Fréttir - Eyjafréttir - 12.10.2000, Page 8

8
Fréttir
Fimmtudagur 12. október2000
Sveiflur á gengi, hrá-
efnisverði og afurðum
Aðalfundur Samtaka fískvinnslustöðva:
-valda óvissu í rekstri sjávarútvegsfyrirtækja
AÐALFUNDURINN fór fram í Skíðaskálanum í Hveradölum og var hann fjölsóttur.
ARNAR Sigurmundsson formaður og Gunnar Tómasson vara-
formaður samtakanna.
Samtök fiskvinnslustöðva héldu
aðalfund sinn síðastliðinn föstudag.
Þar voru tekin fyrir hclstu mál sem
lúta að íslenskum sjávarútvegi í
dag. Auk venjulegra aðalfundar-
starfa voru flutt crindi um stöðu
mála í greininni og í lokin var
pallborð um Evrópumálin.
Meðal frummælenda voru Ámi
Mathiesen sjávarútvegsráðaherra, Ari
Edwald framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins, Sigurður Einarsson
forstjóri Kaupþings og í pallborði tóku
þátt þeir Gunnar Tómasson stjómar-
formaður Þorbjamarins, Björgólfur
Jóhannsson forstjóri Síldarvinnsl-
unnar, Róbert Guðfinnsson stjómar-
formaður SH og Þormóðs ramma-
Sæbergs hf., Styrmir Gunnarsson
ritstjóri Morgunblaðsins og Vilhjálm-
ur Egilsson alþingismaður og for-
maður efnahags- og viðskiptanefndar.
Amar Sigurmundsson las skýrslu
stjómar, sem Amar flutti, kom margt
athyglisvert fram og verður farið hér í
nokkur atriði hennar sem snúa beint
að Vestmannaeyjum.
Heildaraflinn nálægt 2
milljónum tonna
Það kom fram hjá Amari að heildar-
fiskafli á fiskveiðiárinu sem lauk 31.
ágúst sl. er áætlaður 1.906 þúsund
tonn samkvæmt upplýsingum frá
Fiskistofu. „Loðnuatlinn er áætlaður
881 þúsund tonn og hafði aukist um
98 jiúsund tonn á milli fiskveiðiára.
Síldveiðar innan og utan lögsögu voru
alls 271 þúsund tonn og höfðu
minnkað um 26 þúsund tonn. Veiðar á
kolmunna vora tæp 212 þúsund tonn
og höfðu aukist um 86 þúsund tonn.
Veiðar á loðnu, síld og kolmunna
námu samtals 1.364 þúsund tonnum
Þorskatli innan lögsögunnar varð um
259 þúsund tonn upp úr sjó sem er
nær sami heildarafli og árið áður.
Annar botnfiskafli er áætlaður 237
þúsund tonn og hafði dregist saman
um 20 þúsund tonn,“ sagði Amar.
Botnfiskur upp
uppsjávarfiskur niður
Hann gerði sveiflur á verðlagi sjávar-
afurða á síðasta fiskveiðiári að um-
talsefni. Verðlag á landfrystum afurð-
um hækkaði um 5% og verð á saltfiski
er áætlað tæplega 6% hærra í lok
tímabilsins. „Ef útreikningar Þjóð-
hagsstofnunar era skoðaðir tvö ár aftur
í tímann koma verðsveiflur mun betur
í ljós. Verð á mjöl og lýsi er nú um
40% lægra en fyrir lækkunina sem
hófst fyrir tæpum tveimur áram, en þá
hafði heimsmarkaðsverð verið mjög
hátt um tíma og verð á mjöl- og
lýsisafurðum í sögulegu hámarki.
Verð á landfrystum afurðum, saltfiski
og skelflettri rækju hefur sveiflast
mun minna á þessu tveggja ára tíma-
bili.“
Gengissveiflur hafa áhrif
Gengissveiflur síðustu 12 mánuði era
veralegar, en gengi evrannar hefur
lækkað um rúm 5%, japanska jenið
hefur hækkað um tæp 15% og sama
gildir um bandaríkjadollar. Á 24
mánuðum hefur jenið hækkað um tæp
27%, bandaríkjadollar um tæp 20%,
en evran hefur lækkað um liðlega
10%. „Þessar miklu sveiflur á gengi
gjaldmiðla koma mjög misjafnlega
niður á útflutningsgreinum, en ljóst er
þó að gengislækkun evrannar kemur
langverst niður á saltfiskinum, sem
nær allur er seldur til evralanda."
