Skessuhorn - 16.09.2009, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 16. SEPTEMBER
Ekki fer á milli mála að sum ir
búa yfir meiri lífs reynslu en aðr ir og
þarf þá ekki endi lega að vera að ævi
við kom andi hafi ver ið fjöl skrúð ug.
Sumt sem ger ist á lífs leið inni set ur
mark sitt á fólk, sér stak lega ef það er
al var legs eðl is, svo sem veik indi eða
slys. Mörg dæmi eru um að fólk hafi
hrein lega stað ið frammi fyr ir dauð­
an um, í sum um til fell um skropp­
ið yfir landa mæri lífs og dauða. En
það er samt þannig að flest ir bera
lífs reynsl una ekki utan á sér. Þannig
er það með Krist ján Elís Jón as son,
Þing ey ing sem flutt ist til Akra ness
fyr ir 30 árum og hef ur lengst af þeim
tíma ver ið kenn ari við Fjöl brauta­
skóla Vest ur lands. Krist ján Elís bjó á
Húsa vík og í Þing eyj ar sýsl unni áður
en hann flutti á Skag ann. Á árum
sín um á Húsa vík lenti hann í mjög
ó venju legu og í raun inni ó hugn an­
legu slysi. Það er lækna vís ind un um
enn í dag ráð gáta það kraft verk að
hann skyldi lifa af slys ið og það án
ör kuml un ar eða al var legra af leið­
inga. Á þess um tíma þekkt ist ekk­
ert sem hét á falla hjálp og at burð ur­
inn hafði þau á hrif á Krist ján Elís að
varla hef ur lið ið sá dag ur sem hann
hef ur ekki leitt hug ann að því sem
gerð ist snemma í á gúst mán uði fyr­
ir tæp um 40 árum.
Ólst upp á bæ Nátt fara
„Það má segja að ég sé hrein­
rækt að ur Þing ey ing ur, er fædd ur og
upp al inn á Helga stöð um í Reykja dal
í Suð ur ­ Þing eyj ar sýslu. Ég held því
fram að á Helga stöð um hafi stað ið
fyrsti land náms bær inn á Ís landi. Þar
bjó Nátt fari sem fór fyr ir Garð ari
Svav ars syni. Reyk dæla saga seg ir frá
því að Ey vind ur Þor steins son kom í
Helga staði, þar sem Nátt fari var fyr­
ir og rak Ey vind ur hann burtu. Ann­
ars er rétt fyr ir mig að vera ekki að
vitna mik ið í Ís lend inga sög urn ar,
það er svo lít ið síð an ég las þær,“ seg­
ir Krist ján Elís þeg ar hann er spurð­
ur út í upp runann fyr ir norð an.
„Ég er yngst ur tíu systk ina frá
Helga stöð um og mér finnst að það
hafi ekki endi lega þótt stór barna­
hóp ur á þess um tíma. Ég var átján
ára þeg ar ég fór til Húsa vík ur að
læra hús gagna smíði hjá Stein grími
Birg is syni. Ég var svo að vinna mik­
ið við smíð ar þar og í Þing eyj ar sýsl­
un um, en gerð ist reynd ar í milli tíð­
inni bóndi. Það var í Pálm holti, ný­
býli sem byggt var út úr Helga stöð­
um, tók þar við búi af elsta bróð ur
mín um og var bóndi í fimm ár.“
Fékk steypu tein í gegn­
um kvið ar holið
Svo er það dag ur inn þeg ar Krist­
ján Elís varð fyr ir slys inu. Hann var
þá að vinna hjá Tré smiðj unni Fjal­
ari á Húsa vík við bygg ingu „must­
er is mamm ons“ eins og gár ung arn­
ir á Húsa vík köll uðu úti bú Lands­
bank ans. Það þótti á þeim tíma veg­
leg bygg ing þótt enn væri langt í
„2007“.
