Reykjavík - 11.01.2014, Blaðsíða 4

4 11. janúar 2014REYKJAVÍK VIKUBLA
Ð
Maðurinn er ekki vél
John Stuart Mill sagði fyrir nokkru síðan: „[Maðurinn] er ekki vél, byggð eftir fyrirmynd til að vinna
fyrirfram ákveðin verk, heldur tré, sem
þarf að vaxa og dafna óhindrað í allar
áttir…“ Hann vildi meina að það hver
við erum sem manneskjur skipti máli,
bæði fyrir okkur sjálf, okkar hamingju,
og fyrir það sem við gerum, að við
setjum okkur sjálf í þau verk sem við
innum af hendi.
Langflest okkar verjum einna
stærstum hluta lífs okkar í vinnunni.
Flest vinnum við fyrir einhvern annan
að fyrirfram ákveðnum verkefnum
sem við höfum lítil sem engin áhrif á.
Við mætum í vinnuna og gerum það
sem okkur er sagt að gera. Á vinnu-
stað erum við í besta falli ráðgefandi.
Venjan er sú að einhver einn eða fá-
mennur hópur manna á einkafyrirtæki
sem skipar allsráðandi forstjóra. Hjá
hinu opinbera skipar ráðherra allsráð-
andi forstjóra. Reglan er sú að rekstur
vinnustaða er miðstýrður, með bröttu
stigveldi.
Þannig fyrirkomulag hentar vel fyrir
vélar til að vinna fyrirfram ákveðin
verk en illa fyrir manneskjur sem
þurfa að vaxa og dafna í allar áttir. Í
miðstýrðu kerfi er minni hvati til þess
að vera skapandi og láta að sér kveða.
Auðvitað eru margir eftir sem áður
skapandi, við erum áfram manneskjur.
En tækifærin til að gera meira og betur,
til þess að eiga hlutdeild í því framtaki
sem fyrirtækið eða stofnunin er, til þess
að leggja sitt af mörkum í samstarfi við
aðra, eru af skornum skammti þegar
valdið situr í höndum eins eða örfárra.
Víða um heim eru fyrirtæki rekin
lýðræðislega, eitt atkvæði á mann.
Hver og einn hefur sína rödd og sitt at-
kvæði, til jafns við aðra starfsmenn. Og
reynslan sýnir að slíkur rekstur stenst
samanburð við miðstýrðan rekstur.
Nema að lýðræðislegi reksturinn skilar
ýmsum ábata umfram þann miðstýrða,
s. s. jafnara launabili, meira til nær-
samfélagsins, meira starfsöryggi og -
ánægju og betri afkomu þegar þrengir
að í kreppum svo eitthvað sé nefnt.
Forstjóri McKinsey ráðgjafafyrirtæk-
isins, Dominic Barton, telur að „árs-
fjórðungslegur kapítalismi leiði ekki
til góðrar niðurstöðu - skammtíma-
pressan sé eitruð.“ Hann telur að nú
„þurfi að horfa til samvinnureksturs.“
Fyrst þannig er í pottinn búið, að
hægt er að reka fyrirtæki á skilvirkan
og hagkvæman hátt, fáum að vera
manneskjur, á lýðræðislegum grunni
- eftir hverju erum við að bíða? Það
er eins og einhver álög séu yfir okkur,
yfir hagkerfinu. Við framleiðum sí-
fellt meira og hraðar, þökk sé tækni-
og vélvæðingu, aukinni þekkingu og
menntun. En vinnutími okkar stendur
í stað áratugum saman. Við erum ekki
vélar og eigum skilið meiri tíma með
okkar nánustu. Við eigum skilið lýð-
ræði í vinnunni. Leyfum John Stuart
Mill að eiga lokaorðin: „Það form
skipulags, eigi mannkyn að bæta sig
enn frekar, sem að endingu hlýtur að
ráða ríkjum, er ekki hvar kapítalistinn
er allsráðandi og verkafólk hefur ekki
rödd í stjórnun, heldur félagsskapur
verkafólksins sjálfs á jafnræðisgrund-
velli, þar sem fjármagn til rekstursins
er í sameign þess, og unnið er undir
kjörnum stjórnendum sem þau sjálf
geta losað sig við.“
Það hljóta að teljast vera nokkur tíðindi að lögmenn tveggja útlendinga kæri innanríkisráðherra, og ekki aðeins ráðherrann heldur alla undirmenn hans. Eins hlýtur að vekja athygli að ríkissaksóknari skuli
nú grafast fyrir um hvort minnisblað um persónuhagi fólks, hafi ratað fyrir
almenningssjónir fyrir atbeina ráðherra, eða starfsmanna í ráðuneytinu –
það væri enda þvert á yfirlýsingar innanríkisráðherra á Alþingi.
