Fréttablaðið - 08.05.2014, Blaðsíða 16

8. maí 2014 FIMMTUDAGUR| FRÉTTIR FJÖLSKYLDAN | 16
Með því að grípa snemma inn í hjá
börnum sem koma illa út úr þroska-
skimun um tveggja ára aldur hjá
heilsugæslustöðvum er hægt að
búa þau betur undir lestrar nám.
Þetta segir Ásthildur Bj. Snorra-
dóttir talmeinafræðingur.
„Auðvitað eru til börn sem eru
seinni en önnur börn að byrja að
tala en það er orðið úrelt að bíða og
sjá til. Við sköðum ekki börn með
snemmtækri íhlutun en við getum
skaðað þau með því að grípa ekki
inn í. Það getur haft neikvæð áhrif
á árangur þeirra í námi í grunn-
skóla,“ tekur Ásthildur fram og
bætir við að meira sé vitað um
þennan málaflokk en áður.
Börn þurfa að ná færni á mörg-
um sviðum til þess að búa sig
undir lestrarnám, að því er Ást-
hildur greinir frá. „Það þarf að
skoða hvort barnið kann undir-
stöðuþætti fyrir boðskipti, hvort
það kann að bíða, hlusta, gera til
skiptis og hvort það hafi lært sjálf-
stjórn. Börn sem greind eru með
málhömlun lenda oft í hegðunar-
erfiðleikum. Börn sem greind
eru með athyglisbrest og ofvirkni
eru oft með ógreinda málþroska-
röskun. Það er hægt að sjá alls
konar merki um nauðsyn þess að
grípa inn í.“
Ásthildur segir frávik í mál-
þroska geta verið með ýmsum
hætti. „Þau geta meðal annars
birst í orðaforða, málskilningi,
máltjáningu og framburði. Þá
þarf að skoða hvort ástæðan sé
líffræðileg eða hvort hún tengist
hljóðkerfisvitund þeirra svo nokk-
ur dæmi séu nefnd. Málörvun þarf
alltaf að vera skilgreind út frá eðli
vandans til að ná árangri.“
Á vefnum lesvefurinn.hi.is segir
að hljóðkerfisvitund sé tilfinning
og næmi einstaklings fyrir upp-
byggingu tungumálsins.
Að mati Ásthildar er ekki meira
um frávik í málþroska nú en áður.
„Þau hafa alltaf verið til staðar en
þetta er rannsakað meira en áður.
Fólk er orðið miklu upplýstara um
þessi mál og við höfum betri tæki
til að finna börnin sem eru með
frávik.“
Talmeinafræðingurinn leggur
áherslu á að leikskólinn sé
fyrsta skólastigið. „Þar er lagður
grunnur að öllu námi barnsins. Við
eigum að nýta betur hæfileikana
í leikskólunum til þess að börnin
fari betur undirbúin í grunnskól-
ann. Það er gríðarleg umræða um
slæma lestrarkunnáttu barnanna
okkar samkvæmt PISA-könnun en
við vitum hvaða þættir eru undir-
staða fyrir lestur. Það er orðaforði,
málskilningur, lesfimi, það er að
segja að geta lesið nógu hratt, og
þekking á hljóðum stafanna. Þessa
þætti er hægt að þjálfa í leikskóla.
Einn mikilvægasti undirstöðu-
þátturinn fyrir lestur, hljóðkerfis-
vitund, er nú kannaður á síðasta
ári í leikskóla. Þá er vitað í fyrsta
bekk í grunnskóla hvaða börn eiga
á hættu að lenda í lestrarerfið-
leikum. Þetta er liður í heildstæðri
skólastefnu eins og umræðan snýst
nú um.“ ibs@frettabladid.is
Úrelt að bíða og sjá til
hvort barnið fari að tala
Grípa þarf snemma inn í vegna frávika í málþroska. Afleiðingarnar geta annars orðið lestrarörðugleikar, að
sögn Ásthildar Bj. Snorradóttur talmeinafræðings. Börn þurfa að ná færni á mörgum sviðum fyrir lestrarnám.