„ Þetta var föstu dag inn 6. á gúst
1971 og gerð ist ná kvæm lega tíu
mín út um fyr ir sex. Við unn um
fram eft ir þenn an dag. Það lá eitt­
hvað á með hlut ina og ég held það
hafi átt að vinna þarna á laug ar dags­
morgn in um eft ir. Ég man að það
stóð til að fara á hesta manna mót og
ball á heima slóð um, á Breiðu mýri
skammt frá Helga stöð um.
Ver ið var að slá upp fyr ir kjall ara­
veggj un um og við vor um að vinna
við end ann á sökkl in um und ir seðla­
geymsl una. Þeir voru mjög öfl ug ir
sökkul veggirn ir und ir geymsl una,
með tvö faldri teina röð upp úr, með
12 milli metra kamb stáli. Svo gerð­
ist það allt í einu að ég féll nið­
ur af vinnu pall in um hálf an þriðja
metra nið ur. Þetta var mik ið högg
og ég átta mig ekki al veg strax en
finn þenn an log andi hita inni í mér
eins og ég væri að brenna. Strák­
arn ir sem voru að vinna með mér
átt uðu sig strax á því hvað hafði
gerst og nokkr ir þeirra hlupu til og
héldu mér uppi yfir sökkul veggn­
um. Það voru ösk ur og hróp út um
all an grunn. Ég sé þarna tein, ætla
að vega mig upp á hon um og segi
um leið, „ þetta er allt í lagi strák­
ar.“ Ég átta mig þá á því að teinn­
inn sem ég tók um kom upp á
und ar leg um stað, í geng um kvið­
inn á mér. Þeg ar ég sá að ég var
„rek inn í gegn“ kom strax í hug­
ann að nú væri ég að deyja. Og þá
varð ég í fyrstu al veg brjál æð is lega
hrædd ur. En svo hætti ég fljót lega
að vera hrædd ur og sætti mig við
það að deyja, þótt mér fynd ist það
ansi ó sann gjarnt þar sem ég átti
eft ir að gera svo margt. Það var
eins og allt líf ið færi nú í gegn um
hug ann á mér og ég tal aði stans­
laust. Ég var að gera upp við líf­
ið. Svo kom fljót lega lækn ir á vett­
vang, ég var spraut að ur og flutt ur
með sjúkra bíl upp á sjúkra hús. Ég
var með með vit und all an tím ann,
en ég man að ég var far inn að sjá
í móðu þeg ar hjúkr un ar kona tók á
móti mér á sjúkra hús inu.“
Að eins eitt líf færi
skemmd ist
Krist ján Elís sagði að það sem
gerð ist, var að hann féll aft ur fyr­
ir sig af vinnu pall in um. Eitt járn­
anna í hærri teina röð inni stakkst í
gegn um enda þarm inn og þrædd ist
í gegn um kvið ar holið. Ann að járn
í lægri járna röð inni stakkst í aft an­
vert lær ið en stöðv að ist á beini. „Það
þótti al gjört krafta verk að ég skyldi
lifa þetta af. Járn ið hafði þræðst svo
snyrti lega á milli líf færa að það var
að eins þvag blaðr an sem skemmd­
ist. Mér skilst að enn þá sé það hul in
ráð gáta lækna vís ind un um hvern ig í
ó sköp un um þetta gat slopp ið svona
vel eins og það gerði. Ég greri á gæt­
lega sára minna og var ekki nema
þrjár til fjór ar vik ur á sjúkra hús inu.
Ég fann þó lengi á eft ir fyr ir eymsl­
um, sjálf sagt tauga tengd um, sér stak­
lega aft an í lær inu þar sem á reið an­
lega skemmd ust ein hverj ar taug ar.
Ég var frá vinnu í þrjá mán uði.“
Að spurð ur seg ir Krist ján að þetta
slys hafi haft mik il sál ræn á hrif á sig.
„Það var sér stak lega þeg ar frá leið.
Á þess um tíma var ekk ert til sem hét
á falla hjálp og mér hefði á reið an lega
ekk ert veitt af því að leita mér svo­
leið is að stoð ar. Ég þurfti að tala um
þetta og mér leið bet ur að gera það.