Hráefnisverð
Hráefnisverð á þorski hefur hækkað
um liðlega 5%, ýsan um tæp 8%,
ufsinn hefur lækkað um tæp 15% og
verð á karfa er nær óbreytt. Saman-
vegið hráefnisverð á síld innan og utan
lögsögu hefúr hækkað um tæp 5%, en
loðnan hefur lækkað um liðlega 11%
frá meðalverði fískveiðiársins
1998/99. „Sveiflur hafa verið mjög
miklar á hráefnisverði á loðnu undan-
farin ár og má nefna að loðnuverðið
lækkaði um 34% í fyrra en hækkaði
um liðlega 30% árið þar á undan,“
sagði Amar.
Ráðstöfun botnfiskafla
Heildarbotnfískaflinn hefur verið
nálægt 500 þúsund tonnum upp úr sjó
á undanfömum árum og hefur breyst
lítið þrátt fyrir aukinn þorskafla á allra
síðustu áram. Fyrstu sjö mánuði þessa
árs er áætlað að um 62% hafi farið til
vinnslu hér á landi. Hlutdeild vinnslu-
skipa hefur verið að meðaltali
25 - 30% á síðustu þremur áram en
var 30% á síðasta ári og er hún áætluð
sú sama fyrstu sjö mánuði þessa árs.
„Hlutfall gámafisks og siglinga fiski-
skipa á erlendan markað náði 18% um
miðjan síðasta áratug en síðan tók
hlutfallið að lækka og fór niður í 7%
fýrir þremur áram. og nú er hlutfallið
áætlað 6% af heildarbotnfiskaflanum
fyrstu sjö mánuði þessa árs.“
Amar sagði fyrir lægju upplýsingar
um útflutning á ísuðum fiski með
gámum og í siglingum á síðusta fisk-
veiðiári og hefðu þær verið bomar
saman við sama tímabil á undan-
fömum íjóram áram. „Þessar tölur,
sem allar era miðaðar við fisk upp úr
sjó, leiða í ljós að umtalsverð aukning
hefur orðið í útflutningi á ísuðum
þorski miðað við sama tímabil í fyrra,
mun minna hefúr verið flutt út af ýsu,
en útflutningur á ufsa og karfa. er nær
óbreyttur á milli fiskveiðiára. Ef heild-
armagn á ísfiski er skoðað síðustu
fimm fiskveiðiár kemur í ljós að
magnið hefur verið frá 21 þúsund
tonnum upp í 28 þúsund tonn. Aftur á
móti hefur útflutningur á þorski aukist
mjög á tímabilinu og var hann tæplega
10 þúsund upp úr sjó á síðasta
fiskveiðiári eða tæp 4% af þorsk-
aflanum. Lækkun á 20% kvótaálagi á
þorski í 17%, sem tók gildi við upphaf
síðasta fiskveiðiárs, skýrir að nokkra
aukinn útflutning. Kvótaálag á ýsu
lækkaði úr 15% í 10% ffá sama tíma,
en útflutningur á ýsu minnkaði engu
að síður um rúm 30% á milli fisk-
veiðiára. Verð á þessum fisktegundum
hefur verið mjög hagstætt fyrir
fiskseljendur á innlendum fiskmörk-
uðum og ætti því að vera fýsilegt að
selja fiskinn innanlands. Þetta hefur
gengið eftir í ýsunni, en ekki í
þorskinum. Samkvæmt reglugerð
sjávarútvegsráðuneytisins mun allur
ísfiskur, sem fluttur er út, bera 10%
kvótaálag eftir tvö ár. Kvótaálagi er
ætlað að mæta rýrnun í flutningi á
erlendan markað þar sem vigtun fer
ffam.“
Rússlandsmarkaður opnast
„Á þeirri síldarvertíð sem nú er
nýhafin era söluhorfur á frystri síld
nokkuð óvissar eins og oft áður.
