Fréttablaðið - 22.02.2013, Qupperneq 15

FÖSTUDAGUR 22. febrúar 2013 | SKOÐUN | 15
Í DAG
Pawel Bartoszek
stærðfræðingur
Eins og stundum áður fékk ég
sömu bókina tvisvar í jólagjöf.
Nú var það fallega myndskreytt
myndasaga upp úr Biblíusög-
um eftir Hugleik Dagsson. Ég
hef almennt litla þörf fyrir að
lesa bækur tvisvar, hvað þá að
eiga þær tvisvar, svo ljóst var að
öðru eintakinu þurfti að skila.
Strax á aðfangadagskvöldi þurfti
ég þannig í reynd að velja milli
tveggja inneignarnóta, einnar
úr Hagkaupum og annarrar úr
Eymundsson.
Nú þurfti að hugsa: Bókin hafði
kostað minna í Hagkaupum. Ég
gat því fengið meiri pening fyrir
að skila eintakinu sem keypt var í
Eymundsson. Aftur móti var fjöl-
breyttara vöruúrval í Hag kaupum,
en reyndar ekki þegar kom að
bókum. Og kannski langaði mig
mest í aðra bók hvort sem er?
Ég skilaði bókinni í bókabúðina.
Veit reyndar ekki hvar nótan er
niðurkomin. Hún hlýtur að finnast.
Bland.is hagfræði
Krónan hefur stundum verið
kölluð nöfnum á borð við „Mata-
dor-peningar“ af andstæðingum
hennar (ég er þar meðtalinn).
Það er auðvitað ekki fullkomlega
sanngjarn samanburður. Krónan
er mun nær því að vera einhvers
konar „inneignarnóta innanlands“.
Fyrir inneignarnótu í Hagkaupum
er hægt að kaupa leikföng, föt og
mat. Það sama gildir um íslensku
krónuna. En hvorki inneignar-
nótan né íslenska krónan eru
alvörugjaldmiðlar sem nýtast til
fulls í viðskiptum manna á milli.
Inneignarnótan í Hagkaupum er
gagnslítil utan Hagkaupa, íslenska
krónan, utan Íslands.
Fimm þúsund króna gjafabréf
í Kringlunni er minna virði en
fimm þúsund króna seðill. Hve
mikið minna? Markaðurinn getur
svarað þessari spurningu. Sögur
fóru af því fyrir nokkrum árum
að gjafabréf í Bónus sem mæðra-
styrksnefnd úthlutaði seldust á um
það bil hálfvirði. Sumir hneyksl-
uðust á þessu og vildu fleiri og
flóknari reglur til að hindra þetta.
Menn vildu sem sagt setja höft á
gjafir. Það er rugl. Menn tapa ekki
réttinum til að ráðstafa gjöfum
þótt þeir séu tímabundið fátækir.
Með því að skoða bland.is má sjá
að það er alvanalegt að gjafabréf
gangi kaupum og sölum:
„Inneignarnóta í Cintanami á
35.000: verð 25.000.
10 þús. kr. inneign í Kiss í
Kringlunni til sölu á 7 þús.
Gjafabréf hjá Icelandair 75.000
kr. til sölu á 65.000 kr.“
Og þetta er bara það verð sem
seljendur vilja fá. Endanlega sölu-
verðið er væntanlega lægra.
Glötuð tækifæri kosta
Þessi þáttur gjaldeyrishaftanna
fer ekki nógu hátt. Það er ljóst
að peningar lækka í verði þegar
tækifærum til að eyða þeim er
fækkað. Króna bundin við Ísland
er minna virði en króna sem nota
má alls staðar. Kannski langar
mig í íbúð á Spáni eftir þrjátíu ár.
Á ég að veðja á sparnað og fjár-
festingar í krónum og treysta á
að hún verði skiptanleg þegar ég
verð sextugur? Það væri, í sögu-
legu samhengi, mjög vont veðmál.
Krónan hefur verið í höftum
meira og minna frá því hún varð
til með örfárra ára undantekn-
ingu. Ýmsar hugmyndir hafa
verið settar fram um hvernig
lappa megi upp á hana en flestar
þeirra eiga við þann vanda að etja
að stjórnvöld munu auðveldlega
geta bakkað út úr þeim þegar eitt-
hvað bjátar á. Og eitthvað mun
bjáta á. Upptaka annars gjald-
miðils, hvort sem er í gegnum
ESB eða eftir öðrum leiðum,
virðist varanlegri lausn.
Ég neita því ekki að mér finnst
frelsi til að geta stundað viðskipti
og keypt sér hluti í útlöndum eiga
að vera ansi hátt á forgangslist-
anum.
Mér finnst ekki að það eigi bara
að vera eitthvað sem við „fáum
að gera“ þegar „réttar að stæður
skapast“. Og ef það er ekki tíma-
bært að ræða það nú hvernig
við ætlum að tryggja það frelsi
til langframa, hvenær þá? Eftir
fjögur ár? Eftir átta ár? Þegar
efnahagslífið réttir (tímabundið)
úr kútnum? Kannski vilja margir
stjórnmálamenn beinlínis hafa
höft. Höftin færa þeim, jú, völd.
Þeir sem nú segja að við „ sitjum
uppi með krónuna hvort sem
okkur líkar það betur eða verr“
eiga kannski bara við að það sé
ástand sem þeim sjálfum líkar
betur. En ekki verr.
Inneignarnóta innanlands
Krónan er mun nær
því að vera einhvers
konar „inneignarnóta innan-
lands“.