Mér líð ur t.d. á gæt lega þeg ar ég er
að segja frá þessu núna.“
Leist ekk ert á Skag ann
í fyrstu
Það var árið 1979 sem Krist ján
Elís flyt ur úr Þing eyj ar sýsl unni á
Akra nes. Hann seg ir á stæð una fyr­
ir því að hann flutti á Skag ann hafi
ver ið breytt an einka hag. „Kon an
sem ég var bú inn að taka sam an við
réði sig sem kenn ara við Fjöl brauta­
skóla Vest ur lands. Með an hún var
að funda með skóla meist ara fór ég
í göngutúr um bæ inn. Og ég verð
að segja eins og er að mér leist eig­
in lega ekk ert á Akra nes fyrst í stað,
fannst hann ekki að lag andi stað ur.
Ég fann í þess ari göngu ferð loks­
ins blett á Akra nesi sem mér leist
vel á. Það var bak við þar sem nú er
kaffi hús ið Skrúð garð ur inn, en lög­
reglu stöð in var lík lega á þess um
tíma. Þarna var garð ur með gos­
brunni og bekk ur til að setj ast á.
Kannski var það dæmi gerð ur
remb ing ur í Þing ey ingn um að mér
fannst í fyrstu ekki mik ið til Akra­
ness koma og þar væri lág kúru leg­
ur hugs un ar hátt ur. Ég var að nefna
þetta við vin minn Ein ar Njáls son,
fyrr ver andi bæj ar stjóra á Húsa vík,
og sagði við hann að meira að segja
væri fjall ið með laut ofan í, ekki beint
upp í strýtu eins og Húsa vík ur fjall ið.
Í Akra fjall inu væri þarna dal ur í miðj­
unni og þar væri sjálf sagt sál bæj ar­
ins geymd, því ekki væri hún í bæn­
um sjálf um. En vita skuld get ég fús­
lega við ur kennt að fljót lega komst ég
að því að hér er gott að búa og hérna
býr sóma fólk. Bær inn hef ur líka tek ið
mikl um stakka skipt um út lits lega síð­
ustu ára tug ina. Menn höfðu van trú á
því að rækta hér tré og skóg, en þetta
hef ur breyst ó hemju mik ið.“
Ætl aði að
verða söngv ari
Krist ján starf aði í eitt ár við smíð­
ar eft ir að hann kom á Skag ann, hjá
Tré smiðj unni Akri, en var svo ráð inn
til kennslu við Fjöl brauta skóla Vest­
ur lands. Nú er hann kom inn á eft ir­
laun, en kenn ir engu að síð ur lít il lega
við skól ann enn þá.
„Þótt ég færi í smíð arn ar var það
ekki af neinni köll un. Á hug inn beind­
ist á önn ur svið. Ég var snemma mik­
ið gef inn fyr ir söng og hafði trú á
því að ég gæti orð ið góð ur söngv ari.
Ég byrj að að syngja með karla kórn­
um heima í sveit inni og hélt á fram í
kór starfi eft ir að ég flutti til Húsa vík­
ur. Fljót lega eft ir að ég kom þang að
frétti Sig urð ur Hall mars son af því að
ég gæti sung ið. Sig urð ur, eða Diddi
Hall eins og hann var kall að ur, var
að al mað ur inn í Leik fé lagi Húsa vík­
ur, oft leik stjóri hjá fé lag inu. Það var
að fara að setja upp Del er í um Bú bón­
is eft ir þá Jónas og Jón Múla. Diddi
fékk mig til að taka eitt hlut verk ið.