Langflestir skólakrakkanna 120
sem þátt tóku í könnun á nýaf-
staðinni sýningu um Skóla- og frí-
stundaborgina Reykjavík, eða 85
prósent, töldu sig oftast hafa nóg að
gera á sumrin. 68 prósent sögðu að
það væri oftast gaman í frímínút-
um í skólanum. Þá töldu 58 prósent
krakkanna að páskafríið væri hæfi-
lega langt, átta prósentum fannst
það of langt en 34 prósentum fannst
það of stutt, að því er kemur fram í
frétt á vef Reykjavíkurborgar.
Í opnum spurningum kom m.a.
fram að allir ættu að vera vinir í
skólanum, það þyrfti að vera meiri
frístund, að nemendur ættu að fá að
hafa síma í skólanum, sumir kenn-
arar væru of strangir og að það
væri oftast „rosalega skemmtilegt“
í skólanum.
Alls svöruðu 180 fullorðnir
spurningunum. Af þeim töldu 92%
þörf fyrir félagsmiðstöðvastarf
fyrir 16-18 ára í hverfum borgar-
innar, 29% höfðu skoðað foreldra-
vef SFS, Skóla- og frístundasviðs,
og 56% töldu skorta fjölbreytni í
sumarstarfi fyrir börn og unglinga
í Reykjavík. Um 44% vildu miða við
að börn kæmust í leikskóla við eins
árs aldur, 13% vildu leikskóladvöl
fyrir yngri en eins árs en 43% vildu
að börn kæmust í leikskóla 18 mán-
aða eða eldri.
Í opnum svörum frá fullorðnum
kom fram að leikgleði í leik skólum
og frístundastarfi mætti smitast
yfir í grunnskólann, frístunda-
starf væri of dýrt fyrir foreldra,
bjóða ætti upp á frístundamögu-
leika fyrir foreldra og börn saman
á sumrin, tengja ætti betur saman
skóla og frístundir og leggja enn
meiri áherslu á sköpun í skóla- og
frístundastarfinu.
Sýningin og könnunin var haldin
í Ráðhúsinu. - ibs
Könnun hjá börnum og fullorðnum í Reykjavík:
Flestir segja oftast
gaman í frímínútum
Góð þarmaflóra er grunnur að
góðu ónæmiskerfi. Til þess að
þarmaflóra barns verði góð er
best að gefa því brjóstamjólk sem
örvar meðal annars vöxt mjólkur-
sýrubaktería í þarmaflóru barna.
Þetta eru niðurstöður nýrrar
rannsóknar á vegum dönsku mat-
vælastofnunarinnar og Háskól-
ans í Kaupmannahöfn.
Í frétt á vef danska ríkisút-
varpsins segir að rannsóknin hafi
leitt í ljós að talsverðar breyt ingar
verði á samsetningu baktería í
þarmaflóru frá níu til 18 mánaða
aldurs í tengslum við lok brjósta-
gjafar. Þarmaflóra barna heldur
þó áfram að breytast til þriggja
ára aldurs, að því er segir í frétt-
inni. Börn sem fá brjóstamjólk
eru sögð vaxa hægar og verða
svolítið grennri en börn sem fá
mjólkurduft. Börn sem fá brjósta-
mjólk fá jafnframt síður ofnæmi,
sykursýki og bólgur í þarma síðar
á ævinni, auk þess sem þau glíma
síður við ofþyngd. - ibs
Brjóstamjólk
gefur góða
flóru í þörmum
BRJÓSTAGJÖF Brjóstamjólk örvar
meðal annars vöxt mjólkursýrubaktería
í þörmum. NORDICPHOTOS/GETTY MEÐ BRÚÐUNA
BÍNU Ásthildur
Bj. Snorradóttir
talmeinafræð-
ingur, sem er höf-
undur bókanna
um Bínu, hefur
langa reynslu af
því að styrkja
boðskiptafærni
ungra barna og
efla málþroska
þeirra.
FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Í FRÍMÍNÚTUM Í könnun á sýningu um Skóla- og frístundaborgina Reykjavík sögðu
68 prósent barnanna að það væri oftast gaman í frímínútum. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN