Akureyri - 12.06.2014, Blaðsíða 13

12. júní 2014 22. tölublað 4. árgangur 13
gott eins og það er?!. Þeir sjá ekki að það sé
kannski tímabært að staldra við og hugsa.
Ég vil árétta að ég er ekki að segja að allt
sé alslæmt í þessu kerfum heldur að við
þurfum að stoppa og vita hvað við viljum
raunverulega.“
Börnin eins og staðlaðar gúrkur
Er virðing leikskólastarfs mæld í fánaborgum
þessa dagana?
„Ég skal alveg viðurkenna að ég hef áhyggj-
ur af þessari tilhneigingu, mér finnst merki-
legt að við gagnrýnum kannski foreldra fyr-
ir að gefa börnum verðlaun fyrir að taka til,
að börnin eigi að gera það vegna þess að það
er þeirra hlutverk, vegna þess að þeim líður
betur og svo framvegis, en samtímis erum
við sem stofnanir bæði leik- og grunnskóla
sem að leita ytri sýnilegrar viðurkenninga
í formi fánaborga, við viljum fá grænfána,
heilsufána, menningarfánann, SMT fána og
alla vega viðurkenningarfána - kannski við
förum að sækjast eftir PISA fánum bráðum.
Skólarnir eru komnir í keppni um að gera
hlutina vegna þess að þeir fá ytri viður-
kenningar en ekki vegna þess að þeir séu
einfaldlega réttir og hluti af því að vera
menntastofnanir.
Þetta er hluti af þeirri hugsun að ytri
stöðlun og samanburður skipti öllu, allt
verði að vera hagkvæmt og passa á færi-
bandið, passa inn í fyrirmyndarmyndina. Þú
manst kannski brandarann með gúrkurnar
í ESB sem gengur út á að allar gúrkur eigi
að vera beinar og fallegar alls ekki krók-
óttar og kringlóttar, allt miðast að því að
hentugra er að raða gúrkum sem eru allar
eins í kassa og hillur, þetta er náttúrulega
af sama meiði, til að gera lífið auðveldara
fyrir einhverja viljum við stöðluð börn eins
og staðlaðar gúrkur.
Menntun sem ógn
Ræðum aðeins Háskólann á Akureyri. Nem-
um í kennaradeild fækkaði nokkuð um skeið.
Er það lengingu námsins að kenna?
„Þú ert kannski að hugsa núna eins og
peningahyggjufólkið: Var lenging námsins
hagkvæmt skref? Ég spyr hagkvæmt frá
hvaða viðmiði? Í tengslum við sjálfsmatið
létum við gera rannsókn á hvað nemendur
okkar eru að gera og hvar þeir búa miðað
við hvar þeir bjuggu þegar þeir hófu nám
og ég minni á að við höfum verið stórtæk
í fjarnámi við kennaradeildina. Mér finnst
það grundvallaratriði að við höfum það
staðfest að fólkið okkar er að stærstum
hluta búsett þar sem að það hóf nám. Við
erum að skila til samfélagsins háskóla-
fólki sem flytur ekki í burtu, sem gagnast
samfélaginu. Fyrir mörgum árum frétti ég
af leikskólakennara sem flutti í ótilgreint
sjávarpláss á Vestfjörðum, ég spurði hvort
það væri ekki gleði, en var sagt að hún væri
blendin af því að „þær“ kæmu, giftust oft
menntuðustu körlunum og flyttu svo í burtu.
Að fá menntaða konu í samfélagið gat verið
ógn við það. Vonandi er það úrelt sjónarmið
í dag.“
60% aukning milli ára
Skipti fjarnámið sköpum?
„Ég held að fjarnámið við HA hafi skipt
alveg gríðarlega miklu máli fyrir byggðir
landsins og að það hamli gegn byggðarösk-
un eða eigi alla vega þátt í hömlun. Við viss-
um samkvæmt eldri rannsóknum á meðal
hjúkrunarfræðinga, að þeir sem menntuðu
sig frá heimabyggð eru líklegri til að búa
þar áfram, sama á við um okkar fólk. Mér
fannst mjög gaman á fundi sem ég sat og
verið var að skoða þá staði á landinu sem
voru með toppa í fjölda leikskólakennara,
að flestir þessir staðir höfðu á einhverjum
tímapunkti gert samning við HA. Flestir
sjá hvernig staðan er á Akureyri og hvað
háskólinn sem heild hefur skipt norðrið
miklu máli. Akureyri hefur breyst og þró-
ast með tilkomu háskólans. En varðandi
kennaramenntunina, fækkunin var hafin
fyrir lengingu, ég held að að baki liggi
margir samhangandi þættir, sem tengjast
virðingu, launum og fleiru en það gleðilegt
að segja frá því að það er stígandi aftur í
aðsókn núna. Við vitum svo sem ekki hvað
mun skila sér í skólann í haust en umsóknir
eru 60% fleiri en í fyrra. Vonandi er okkur
að takast að snúa þróuninni við og hefja
kennaranám til vegsemdar og virðingar.“
Nýr rektor – nýjar hugmyndir
Nú er kominn nýr rektor, hvernig líst þér á
hann?
