Skessuhorn - 13.04.2011, Qupperneq 18

18 MIÐVIKUDAGUR 13. APRÍL
Veg ur inn inn Hauka dal inn var
blaut ur og með ein dæm um hol­
ótt ur þeg ar blaða mað ur ók þar um
í síð ustu viku. „Ein hvern tím ann
var okk ur nú lof að fjöru tíu millj ón­
um í vega bæt ur á Hauka dals vegi,
en þess ar millj ón ir eru ör ugg lega
fyr ir löngu horfn ar,“ sagði Jónas
Guð jóns son er blaða manni varð
á orði á standi veg ar ins. „Og þetta
bjóða þeir ferða mönn un um okk­
ar upp á. Eft ir að Ei ríks stað ir opn­
uðu hér hef ur um ferð in marg fald­
ast og hing að á vík inga slóð ir koma
heilu rút urn ar af ferða mönn um,“
bætti Ás laug Finns dótt ir eig in kona
Jónas ar við. En til gang ur heim­
sókn ar inn ar til hjón anna að Hömr­
um í Hauka dal var ekki sam göngu­
mál, held ur hafði Skessu horn feng­
ið fregn ir af því að þar væru hjón
að sauma svo kall að an vatt ar saum,
sjald gæf an og sein leg an saum að
hætti vík ing anna forð um.
Vakn ing um árið 2000
„ Þetta gerð um við áður en við
lærð um að prjóna,“ seg ir Ás laug.
„Prjón a rn ir komu ekki hing að
fyrr en á 16. öld og þá með vöru­
skipt um þar sem Ís lend ing um var
kennt prjóna læsi í skipt um fyr­
ir vör ur. Sjálf lærði ég vatt ar saum­
inn árið 2004 eða 5 þeg ar Jó fríð ur
Bene dikts dótt ir, sem hef ur unn ið
mik ið með Heim il is iðn að ar fé lag­
inu, kom og hélt nám skeið í vatt ar­
saumi. Við vor um fimm sem mætt­
um á þetta nám skeið en ein ung­
is tvær sem höf um hald ið á fram að
sauma að ein hverju marki. Í kring­
um 2000 var mik il vík inga vakn ing
hér í hér að inu vegna Ei ríks staða og
þá heyrði ég fyrst af vatt ar saumn­
um. Á þess um tíma vor um við ný­
bú in að losa okk ur við kýrn ar og
ég var far in að vinna hluta starf við
hjúkr un ar heim il ið að Fells enda. Þá
kom Ásta hér á næsta bæ að máli við
mig og bað mig að vinna á Ei ríks­
stöð um um helg ar. Við lét um til­
leið ast og lét um byggja handa okk­
ur vík inga tjald þar sem við vor um
með kaffi­ og minja gripa sölu í þrjú
sum ur. Í dag erum við í vík inga hópi
sem held ur hóp inn, sel ur minja­
gripi og fer sam an á vík inga há tíð­
ir víðs veg ar um land ið.“
Forn konu spor
Ekki leið á löngu þar til Jónas var
einnig far inn að sauma vatt ar saum­
inn. „Ég var alltaf að biðja hana Ás­
laugu að sauma fyr ir mig sokka en
það varð aldrei neitt úr því. „Þá geri
ég það bara sjálf ur,“ sagði ég og eft­
ir það var ekki aft ur snú ið. Ann ars
vil ég mun frek ar kalla þetta nál­
bragð held ur en vatt ar saum, því
mað ur tek ur alltaf á kveð ið bragð
með þess ari einu nál sem er not uð.
Vatt ar saum ur á við um vett ling sem
fannst á Arn heið ar stöð um á Fljóts­
dals hér aði árið 1889 og er geymd­
ur á Þjóð minja safn inu. Hann var
saum að ur með þess um hætti, eina
flík in sem fund ist hef ur hér á landi,
en vött ur er gam alt orð fyr ir vett­
ling,“ sagði Jónas. „Eft ir að vett­
ling ur inn fannst fóru menn að leita
að fólki sem enn saum aði með þess­
ari að ferð. Í ljós kom að að ferð in
hafði við hald ist að ein hverju leyti í
Svarf að ar dal. Þar var kona að Hofi
sem saum aði svo kall að ar mjólk­
ur s í ur úr kýr hala hári með þess um
hætti. Síð an kom eitt sinn til mín
kona á Ei ríks staði sem kunni þenn­
an saum nema hún kall aði hann
forn konu spor,“ seg ir Ás laug.
Mis mik il virð ing
Frá því hún lærði vatt ar saum inn
hef ur Ás laug hald ið nám skeið víðs­
veg ar um land ið; að Reyk hól um,
í Borg ar nesi, Akra nesi, Grund ar­
firði og í Reykja vík. „Það er okk ur
kon um svo eðl is legt að prjóna og
því hef ég hvatt kon ur sem koma á
nám skeið til mín til þess að halda
á fram að sauma því þetta er fljótt
að gleym ast. Flest ar halda þó ekki
á fram, þetta þyk ir bæði sein legt og
dýrt,“ seg ir Ás laug. „Hand verk er
ekki alltaf met ið af verð leik um og
það er mis jafnt hvað fólk ber mikla
virð ingu fyr ir vinn unni sem ligg­
ur að baki. Flest um finnst mik ið að
borga 5.500 krón ur fyr ir sokkap ar ið
en það ger ir sér ekki grein fyr ir að
tek ur um 24 tíma að sauma sokka
með þess um hætti. Fólki finnst
ekk ert mál að borga hátt í fimm tíu
þús und krón ur fyr ir flís peys ur sem
bún ar eru til úr plasti, en að rukka
tutt ugu þús und fyr ir lopa peysu
þyk ir frekja,“ seg ir Jónas.