Vasklegt þingmanns-
efni, Teitur Björn Einars-
son, framstyggðist þegar
ég rakti í Fréttablaðinu
hvernig vítavert óraunsæi
leiddi til alvarlegra mis-
taka Sjálfstæðisflokksins í
utanríkismálum varðandi
tvo stóratburði á síðustu tíu
árum. Hinn fyrri var marg-
boðuð brottför hersins í
mars 2006. Sá síðari var
hrunið 2008.
Teiti finnst flokkurinn hafa það
sér til afbötunar að hafa þó unnið úr
málunum – eftir á. Hann hafi mætt
brottför hersins með því að setja
upp Varnarmálastofnun – og sett
neyðarlögin eftir hrunið. Gott og
vel. Á sínum tíma var Björn Bjarna-
son, hugmyndafræðingur flokksins,
á móti Varnarmála stofnun. Hann
hafði rétt fyrir sér. Eitt af fyrstu
verkum mínum var því að leggja
hana niður. Öll störf hennar eru
nú unnin af öðrum stofnunum – og
hundruð milljóna hafa sparast. Hitt
er hárrétt hjá Teiti, að neyðarlögin
hafa reynst helsta haldreipi Íslend-
inga í eftirleik hrunsins. Nú er að
sönnu óvíst hvort réttlæti sé yfir-
höfuð til í stjórnmálum, en sé svo,
þá á sagan eftir að endurmeta bæði
hlutverk og arfleifð tveggja stjórn-
málamanna sem verðskulda þar
mestan heiður, Björgvins G. Sig-
urðssonar og Geirs H. Haarde.
Það breytir þó engu um óraunsæi
Sjálfstæðisflokksins, sem missti af
lokum kalda stríðsins. Hann var
algerlega óviðbúinn þegar Banda-
ríkjamenn kipptu burt hernum. Í
stað þess að skilgreina blákalda
hagsmuni, og semja í samræmi
við raunverulegar öryggis þarfir
Íslendinga varðandi siglingar,
leit og björgun, norðurslóðir, nýja
háska gagnvart borgaralegu sam-
félagi, og auðlindanýtingu
undir hafsbotni, snerist
slagurinn um að ríghalda í
fjórar orrustuþotur. Lang-
lægsta punktinum var svo
náð þegar forysta flokksins
bauð stuðning Íslands við
árásina á Írak til að skapa
sér stöðu í samningunum.
Sá díll var skandall. Sama
óraunsæi birtist þegar
Seðlabankinn undir for-
ystu Sjálfstæðismanna
daufheyrðist fram eftir ári 2008
við viðvörunum margra seðla-
banka um að leita til AGS. Höfuðið
var svo bitið af skömminni þegar
Seðlabankinn hafði Ísland að ginn-
ingarfífli með órum um stórlán frá
stórveldi sem sagan kennir ekki að
sé þekkt að ókeypis örlæti í garð
smáþjóða. Jafnvel rétt eftir hrun,
meðan Íslandi blæddi, stritaðist
Seðlabankinn gegn aðstoð AGS í
heilan mánuð.
Þessum dæmum ætti Teitur
og landsfundur Sjálfstæðis-
flokksins að velta fyrir sér. Meðan
flokkurinn sigldi kreddulaust
eftir áttavita blákaldra hags-
muna Íslands tók hann sporið með
Gylfa Þ. Gíslasyni inn í EFTA og
þorði með jafnaðarmönnum í EES.
Önfirska þingmannsefnið segir að
Sjálfstæðisflokkurinn standi fyrir
alþjóðlegt samstarf og viðskipta-
frelsi. En leiðin þangað liggur ekki
í að leyfa lokuðum, inn múruðum
valdaklíkum, sem hvergi eru
kosnar á pall, að læsa Ísland inni
í gjaldeyrishöftum. Þeim á ekki að
leyfast að loka á þann möguleika að
blákalt hagsmunamat geti leitt til
þess að Ísland telji sér betur borgið
með evruna –en án hennar.
Það væri andstætt hagsmunum
Íslands, og þar með Sjálfstæðis-
flokksins.
Mistök Sjálfstæðisfl okks
UTANRÍKISMÁL
Össur
Skarphéðinsson
utanríkisráðherra
EcoFuel-tæknin nýtir bensín og metangas og sparar þannig allt að 46% af eldsneytis-
kostnaði. Metanbílar eru umhverfisvænir og bera því engin aðflutningsgjöld. Þeir sem
kaupa verksmiðjuframleiddan Volkswagen Passat metanbíl í febrúar fá frítt metangas
í eitt ár*. Að auki fá eigendur Passat EcoFuel frítt í stæði í Reykjavík ásamt því að njóta
hagstæðari kjara á lánum hjá fjármögnunarfyrirtækjum.
Passat Variant kostar aðeins frá
4.690.000 kr.
Passat Variant EcoFuel Comfortline Plus, 150 hestafla, beinskiptur.
www.volkswagen.is
Lækkaðu eldsneytiskostnaðinn
um allt að 46%
Metan 9.843 kr.
Dísil 13.801 kr.
Bensín 18.242 kr.
**Miðast við eldsneytisverð eins og skráð er hjá Olís og Metan
31. janúar 2013.
Eldsneytiskostnaður
Volkswagen Passat
á hverja 1.000 km**
*Samkvæmt upplýsingum frá Umferðarstofu var meðalakstur fólksbíla
12.255 km árið 2011. Miðað við 6,6 m3 meðaleyðslu Passat EcoFuel er árlegur
eldsneytiskostnaður því 120.000 kr. miðað við verð á metani 31. janúar 2013.
Tilboð í febrúar.
Frítt metan í eitt ár!