„Mér líst vel á nýja rektorinn, hann vann
áður við háskólann, er að koma aftur. Ég
bind vonir við að við séum að fá ungan
mann með tengingar í aðrar áttir en verið
hefur hingað til, tengingar sem eiga eftir
að gagnast háskólanum. Verður maður ekki
að trúa því að ráðningin verði skólanum til
góðs, ég er að meina að hann sé að koma
innan úr þessum skapandi greinum eins
og ég vil reyndar meina að leikskólinn sé.
Eyjólfur er að koma úr vaxtarbroddi þeirrar
nýsköpunar sem átt hefur sér stað í sam-
félaginu síðastliðinn áratug, hefur verið
hagfræðingur CCP. Væntanlega er hann með
ferskar hugmyndir, nýja vinkla sem kannski
og vonandi munu nýtast skólanum.“
Öðruvísi en fyrir sunnan
Heyrirðu aldrei að HA sé sveitó skóli?
„Að sjálfsögðu veltir fólk fyrir sér stærð
skólans en ég fæ yfirleitt góð viðbrögð þegar
ég segist starfa þar. Um daginn var ég á
ráðstefnu fyrir sunnan og leikskólastjóri
kom til mín til að segja mér hvað henni
þætti gaman að fá nema frá okkur. Þeir
væru með öðruvísi áherslur og sýn en nem-
arnir að sunnan. Ef við værum að gera það
sama þyrfti ekki nám á marga staði en við
höfum okkar eigin áherslur fyrir norðan.
Við höfum haft sveigjanleika sem tengist
því að vera í litlum skóla þar sem nándin
er mikil. Og það orðið til að við geta þróað
okkar áherslur og sýn.“
Er næg rannsóknarskylda hjá öllum kennur-
um Háskólans á Akureyri?
„Við gerum árlega vinnumat þar sem við
eigum að tilgreina í smæstu atriði hvað
við erum að gera, hvað við birtum, hvaða
styrkja við öflum og svo er okkur úthlutað
stigum eftir hvaða gildi það sem við erum
að gera hefur. Svona mörg stig fyrir þetta
og önnur fyrir hitt og stigin vigta svo hvar
við flokkumst í launatöfluna. Þannig að til
að hækka í launum verðum við að rannsaka.
Vinnumatskerfið er auðvitað bullandi hluti
af nýfrjálshyggjunni. Þetta er stöðlunin og
ég er inni í þessu kerfi, það er alls staðar, og
háskólakerfið er ekkert undanskilið, bara
þetta að verða einn af 100 bestu er kannski
eitt besta dæmið.“
Því merkasta er úthýst
Gagnrýnirðu þetta vinnumat?
„Jú, ég hef tekið undir gagnrýni um hvað
flokkast sem rannsókn inn í vinnumatið,
sem dæmi sem snýr að okkur í kennara-
deildum þá er þróunar- og ráðgjafastarf
sem unnið er í skólum ekki sérlega vænt
fyrir vinnumatið. Það sem gagnast kannski
skólastarfi best er fælt frá í kerfinu okkar.
Kerfið letur okkur frekur en hvetur til að
vinna að verkefnum sem eru ekki bein-
línis „rannsóknir“ í skólum. Annað er að
við fáum yfirleitt fleiri stig fyrir greinar
sem við birtu í erlendum tímaritum og eru
þar af leiðandi ekki skrifaðar á íslensku.
Í kennaradeildum viljum við kannski ná
til kennara, margir vilja helst skrifa fyrir
vettvanginn. Flestir kennarar vilja lesa að-
gengilegar greinar á íslensku um það sem
þeir eru að fást við, undirbúningstími og
tími til starfsþróunar er takmarkaður og
þá gilda þægindarök eins og að grein sé
á íslensku. Vinnumatið hinsvegar hvetur
okkur til að birta frekar erlendis og þá má
spyrja hverjum erum við að þjóna, fræða-
heiminum eða samfélaginu? Best væri að
það færi saman. Til að gagnast samfélaginu
verðum við að tala það tungumál en ekki
bara fræðanna. Hinsvegar er líka ljóst að
við höfum gríðarlega mikið frelsi og getum
sjálf valið í hvaða átt við höldum, en erum
samtímis með vinnumatið eins og páfagauk
á öxlinni.“
Allra landshorna kvikindi
Þú hefur búið hér og þar – er það kostur fyrir
kennara við HA?
„Ég er allra landshorna kvikindi, fædd í
Hafnafirði en flyt þriggja mánaða á Krók-
inn, ég er þar fyrstu níu árin, flyt þá suður
í Blesugrófina. Ég hef alla tíð haft ástríði
fyrir starfinu og viljað hafa áhrif á þróun
þess, fór eftir stúdentspróf í Fósturskól-
ann og 26 ára er ég orðinn leikskólastjóri
hjá Reykjavíkurborg sjálfsagt með yngri
leikskólastjórum þess tíma. Veturinn 1991-
1992 fór ég framhaldsnám í stjórnun, seinna
fékk ég styrk frá Fulbright til að fara til
Bandaríkjanna bæði til að vinna í skóla-
kerfi og til að sækja tíma í háskólum. Þetta
var mikil og góð reynsla sem ég bý enn að.