Þetta var ekki „leki“ í hefðbundnum skilningi. Ekki er útilokað að fólk í
valdastöðum hafi látið fjölmiðla fá upplýsingar með það fyrir augum að
koma höggi á valdalaust fólk. Það gæti jafnvel talist líklegt þar sem sam-
hljóða fréttir, byggðar á sama minnisblaði, birtust í tveimur fjölmiðlum
á saman tíma. Í það minnsta geta upplýsingar sem tengja manneskju við
alvarleg afbrot, sem vel að merkja eru ósönnuð með öllu, skaðað hana
verulega, spillt stöðu hennar og orðstír. Að upplýsingar af þessu tagi rati
til fjölmiðla er ekki leki í hefðbundnum skilningi, heldur snýst málið um
hvort beinlínis hafi verið um að ræða atlögu að varnarlausu fólki.
Hanna Birna Kristjánsdóttir hefur á Alþingi fullyrt að í ráðuneytinu hafi
menn leitað af sér allan grun og telji að minnisblaðið hafi ekki farið þaðan.
Ráðherrann hefur bent á Útlendingastofnun og lögreglu sem hugsanlega
hefðu getað miðlað minnisblaðinu til fjölmiðla. Hvað er það annað en að
lýsa opinberlega algjöru vantrausti á þær stofnanir og stjórnendur þeirra?
Hvað á þá að segja um þau ummæli ráðherrans að Rauði krossinn gæti
sömuleiðis hafa komið minnisblaðinu á framfæri. Hvaða ástæðu hefði
hann til þess? Eins er óhugsandi að lögmenn, sem nú hafa kært ráðherrann
og ráðuneytið í heild, hafi látið fjölmiðlum í té upplýsingar sem skaða
skjólstæðinga þeirra.
Ekki er útilokað að ríkissaksóknari svari spurningum málið með öðrum
hætti en ráðherrann gerði á Alþingi. Það verður fróðlegt að fylgjast með
framvindu málsins.
Ingimar Karl Helgason
Leiðari
Sannleikans
leitað
Reykjavík vikublað
1. Tbl. 5. áRganguR 2014
Útgefandi: Fótspor ehf. Ábyrgðarmaður: Ámundi Ámundason, sími: 824 2466,
netfang: amundi@fotspor.is. framkvæmdastjóri: Ámundi Steinar Ámundason, netfang:
as@fotspor.is. auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason, Suðurlandsbraut 54, 108
Reykjavík. Auglýsingasími 578 1190, netfang: auglysingar@fotspor.is, Veffang: fotspor.
is, Ritstjóri: Ingimar Karl Helgason, sími: 659-3442 netfang: ingimarkarlhelgason@gmail.
com, Menningarblaðamaður: Helga Þórey Jónsdóttir. Netfang: findhelga@gmail.com.
Matarblaðamaður: Svavar Halldórsson. Sími. 869-4940. Netfang. svavar@islenskurmatur.is,
Umbrot: Prentsnið, Prentun: Ísafoldarprentsmiðja, 50.000 eintök. dreifing:
Fríblaðinu er dreiFt í 50.000 e intökum
í allar íbúðir í reykjavík.
UMHVERFISVOTTUÐ PRENTUN
Ókeypis auglýsing
Brugghúsið Steðji ætlar að brugga
hvalabjór og selja hann hérlendis um
þorrann. Hvalamjöl úr langreyðum
verður notað í bjórinn. Spyrja má
hvort þá muni ganga á lagerinn hjá
Kristjáni Loftssyni, sem kenndur
er við Hval hf., en hægt mun hafa
gengið að selja þær langreyðar sem
veiddar hafa verið. En þetta er alla-
vega auglýsing.
Virkjað út í loftið?
Orkufyrirtæki sækjast eftir því að
sex náttúrusvæðum sem sett voru í
verndarflokk í rammaáætlun, verði
færð yfir í nýtingarflokk. Þau leggja
einnig til fleiri breytingar á flokkun
rammaáætlunar, sem er samþykkt
Alþingis, svo þau geti virkjað og
búið til rafmagn. Fátt hefur komið
fram um í hvað allt þetta rafmagn
ætti að fara. Þóra Ellan Þórhalls-
dóttir, sem var formaður faghóps
við undirbúning rammaáætlunar
sagði við Fréttablaðið um Þjórsár-
svæðið, að það væru náttúrverðmæti
en ekki orkuverðmæti sem væru
„grundvöllur þess að svæðið er sett
í verndarflokk.“
Auka núll
Komugjöld á heilsugæslu hækkuðu
um 15-20 prósent um áramót. Þetta
hefur verið gagnrýnt. Haft var eftir
Kristjáni Þór Júliussyni, heilbrigðis-
ráðherra, að þessar hækkanir hefðu
legið fyrir og komi „ágætlega heim
og saman við fyrirheit stjórnvalda“.
