Fréttir - Eyjafréttir - 20.12.1979, Side 22

Þarsem
hættumar leynast
Rafmagn er eitt af mikilvægustu þægindum í þjónustu
mannsins. Við straumrof stöðvast allt. Manstu kvöldið
þegar rafmagnið fór? Engin Ijós. Ekkert útvarp eða sjón
varp. Enginn kvöldverður.
Réttilega notað er rafmagnið hættulaus lífsgæði. Rang
lega notað er rafmagnið hættulegur, ósýnilegur mann
drápari. Af þvi stafar eldhætta. Á augnabliki, án aðvörun
ar, getur rafmagnið valdið fjörtjóni. Gallað rafkerfi eða
tæki, geta hvenær sem er svift þig eignum og lifsham
ingju.
Tilgangur þessa pistils er að stuðla að öruggari notkun
rafmagns, og vara við rangri notkun þess.
220 volt er sú spenna sem er i raflögnum á heimilum
fólks. Hún sparkar þér ekki frá sér. Þú kippist þó ósjálfrátt
frá, ef þú snertir beran (óeinangraðan) hluta raflagnar eða
raftæki með bilaðri einangrun. En ef þú gripur utan um
slikan hlut, gerir vöðvakrampi af völdum rafmagnsins það
að verkum, að þú getur ekki sleppt fyrr en rafstraumurinn
hefur verið rofinn.
Hver verður fyrir raflosti? Hver er ólíklegastur til að
lifa það af?
Smábörn, einkum ósjálfbjarga börn yngri en tveggja
ára, biða alltof oft bana af raflosti. Þau eru skilin eftir
einsömul innan um rafmagnssnúrur, lampa og raftæki.
Þau stinga prjónum inn í veggtengla. Þau stinga göfflum
inn i brauðristar. Með blautar bleyjur snerta þau sjón
varpið, útvarpið og plötuspilarann. Lítil börn hafa ekki
sterk hjörtu eða sterk lungu. Viðnám líkama þeirra er lítið
og húð þeirra er viðkvæm. Rafstraumur fer auðveldlega
eftir líkama þeirra. Þau lifa þetta sjaldnast af.
Stálpaðir drengir og telpur. Þau þola raflost nokkru
betur en smábörn en þau eru engan veginn ónæm. Þau
fljúga flugdrekum sinum í raflinu og reyna að ná þeim
niöur með járnrörum. Þau klifra í tré og rafmagnsstaura
og komast þannig i snertingu víð háspennulínur. Þau
klifra upp á járnþök bílskúra og húsa og lenda í loftlínum.
Borðlampar og gólflampar hafa fyllilega lagt fram sinn
skerf að dauðaslysum af völdum elds og raflosts.
Lampasnúrum verður að halda vel við, og þær mega
ekki liggja ofan á eldfimum efnum eða undir gólfteppum.
Láttu slíkar snurur sem minnst liggja bak við hluti þar
sem þær sjást ekki. Það er ráðlegt að taka þær úr sam-
bandi (i tengli) ef þú verður fjarverandi um nokkurt skeið.
Farðu ekki með innilampa út i röku veðri. Þau skalt
ekki nota innilampa á stöðum þar sem gólf er blautt eða
rakt, ekki úti á svölum né í baðherberginu.
Varaðu þig á peruþjófum. Tómar lampahöldur eru lífs-
hættulegar. Lítil börn, eða jafnvel þú átt á hættu að stinga
fingri inn í tóma lampahöldu við að þreifa eftir rofanum á
lampahöldunni.
Gæta verður varúðar við að skipta um perur. Settu ekki
stærri peru í lampa en þeir eru ætlaðir fyrir. Umframhit-
inn frá stærri perunni getur valdið eldsvoða.
Fyrir Ijósastæði sem eru slétt við loft eða þvi sem næst
er ætluð viss hámarksstærð peru. Settu ekki stærri peru i.
Brauðristar, hitaofnar og svipuð tæki með óvörðum
hitagormum eru hættulegir hlutir í návist lítilla barna.