Vík inga vakn ing um allt
land
Hjón in segja vík inga vakn ing una
hafa hresst mik ið upp á líf ið og til­
ver una í Döl um en þetta komi þó í
bylgj um. Í kring um Ei ríks staða há­
tíð ina sé mik ið líf og fjör en þess á
milli liggi vík ing arn ir að mestu í
dvala. „Það þyrfti að gera meira úr
þessu. Hafa til dæm is vík inga í vinnu
hér um helg ar og þeir stundi járn­
smiði. Þetta er auð vit að allt spurn ing
um pen inga en það er margt hægt að
gera. Vík inga vakn ing in er ekki ein­
vörð ungu bund in við Dal ina, hún er
víða um land. Menn ing ar­ og sögu­
tengd ferða þjón usta er sí fellt að
sækja í sig veðr ið,“ segja þau.
Jónas og Ás laug eiga eina dótt ur,
Ingi björgu, sem er fædd 1987. Hún
hef ur einnig fjölg að mann kyn inu og
kom ný lega með einn lít inn Jónas í
heim inn. „Ingi björg fór ekki langt til
að sækja sér kærasta, eða bara inn í
Búð ar dal, en þau búa þó í Reykja vík.
Þau sækja mik ið hing að í sveit ina
enda er hér best að vera. Kærast inn
heit ir Víð ir Jón as son og þeg ar þau
keyptu sér íbúð fyr ir sunn an héldu
selj end urn ir að þau væru systk ini.
Það lá þannig beint við að afa son­
ur inn fengi nafn ið Jónas,“ sagði Ás­
laug.
Tepp ið hélað
á morgn ana
Jónas er fædd ur og upp al inn að
Hömr um. Hús ið er byggt árið 1942
og fað ir Jónas ar, Guð jón Bene dikts­
son, ólst þar upp á samt 13 systk­
in um. For eldr ar Jónas ar fluttu frá
Hömr um árið 1993 en voru þar áður
með bæði kinda­ og kúa bú en Jónas
og Ás laug hættu eins og áður sagði
með kýrn ar árið 2000. „Nú erum við
að eins með kind ur og lif um á þeim
á samt hand verk inu. Reynd ar er ekki
mik ið að hafa úr því síð ast nefnda í
dag en við höld um á fram og það er
gam an að vinna við það sem manni
finnst skemmti legt. Ann ars segi ég,
sem sjálf ólst upp í kaup stað, að það
eru al gjör for rétt indi að fá að búa í
sveit,“ seg ir Ás laug en hún er fædd
og upp al in í Kefla vík. „Ég vil helst
ekki gista nema ein nótt í Reykja­
vík,“ seg ir Jónas, „eða helst enga.
Átt haga þrá in er svo sterk að ég þoli
varla aðra staði en Hauka dal inn. Fer
bara að hnerra þeg ar ég fer héð an.
Jú, mér líð ur reynd ar vel í Skaga­
firði,“ bæt ir hann við.
„Þeg ar ég flutti hing að fyrst,“ rifj­
ar Ás laug upp, „var ol íu tank ur hér
fyr ir ofan bæ inn og svoköll uð sól­
ó elda vél í eld hús inu sem var kveikt
upp í á morgn ana og slökkt þeg ar við
fór um að sofa á kvöld in. Hit inn náði
ekki upp í her berg ið okk ar og var
ég kapp klædd und ir sæng og teppi
á nótt unni. Stund um var tepp ið
hélað þeg ar ég vakn aði á morgn ana.
Á þess um tíma var eng in raf magns­
kynd ing í hús inu og mun ó dýr ara að
kynda upp með olíu,“ seg ir Ás laug.
„Í gömlu mál tæki seg ir að það sem
ekki drep ur mann herð ir mann,“
sagði Jónas að end ingu.
Að lok um skul um við láta fylgja
ljóð sem samið var um bæ inn fyr ir
ætt bók sem gef in var út fyr ir Hamra­
ætt ina:
Ríð ir þú heim að Hömr um,
hryll ir þig við að sjá
blá grýt is björg ina stara
bæ inn og tún ið á.
Þar koma bráð ir bylj ir,
bæj ar hús skjálfa öll.
Karl menn, kýr og hest ar
kast ast nið ur um völl.
Ljóm ar líf ið á Hömr um,
þó loft in séu heið.
Sól ina sér þar ekki
um sex mán aða skeið.
ákj
Hand verk er ekki alltaf met ið að verð leik um
Segja hjón in að Hömr um í Hauka dal
Hjón in Jónas og Ás laug að Hömr um í Hauka dal.
Ás laug sýndi blaða manni hvern ig vatt ar saum ur er gerð ur.
Tösk ur gerð ar með vatt ar saumi.
Þessa peysu
saum aði Ás­
laug sér með
vatt ar saumi.
„Tók mig
lang an tíma
og þetta var
mik il vinna,“
sagði hún.
Ás laug fór ný lega á spuna nám skeið og lærði að spinna ull. Þetta er af­
rakst ur inn.
Töl ur úr kinda bein um.