Eftirspum eftir síld hefur aukist í
Rússlandi, en bágborið efnahags-
ástand þar á síðustu áram hefur rýrt
getu almennings til kaupa á innfluttum
matvælum. Verðlag á frystri síld er
áætlað svipað eða heldur lægra en í
fyrra, vegna veikrar stöðu nokkurra
Evrópumynta. Á síldarvertíðinni, sem
nú er að hefjast, þarf ekki að búast við
sama slag um hráefnið og fyrir
nokkram áram, en þá gátu bræðsl-
umar greitt hátt verð fyrir síldina
vegna hins háa afurðaverðs sem þá var
greitt fyrir mjöl og lýsi. Helstu
kaupendur á frystri síld era í Frakk-
landi, Þýskalandi, Bretlandi, Póllandi,
Japan og nú bætist Rússland í hópinn
á ný.“
Heildarskuldir 151 milljarður
Mikil skuldaaukning í sjávarútvegi
hefur verið mikið í umræðunni undan-
farið en þær vora tæplega 151 millj-
arður króna í árslok 1999. Þar af námu
skuldir við lánastofnanir liðlega 127
milljörðum króna og skuldir utan
lánastofnana tæplega 24 milljörðum
króna. „Á síðustu fimm áram hafa
heildarskuldir aukist mun meira en
útflutningstekjur sjávarafurða og er
það áhyggjuefni. Samhliða þessu
hefur eiginfjárhlutfall í sjávarútvegi
farið lækkandi. Aftur á móti er hlutfall
eiginfjár í sjávarútvegi nú áætlað
svipað og það var árið 1988, en þá
hófst tímabilið sem skýringamyndin
nær yfir.“
Að mati Seðlabankans hafa heildar-
skuldir sjávarútvegs aukist um 9
milljarða frá ársbyijun fram í lok júlí á
þessu ári og hafi þá samkvæmt spá
bankans numið um 160 milljörðum
króna.
Útflutningsverðmætið 100
milljarðar
Útflutningsverðmæti sjávarafurða var
á síðasta ári rúmlega 99 milljarðar
króna. Afurðir landfrystingar vora
tæplega 37 milljarðar, sjófrystingar
rúmlega 18 milljarðar, útflutnings-
verðmæti saltfisks var rúmir 20
milljarðar, ísfiskur, þ.e. flugfiskur,
gámar og siglingar tæpir 11 milljarðar,
mjöl og lýsi rúmlega 11 milljarðar og
annað, mest lagmeti og hertir þorsk-
hausar, rúmlega 2 milljarðar króna.
„Útlit er fyrir að útflutningsverðmæti
sjávarafurða sé svipað á þessu ári og
námu útflutningstekjur sjávarafurða
fýrstu átta mánuði þessa árs rúmlega
64 milljörðum króna. Hlutur sjávar-
afurða í vöraútflutningi landsmanna
fýrstu átta mánuði ársins var liðlega
66%, sem er nokkra lægra en í fýrra.“
Hruní
sj ávarútvegsskólunum
Hran blasir við menntun fyrir störf
tengd sjávarútvegi að því er kom fram
hjá Amari. Vegna lítillar aðsóknar í
Fiskvinnsluskólann vora ekki teknir
inn nýir nemendur nú skólann í haust.
„Nú eru eingöngu sjö nemendur sem
stunda nám við skólann og ljúka þeir
námi í vor. Sama vandamál blasir við
öðra sjávarútvegsnámi hér á landi.
Aðsókn í Stýrimannaskólann hefur á
síðustu áram einnig farið minnkandi.
Vélskólinn hefur staðið sig betur, enda
eiga nemendur þar að námi loknu
fleiri tækifæri á framhaldsnámi og
fjölbreyttari atvinnumöguleika.
Framtíð Fiskvinnsluskólans er í
nokkurri óvissu og hefur húsnæði
skólans verið auglýst til sölu.“
Starfsgreinaráð sjávarútvegsins
vinnur nú að tillögum um endurskipu-
lagningu náms í skólanum og
sjávarútvegsgreinum. Munu tillögur
um framtíðarskipan þessara mála
verða lagðar fýrir menntamálaráðherra
eftir næstu áramót,“ sagði Amar
Sigurmundsson að lokum sem var
endurkjörinn formaður samtakanna.