Auk hættu á að börn brenni sig, hefur margt barnið látið
lifiðaf raflosti fráslikum tækjum.
Þegar innstungunni á snúrunni, sem tengd er við brauð
ristina hefur verið stungið i tengilinn, er hætta á raflosti
frá brauðristinni, þótt hitinn hafi ekki verið settur á hana,
sökum þess að rofinn á brauðristinni rýfur aðeins annan
þátt straumrásarinnar. Ef barn stingur fingri eða gaffli
inn í kaldan gorminn um leið og það hallar sér upp að
málmplötunni á eldhúsvaskinum getur það beðið bana af
raflosti.
Vaskurinn og eldavélin eru jarðtengd, og fær hver sá
sem snertir þau og snertir um leið raftæki með bilaðri ein-
angrun, rafmagnshögg. Hafi hiti verið settur á brauðrist-
ina, er hún að sjálfsögðu enn hættulegri. Hvort heldur er,
þarf brauðristin ekki að vera biluð. En sé hún með eingr-
unarbilun í ofanálag, er vissulega mikil hætta á ferðum.
Taktu ávallt brauðristina úr sambandi að lokinni noik
un. Láttu ekki börn koma nálægt brauðristinni þegar hún
er í notkun.
Nú þegar liða tekur að jólum skal haft í huga að jóla
tréð þitt getur orðið hættulegur íkveikju- og slysavaldur ef
uppsetningu og eftirliti er ábótavant.
Hafðu tréð ekki nálægt gluggatjöldum eða ruslakörfu.
Notaðu jólaljósakeðjur af viðurkenndri gerð.
Athugaðu vandlega snúrurnar og lampahöldurnar áður
en þú setur þær á tréð. Notaðu vandaða framlengingar-
snúru frá tenglinum. Tengdu aldrei fleiri en tvær ljósa-
keðjur við hvern tengil.
Komdu ljósunum þannig fyrir á trénu, aðekkert þeirra
sé nálægt skreytingu sem kviknað getur í af hitanum.
Til jólalýsingar utanhúss skaltu eingöngu nota viður-
kenndar útiljósakeðjur og framlengingarsnúrur viður-
kenndar fyrir notkun utanhúss.
Lekastraumsrofar. Eina örugga leiðin til þess að koma i
veg fyrir banaslys af völdum rafmagns við bilun í raflögn
er að koma fyrir viðeigandi varnarbúnaði í raflögninni.
Lekastraumsrofinn er tæki sem tengt er við raflögnina og
sett á töfluna eða rétt við hana.
Þetta tæki ryfur rafstrauminn samstundis, ef hættuleg
einangrunarbilun verður i raflögninni, og kemur þannig i
veg fyrir raflost.
Lekastraumsrofa ætti að setja i allar nýjar raflagnir.
Einnig má setja þá i eldri raflagnir.
Um fyrstu hjálp við rafmagnsslysi:
Bezta ráðið sem hér er hægt að gefa er: Sérhver ein-
staklingur ætti að sækja námskeið í hjálp i viðlögum, þar
sem réttar aðferðir við lífgun úr dauðadái eru kenndar og
æfðar.
Við raflost skulu aðgerðir viðhafðar skjótt og i réttri
röð:
1. Rjúfa strauminn.
2. Hefja þegar í stað lifgunartilraunir.
3. Kalla á læknishjálp.
Margir hafa látið lífið að nauðsynjalausu, sökum þess
að þessar aðgerðir hafa verið gerðar i rangri röð. Fólk
missir stjóm á sér og fer að hrópa á hjálp, reyna að ná i
lækni, sjúkrabíl o.s.frv. Eyddu ekki tímanum í óskynsam-
legar aðgerðir.
Mundu ávallt: Ósjálfbjarga barn, stálpað barn, konan
og karlmaðurinn, i þeirri röð eru þau i hættu. Eftir miðjan
aldur eykst hættan aftur.