Í leikskólanum mínum vorum við dugleg
að vinna að þróunarstöfum og svo fékk ég
styrk til að vinna að rannsókn á viðhorfum
leikskólakennara til starfsins. Ég hafði orð
á mér fyrir að fylgjast vel með og þora að
viðra skoðanir og hugsa út fyrir kassann,
sameinaði t.d. þrjá skóla í einn sem varð
við það stærsti leikskóli landsins á þeim
tíma, að sumra mati allt of stór. Þegar staða
lektors var auglýst vorið 1997 bað Guðrún
Alda sem þá var brautarstjóri á leikskóla-
brautinni mig að sækja um, hún þekkti
mig og við höfðum unnið náið saman. Ég
sótti um starfið á þeim forsendum að búa
fyrir sunnan, fjölskylduaðstæður mínar
voru þannig, maðurinn minn átti þá aldr-
aða foreldra og hann algjör Reykvíkingur í
hjarta sínu og það aldrei inni í myndinni að
við myndum rífa okkur norður. Til að gera
langa sögu stutta fékk ég stöðuna var strax
ýtt út í djúpu laugina, ráðin 1. ágúst og átti
að vera tilbúin með fyrirlestra í fyrsta tíma
14. ágúst. Síðan er ég búin að vera á þessum
flandri, flugkennari eins og gárungar kalla
það, hef flogið á milli meira og minna síðan
þá. En svo gerðist að að sonur okkar ákvað
að fara í Háskólann á Akureyri um alda-
mótin og þá var eins og nú erfitt að fá leigu-
húsnæði, hann og þáverandi kærasta höfðu
leitað án árangurs þannig að við fórum að
skoða hvort við ættum ekki bara að kaupa
og þess vegna eigum við íbúð á Akureyri.“
Ein af fáum flugkennurum eftir
Skólinn borgar þá fyrir þig flugið?
„Þegar ég var ráðin var nokkuð um svona
flugkennara, ég er ein af fáum sem enn er á
slíkum samningi, en skólinn borgar ferðir
sem tengjast kennslu beint en þær mega
ekki verða of margar á ári. Af því að ég
á húsnæði fyrir norðan er ég oft nokkra
aukadaga og sæki þá fundi og slíkt, vinn
að verkefnum með samstarfsfélögum hitti
nema og svoleiðis. Ég hinsvegar kenni líka
og sæki fundi í gegn um fjarkennslubúnað,
en við erum með samning við fræðslusetrið
í Hafnarfirði. Ef nemarnir eru dreifðir um
allt land skiptir ekki máli hvar ég er fyr-
ir framan búnað. Þú getur hinsvegar ekki
verið kennari við skólann og aldrei komið
norður. Ég er í ýmsum nefndum fyrir norð-
an, var t.d. í sjálfmatshópi kennaradeildar
og sit líka í nefndum fyrir skólann fyrir
sunnan, ég hugsa að þetta svona jafnist út.“
Eyrin fjölþjóðlegt þorp
Nú veit ég að þið voruð í síðustu viku að fjár-
festa í húsnæði á Eyrinni. Hvers vegna Eyrin?
„Eins og ég sagði áðan erum við lengi
búin að eiga íbúð fyrir norðan, fyrir sunn-
an búum við í miðbænum og förum allra
okkar ferða meira og minna fótgangandi.
Mér fannst norðanheimilið vel staðsett með
tilliti til útsýnis en verr staðsett með tilliti
til þess að vera ætíð á tveimur jafnfljótum,
mér hefur lengi fundist Eyrin spennandi
kostur, er búin að vera að hugsa um að auka
lífsgæði mín með að færast nær miðbæjar-
lífi norðan heiða. Ég hef mikla trú á Eyrinni
og held að hún eigi í framtíðinni eftir að
verða enn eftirsóttari staður til að búa á en
en nú er. Hún er svona lítið þorp í stórum
bæ, en samtímis fjölþjóðleg og stórborgar-
leg. Í vetur lenti ég iðulega í að nenna ekki
að labba nema til og frá vinnu meðal annars
vegna færðar, þá fór ég í alvöru að hugsa um
hvað það væri gott að vera á Eyrinni og lét
slag standa, skellti íbúðinni okkar á sölu og
keypti. Gerðist allt á viku. Svo er auðvitað
gaman að hitta strax nágranna sem tóku vel
á móti okkur, sögðu okkur sögu hússins og
buðu okkur velkomin.“
VIÐTAL Björn Þorláksson
MYND Völundur Jónsson
Þetta er hluti af þeirri
hugsun að ytri stöðlun
og samanburður skipti
öllu, allt verði að vera
hagkvæmt og passa á
færibandið, passa inn í
fyrirmyndarmyndina.