Það stenst nú tæplega, þar sem því
var lofað við gerð kjarasamninga að
gjaldskrárhækkanir yrðu á pari við
verðbólgumarkmið Seðlabankans.
Það er 2,5 prósent. Kannski héldu
menn að það væri auka núll í verð-
bólgumarkmiðinu?
Á haus
Ráðherrann sagði líka að hagur
almennings muni batna þegar
„heildarsamhengi hlutanna er
skoðað“. Ekki skýrði hann hvernig
fólk á að hagnast á því að greiða
meira fyrir heilbrigðisþjónustu þegar
það veikist.
Höfundur er
Sólveig Alda Halldórsdóttir,
stjórnarkona í
Lýðræðisfélaginu Öldu
Erindi við okkur:
„Stjórnmálamennirnir, hin pólitíska
stétt, bera svo töluverða ábyrgð á því
að „forstjórastéttin“ er gerð stikkfrí.
Þeir fara með það stef oft á dag, að
leið út úr hverjum vanda sé í því
fólgin að „skapa fyrirtækjunum
betri rekstrarskilyrði – allt skal víkja
(ekki síst velferðarkerfið) fyrir lægri
sköttum á fyrirtæki og annarri fyr-
irgeiðslu sem á að bæta samkeppn-
isstöðu þeirra eins og það heitir. Og
síðan þykir það
mesta frekja,
öfundsýki
og ósvífni að
spyrja hvernig
þessi sömu fyr-
irtæki noti sér
svigrúmið sem
stjórnmálamenn skapa þeim. For-
stjóragræðgin verður feimnismál.“
Árni Bergmann – í Pressunni 1993
Í fréttum
Útvarpsstjóri
„got talent“?
Nú spekúlera margir í vænt-anlegum útvarpsstjóra, en umsóknarfrestur um stöð-
una er við það að renna út. Þorgerður
Katrín Gunnarsdóttir, fyrrverandi
þingkona og ráðherra, hefur oftar en
tvisvar verið nefnd í þessu sambandi.
Hún hefur nýlega tekið við stjórn-
unarstöðu hjá Samtökum atvinnu-
lífsins og látið hafa eftir sér að henni
líki starfið vel. Þá hefur hún tekið að
sér að vera dómari í þætti Stöðvar 2
„Ísland got talent“. Það var stundum
gagnrýnt að Páll Magnússon skyldi
lesa fréttir meðan hann var útvarps-
stjóri. Hætt er við að einhverjir fettu
fingur út í að útvarpsstjórinn yrði
tíður gestur á skjánum hjá keppinauti,
svo ekki sé talað um á launaskrá.
Lágt settur
millistjórnandi
Nú er það svo að auglýsingin um
hina lausu stöðu er heldur almennt
orðuð. Sóst er eftir manneskju með
háskólamenntun sem nýtist í starfi,
leiðtogahæfileikum, stjórnunar-
og rekstrarreynslu og reynslu af
stefnumótun og innleiðingu stefnu.
„Þetta er svo opið og léttvægt, að
ætla mætti að þarna væri auglýst
eftir lágt settum millistjórnanda í
möppudýrastofnun, en ekki æðsta
yfirmanni ríkisfjölmiðils,“ sagði
Þorfinnur Ómarsson, fjölmiðla-
maður, meðal annars á Facebook
síðu sinni.
Gárungar spá
Vonandi verður
það ekki svo að
öflugt og reynt
fólk, með rætur
í menningarstarfi og fjölmiðlum,
verði sjálfkrafa útilokað frá stöð-
unni, svo „flokksdindlill“ sem upp-
fyllir hin almennu skilyrði komist að.
Vísir greindi frá því í frétt í síðustu
viku, sem raunar hvarf af vefnum, að
stjórnarflokkarnir hefðu samið um
að sjálfstæðismaður fengi útvarps-
stjórastólinn, en framsóknarmenn á
móti frekari ítök á fréttastofu Ríkis-
útvarpsins. Gárungar, sem raunar eru
sumir í hópi helstu álitsgjafa íslenskra
fjölmiðla, gera því skóna að Björn
Ingi Hrafnsson, ritstjóri og eigandi
Pressunnar, verði í framhaldinu settur
yfir fréttastofuna. Spyrja má hvaða
áhrif það hefði á traust fréttastofu
Ríkisútvarpsins, en Pressan hefur
undanfarið vermt botnsætið í slíkum
mælingum …
héðan og þaðan …