Skessuhorn


Skessuhorn - 07.07.2010, Blaðsíða 12

Skessuhorn - 07.07.2010, Blaðsíða 12
12 ÞRIÐJUDAGUR 7. JÚLÍ Hús mæðra skól arn ir gegndu mjög veiga miklu hlut verki á síð­ ustu öld. Þeir voru ekki að eins mik­ il væg ustu mennta stofn an ir kvenna á þessu tíma skeiði held ur um leið heim il anna í land inu. Náms meyj­ arn ar lærðu ekki að eins til heim il is­ verka held ur um leið all an al menn­ an heim il is rekst ur, þar með talið um sjón fjár mála heim il is ins. Það er oft tal að um mik il vægi hinn ar hag­ sýnu hús móð ur og ekki að ósekju. Einn stærsti hús mæðra skóli lands ins var um ára bil á Varma landi í Borg ar firði. Þar voru til að mynda vet ur inn 1949­’50 fjöru tíu og tvær náms meyj ar. Þær hafa hald ið hóp­ inn síð an og und an farna ára tugi kom ið sam an með fimm eða tíu ára milli bili. Síð ast lið inn mið viku dag hitt ust þær á Hót el Glymi í Hval­ firði til að halda upp á að 60 ár voru lið in frá því þær út skrif uð ust eft ir eins vetr ar nám í hús stjórn ar fræð­ um frá Varma landi, en þá var náms­ tím inn ekki lengri í hús mæðra skól­ un um. Al mennt virð ast þær hafa unn ið vel úr líf inu þess ar Varma­ lands meyj ar sem nú eru um átt rætt og þar yfir. Þær voru 29 mætt ar í þenn an fagn að í Glymi og skemmtu sér sam an frá því um miðj an dag og fram á kvöld. Sjö eru falln ar frá úr þess um 42 nem enda ár gangi frá Varma landi og því að eins sex sem sáu sér ekki fært að koma að þessu sinni. Hlýt ur þetta að telj ast ein stök mæt ing hjá svo full orðn um hópi. Blaða mað ur Skessu horns leit inn í Glym um miðj an dag inn og þá var glatt á hjalla. Varma lands meyj arn­ ar sí ungu voru að rifja upp minn­ ing ar frá þess um eft ir minni lega vetri, sem mörg um þeirra finnst sá skemmti leg asti á lífs leið inni. Vig dís ein stak ur fræð ari Í Varma land komu stúlk ur af suð ur helm ingi lands ins og vest ur af Strönd um og fjörð um. Rang æ­ ing ur inn Sig ríð ur Ein ars dótt ir er ein þeirra sem dug leg hef ur ver­ ið að mæta á mót þeirra Varma­ lands meyja enda mann eskja ein­ stak lega vel á sig kom in. Sig ríð ur er frá Varma hlíð und ir Eyja fjöll um og hús stjórn ar mennt un in hef ur nýst henni mjög vel. Hún nýtti vet ur inn á Varma landi til und ir bún ings námi í Hús stjórn ar kenn ara skóla Ís lands. Síð ar varð Sig ríð ur kenn ari í hús­ stjórn ar fræð um í 34 ár, fyrst í Aust­ ur bæj ar skól an um í Reykja vík en lengst af í Lang holts skóla. Hún var 23 ára þeg ar hún fór á Varma land. Á þess um árum og reynd ar um ára­ bil var Vig dís Jóns dótt ir frá Deild­ ar tungu skóla stýra á Varma landi. „Syst ur mín ar tvær höfðu ver ið í skól an um þannig að ég vissi vel að hverju ég gekk. Skól inn stóð í níu mán uði, frá byrj un sept em ber og til loka maí. Nám ið var tvær ann­ ir, verk leg kennsla í eld húsi, handa­ vinna og vefn að ur, auk bók legr­ ar kennslu. Kenn ar ar voru þrír auk Vig dís ar skóla stýru. Vig dís var al veg sér stök og byggði nám ið upp á ein stak lega góð an og hag nýt an hátt. Þeg ar við kom um í skól ann var byrj að á að fara í berja­ tínslu í ná grenn ið og við sult uð um síð an og geng um frá af urð un um úr berj un um fyr ir vet ur inn. Þeg ar slát­ ur tíð in hófst tók um við slát ur og þá var unn ið stíft í slát ur gerð inni. Það var gerð ur all ur þessi sát ur mat­ ur sem Ís lend ing ar hafa kunn að að meta um ald irn ar; lifrapylsa, blóð­ mör, lunda bagg ar, svið og ým is­ legt fleira, inn mat ur inn nýtt ur eins og kost ur var. Slát ur matn um var kom ið fyr ir í mörg um tré­ tunn um, vatn sett efst í tunn­ urn ar, lok inu sleg ið í og síð­ an brætt yfir tólg til að loft­ þétta tunn urn ar. Þeim var síð­ an kom ið í geymslu og eft­ ir ára mót in byrj uð um við að eta súr mat inn upp úr tunn un­ um. Slátr ið dugði okk ur svo með hafra­ og grjóna grautn­ um fram á vor ið.