Þar með var ég ekki bara dott inn inn
í söng líf ið á Húsa vík, held ur leik list­
ina líka og í kjöl far ið fylgdu fé lags­
mála störf, bæði hjá leik fé lag inu og í
bæj arpóli tík inni.“
Krist ján seg ir að það hafi þó ekki
ver ið fyrr en hann flutti til Akra ness
sem hann lét gaml an draum ræt­
ast að fara í söng nám, en hann er
baritón söngv ari og hef ur sung ið ein­
söng með nokkrum kór um. „Ég fór
að læra söng í Tón list ar skól an um
á Akra nesi og kláraði átt unda stig­
ið. Á tíma bili helg aði ég mig mik­
ið söngn um og söng þá með þrem­
ur kór um um tíma. Ég var í litl um
söng hópi sem hét Sól ar meg in, á kaf­
lega skemmti leg um kór. Ég tók þátt
í stofn un Kam merkórs Suð ur lands
og söng með þeim kór í nokk ur ár.
Ég var líka í kór Lang holts kirkju og
keyrði meira að segja á æf ing ar fyr­
ir fjörð, tvisvar sinn um í viku í tvö
ár áður en Hval fjarð ar göng in komu.
Svo söng ég lengi í Kirkjukór Akra­
ness, en held ur hef ur þó dreg ið úr
söngárátt unni seinni árin.“
Að vera sátt ur
við sjálf an sig
Þeg ar blaða mað ur spyr Krist ján
hvort hann geti bor ið sam an tím­
ann fyr ir norð an og hér syðra, seg­
ir hann að það sé eig in lega ó mögu­
legt. „Líf ið snýst að stór um hluta
um það að vera sátt ur við sjálf an sig.
Ég hef ekki alltaf ver ið það, en mér
finnst að seinni árin hafi mér geng­
ið bet ur að átta mig á hlut un um. Líf­
ið þrosk ar mann og ég held ég geti
sagt að ég sé á gæt lega sátt ur við sjálf­
an mig í dag. Ég er í eðli mínu mik ill
ein fari, enda er ég bú inn að búa einn
síð ustu 24 árin. Ég á fjög ur börn, 12
barna börn og tvö barna barna börn.
Dæt urn ar eru þrjár og sú elsta, Anna
Mar ía, hef ur búið lengi í Nor egi.
Önn ur dótt ir mín, Val gerð ur, er að
flytja þang að líka. Tvö barna minna
eru hér á Skag an um, Krist ján sem er
kerf is fræð ing ur hjá tölvu deild spari­
sjóð anna og Arn þrúð ur sem vinn ur í
leik skól an um Garða seli.“
Krist ján býst við að búa á fram á
Skag an um þótt yf ir leitt sé það nú
þannig að fólk leiti upp runans þeg ar
kem ur að ævi kvöld inu. Finn ur hann
þá ekki fyr ir því að ræt urn ar séu fyr­
ir norð an?
„Jú, vissu lega finn ég fyr ir því.
For eldr ar mín ir eiga orð ið marga af­
kom end ur og barna börn þeirra tóku
upp á því að halda ætt ar mót. Það er
kom ið sam an svona á fimm ára fresti
í Reykja daln um og þá er alltaf helg
stund þeg ar far ið er á upp eld is stöðv­
arn ar í Helga staði. Ég hef mjög gam­
an af að fara á ætt ar mót in, þó ég hafi
ekki kom ist síð ast. Þetta hef ur líka
vak ið upp ætt fræði á hug ann hjá mér.
Það sem líka er skemmti legt við að
fara á ætt ar mót in, er að sjá hvað fólk
breyt ist nú mik ið, þótt ekki sé lang­
ur tími frá því mað ur sá þetta fólk
síð ast,“ sagði Krist ján Elís Jón as son
að end ingu.
þá
„Lækn um ráð gáta hvern ig ég lifði af slys ið“
Krist ján Elís Jón as son kenn ari og söngv ari býr yfir tals verði lífs reynslu
Pálm holt og Helga stað ir í Reykja dal, horft til norð urs. Ljósm. Mats Wibe Lund.
Krist ján Elís Jón as son heima á pall in um við Skaga braut ina á Akranesi.
„Must eri mamm ons á Hús vík“ úti bú Lands bank ans sem var í bygg ingu þeg ar
Krist ján Elís varð fyr ir hinu ó hugn an lega slysi. Ljós mynd Jó hann es Sig ur jóns son.