinn Guðfmnsson
Bröttugötu 15
Hrauntúni 44
Kirkjubæjarbraut
Austurvegi 1A
Smáragötu 9
Hásteinsvegur 18
Miðstræti 9 A
Stóragerði 8
Foldahraun 391
Höfðavegi 39
Vesturvegur 10
Kirkjuvegi 31
Höfðavegi 21
Foldahraun 6
Bessahraun 14
Foldahrauni 38 F
Áshamar 67
Búastaðarbraut 5
Áshamar 53
Hrauntúni 15
Bröttugötu 23
Kirkjuvegi 57
Dverghamar 36
Smáragötu 32
Brimhólabraut 34
Nú mætum við öll á
völlinn og hvetjum
stelpurnar
Áffam ÍBV
Baráttukveðjur
Starfsfólk
Islandsbanka
Vestmannaeyj um
jfranslqr dagar
Fijá jAmóri 6af(am
í versíun við Strandveg
frá 17. tií3L mars
0 ‘Riin au t£Vam,frönst<isúrcCeigs6muð
sfc tBaquette/fransl(t hvítt Srauð
% Croissant m/sútijýuCaði
$ Croissant m/slqnJqi
$ Croissant
$ rrönstq vatfinetuBrauð
$ fFranstiar eggjaBölqtr m/grœnmeti
$ fröns/qávaytaðaba m/eggjalqem
FrönsljSaFg m/ caCíe6aut súffuíaði og vaniCCuíqemi
Fiskverkafólk
Verkakvennafélagið Snót og
Verkalýðsfélag Vestmannaeyja
halda sameiginlegan félagsfund um samningamálin í
Alþýðuhúsinu,
í kvöld, fimmtudaginn 16. mars kl. 20.30
Atkvæðagreiðsla verður haldin eftir fundinn um
allherjarvinnustöðvun er komi til framkvæmda á
miðnætti 30. mars á samningssviði félaganna.
Einnig verður kosið á vinnustöðum föstudaginn 17. mars
2000 og á skrifstofu Snótar fyrir félagsmenn beggja
félaga milli kl. 12.15 og 16.00
Stjómir Verkalýðsfélags Vestmannaeyja
og Verkalýðsfélagsins Snótar