“ Lærðu góð ar dyggð- ir Sig ríð ur seg ir að kennt hafa ver ið alla daga nema sunnu­ daga á Varma landi. „Morg un­ inn byrj aði yf ir leitt með bók­ leg um tíma fyr ir morg un­ mat inn. Síð an var unn ið all an dag inn. Á kvöld in sát um við svo í setu stof unni með handa­ vinn una okk ar. Sum ar okk­ ar kunnu á hljóð færi og það var spil að á pí anó eða gít ar og sung ið. Við sung um mik ið og það var oft ansi glatt á hjalla. Á laug ar dags kvöld um héld um við svo kvöld vöku og þá skipt ust her berg in á að sjá fyr ir skemmti at rið um. Fjór­ ar stúlk ur voru á hverju her bergi og þau hétu ýms um nöfn um. Ég var á her bergi sem hét Hjarð ar holt,“ seg­ ir Sig ríð ur. „Ég var á Kleppi,“ seg­ ir Ásta Hall dórs dótt ir sem þenn an vet ur á Varma landi kynnt ist ung um pilt úr Borg ar nesi, Teiti Jónassyni þekkt um hóp ferða bíl stjóra. Með­ al her berg is nafna voru Reyk holt, Staf holt og svo hét eitt her berg­ ið Bol ung ar vík enda voru all ir her­ berg is fé lag arn ir það an vest an að. Sig ríð ur seg ir að Vig dís skóla­ stýra hafi séð til þess að náms meyj­ arn ar lærðu mjög hag nýt fræði. „Það var ekki að eins að við lærð­ um öll al geng ustu heim il is störf­ in, held ur kenndi Vig dís okk ur hvern ig við ætt um að nýta hlut­ ina og spara. Við lærð um heim il­ is bók hald, að vita ná kvæm lega um tekj ur og gjöld og eyða engu um­ fram eign ir. Eng in kúlu lán þá vin ur minn,“ seg ir Sig ríð ur hlæj andi og ýtir við blaða manni. „Við lærð um heið ar leika, stund vísi og reglu semi í hví vetna, enda gæti ég best trú að að lang flest um sem voru á Varma­ landi hafi vegn að vel í líf inu,“ seg­ ir Sig ríð ur. Kom grát andi og fór grát andi Sig rún Guð dís Hall dórs dótt ir frá Lundi í Lund ar reykja dal var ein margra borg fir skra meyja á Varma­ landi. Sig rún var að eins átján ára þeg ar hún kom í Varma land. „Það var svo lít ill beyg ur í mér þeg ar ég fór í skól ann. Það má segja að ég hafi kom ið grát andi þang að og líka far ið grát andi úr skól an um. Ég kveið svo lít ið fyr ir skóla vist inni þeg ar ég kom, en svo var þessi vet ur svo skemmti leg ur að ég grét þeg ar ég fór því mér þótti svo leið in legt að þurfa að kveðja skóla syst urn ar.“ En hvað var það sem olli Sig rúnu Guð dísi kvíða? „Það er nú svo margt sem ung­ ar stúlk ur geta mikl að fyr ir sér. Það var nú til dæm is það að á þess um tíma var ekki til allt til alls, til dæm­ is ekki úr val af fatn aði. Ég kveið því að ég ætti ekki nógu fal leg og fín föt til að vera í í skól an um, en þeg ar til kom þá sá ég að þetta var ekk ert til að ótt ast, því það var jafnt kom­ ið á með mér og mörg um öðr um. En ann ars var það þannig að ekki var gott að fá ým is legt sem vant aði á þess um árum. Ég óf vegg teppi í skól an um og fékk ekki alla lit ina í það sem ég vildi. Þá voru margar hill ur tóm ar í búð un um í Reykja­ vík. En við gerð um samt ým is legt fal legt í hönd un um þenn an vet ur á Varma landi. Ég skreyti enn þá fyr­ ir jól in með dúk um sem ég saum­ aði þar.“ Sig rún seg ir að oft hafi ver ið mjög skemmti legt á Varma landi og ekki síst gagn kvæmd ar heim sókn­ ir Varma lands meyja og Hvann eyr­ ar pilta. „Þær voru eft ir ára mót in og það var þónokk ur und ir bún ing­ ur og mik il til hlökk un sem fylgdu þess um heim sókn um.“ Þorð um ekki neinu Það var al kunna með hús mæðra­ skól ana að þeir drógu jafn an til sín hóp pilta sem vildu kom ast í kynni við stúlk urn ar. Þeg ar Sig ríð ur Ein­ ars dótt ir var spurð að þessu sagði hún sposk á svip að þær og Vig dís skóla stýra hefðu nú haft lag á því. Sig rún Guð dís sagði að það hefðu helst ver ið stúlk urn ar sem voru í kjall ara her bergj un um sem áttu þá mögu leika að skjót ast út um glugga ef svo bar við. „Það var hins veg­ ar þannig að Vig dís var með íbúð þar yfir svo það var ekki eins hægt um vik. Ann ars vissi hún held ég af ferð um sumra skóla meyja og mig minn ir að það hafi kom ið fyr ir að hún hafi ein hvern tím ann stopp­ að af þeg ar henni fannst full langt geng ið.“ Sig ur borg Sig ur geirs dótt ir frá Bol ung ar vík, ein þriggja stúlkna það an í sam nefndu her bergi voru í kjall ar an um á samt fleir um. Sig ur­ borg er móð ir hins þekkta gam an­ leik ara Pálma Gests son ar. „Nei, það var ekk ert um ferð ir úr okk ar her­ bergi, en strák arn ir voru oft þarna fyr ir utan. Ég held við höf um bara ekki þor að því, en svo átti ég orð ið kærasta sem seinna varð svo mað­ ur inn minn. Það var einmitt einn spenn ing ur inn á Varma landi að vita hvort mað ur fengi bréf í póst­ in um frá kærast an um. Það þekkt­ ist þá ekki að fólk væri að hringj ast á. Þótt það væri gam an í skól an um þá var líka spenn andi að fara heim í jóla frí ið. Þá var far ið með mjólk ur­ bíl ofan í Borg ar nes og með Akra­ borg inni það an til Reykja vík ur. Frá borg inni var svo far ið vest ur ann­ að hvort með flug vél eða bát un um Bangsa sem þá var í á ætl un ar ferð­ um.“ Varma lands meyj ar í veit inga höll Sig ur borg, köll uð Bogga, hef ur ver ið dug leg að mæta á mót in hjá Varma lands meyj um. Hún var fjar ver andi þeg ar eitt mót ið var hald ið og sendi þá nokkr ar lín ur á samt vin konu sinni, Únnu sem er ein nokk­ urra skóla systr anna sem fall in er frá. Þær birt ast hér að lok­ um og einnig brag ur sem Guð­ rún Tóm as dótt ir frá Skóg um, ein náms meyj anna, orti. Í síð­ ustu hend ing um brags ins er t.d. minnst á spill ing una, sem var kompa í kjall ar an um þar sem náms meyj ar „ stálust“ til að reykja. Ým is legt sem ein­ kenndi stað inn er talið upp í bragn um þar á með al sjopp an hjá Þor geiri og orð ið „ barasta“ er trú lega til eink að „alt múlig­ mann in um“ á Varma landi hon­ um Didda. þá Varma lands meyj ar hitt ust í sex tíu ára út skrift araf mæli Varma lands meyj ar í veit inga höll verð um með ykk ur í anda hug ljúf ar minn ing ar hrann ast sem fjöll í hug okk ar munu þær standa. Kveðja, Únna og Bogga. Við sem að forð um kvödd ust eft ir kynni sem kæta og verma enn þá marga stund skál um í kvöld og skul um hafa í minni að skemmi ekk ert góðra vina fund. Við slóg um vef og sleif ar lét um hræra og snið um líka barna föt in smá því ang inn litli ekki mátti skæla af því að skorti spjar ir kropp inn á. Víst var hún Vig dís von lít il í fyrstu að venja mætti þenn an stúlkna fans sem úti í jepp um á kaft stráka kysstu og einatt vildu stunda dufl og dans. Í „spill ung una“ spör uðu ekki að koma og spön uðu út í sjoppu Þor geirs til og „ barasta“ þær voru svona og svona, en samt ég engri þeirra gleyma vil. Sex tíu ára út skrift ar meyj ar frá Varma landi við bar inn á Hót el Glymi. Sig ríð ur Ein ars dótt ir, Sig rún Guð dís Hall dórs dótt ir og Guð rún Tóm as dótt ir frá Skóg um, sem hef ur tek ið sam an mik ið af ljós mynd um frá náms ár un um á Varma­ landi. Nokkr ar þeirra birt ast hér. Sig ur borg Sig ur geirs dótt ir frá Bol ung­ ar vík. Unn ur Björns dótt ir og Ó lína Gísla dótt ir voru á nægð ar að hitt ast.

x

Skessuhorn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skessuhorn
https://timarit.is/publication/1096

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.