Skessuhorn - 21.03.2012, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 21. MARS
Árið 1922 var fyrsti bíll inn keypt­
ur til Akra ness, þ.e. fyr ir rétt um
níu tíu árum. Þetta mun einnig hafa
ver ið fyrsti bíll inn í Borg ar fjarð ar­
sýslu. Því hef ur lengi ver ið hald ið
fram að hér hafi ver ið um vöru bíl
af Ford gerð að ræða, en kaup end­
ur voru út gerð ar menn irn ir Þórð­
ur Ás munds son og Bjarni Ó lafs son.
Bíll inn var með keðju drifi eins og
fram kem ur í bók Sig urð ar Hreið­
ars Hreið ars son ar „Sögu bíls ins á
Ís landi 1904­2004," en eft ir að Sig­
urð ur skrif aði bók ina á skotn að­
ist hon um bók um alla Ford vöru­
bíla og trukka frá upp hafi. Þar fann
hann enga Ford trukka með keðju­
drifi og um 1920 var ekki önn ur
bíl gerð í boði frá Ford en Ford T.
Aft ur á móti fann hann heim ild fyr­
ir því að Ford hafi um tíma, einmitt
ná lægt 1920, selt stærri vöru bíla en
þeir fram leiddu sjálf ir, frá fram leið­
anda sem hét Kelly Spring fi eld og
not aði keðju drif. Það er því hugs­
an legt að þetta hafi ver ið Kelly­bíll,
keypt ur hing að frá Ford.
Með sög unni um þenn an fyrsta
Akra nes­Ford fylg ir að þannig
Ford bíl ar hafi ver ið fá tíð ir hér á
landi en þó muni nokkr ir hafa kom­
ið um 1920. Sé þetta rétt hef ur bíll­
inn ver ið keypt ur not að ur upp á
Akra nes. Ann að sér kenni þess ar ar
til teknu gerð ar var að hún var með
gegn heila hjól barða og nær slétta,
þannig að þeir höfðu lé legt grip.
Auk þess voru þeir mjó ir og vildu
skera nið ur í deig lendi. Að þess­
um bíl frá töld um er ekki að sjá að
líf hafi kom ist í bíla út gerð sunn an
Skarðs heið ar fyrr en brú in kom á
Hvítá hjá Ferju koti árið 1928.
Svein björn Odds son ­
fyrsti bíl stjór inn
Fyrsti bíl stjóri á bíl þess um
var Svein björn Odds son. Svein­
björn var fjöl hæf ur at hafna mað ur;
lærði upp haf lega skó smíði og hafði
einnig skip stjóra rétt indi á skip­
um allt að 30 rúm lest um. Stund­
aði hann sjó inn á ár un um 1910­22.
Auk þess var hann versl un ar mað­
ur og bóka vörð ur um langt skeið.
Hann var í hrepps nefnd Ytri­Akra­
nes hrepps og síð ar bæj ar full trúi á
Akra nesi. Hann var for mað ur Sjó­
manna fé lags ins Bár unn ar og fé lagi
í stúkunni Ak ur blómi. Hann var
einn af stofn end um Ung menna­
fé lags ins og Kaup fé lags Akra ness.
Svein björn gekkst fyr ir stofn un
Verka lýðs fé lags Akra ness og var
for mað ur þess um skeið. Hann var
heið urs fé lagi verka lýðs fé lags ins auk
þess sem hann var sæmd ur ridd ara­
krossi fálka orð unn ar. Svein björn
lauk bíl prófi 4. mars 1922 og var
fyrsti bíl stjór inn á Akra nesi. Næst­
ur var Magn ús Gunn laugs son, sem
lauk próf inu 22. des em ber 1926.
Þórð ur Þ. Þórð ar son á Hvíta nesi
tók síð an bíl próf hjá Sveini Eg ils­
syni vor ið 1927.
Bjarni Ó lafs son og
Þórð ur Ás munds son
Um þess ar mund ir, upp úr 1920,
áttu þeir Þórð ur Ás munds son og
Bjarni Ó lafs son mik ið sam starf á
ýms um svið um. Bát ar þeirra, eins
og margra Ak ur nes inga, voru gerð­
ir út frá Sand gerði, en afl inn oft­
ar en ekki flutt ur til Akra ness og
verk að ur þar. Hafn ar skil yrði voru
slæm á Akra nesi, að eins bryggj an í
Steins vör, en eft ir að Bjarni keypti
Hrafn inn, 20 lesta bát, þá lét hann
um 1915 gera fyrstu stein bryggj una
á Akra nesi, í Lamb húsa sundi, svo­
kall aða Bjarna bryggju. Þeir fé lag­
ar hafa því lík lega not að vöru bíl inn
til þess að flytja fisk inn frá Lamb­
húsa sundi og yfir í fisk verk un ar hús
þeirra við Kross vík, en þar áttu þeir
m.a. sam an ís hús og ann að at hafna­
svæði.
Einnig má gera ráð fyr ir að þeir
hafi not að bif reið ina í tengsl um
við hin ar miklu um bæt ur sem þeir
höfðu far ið í inni í El ín ar höfða,
jörð sem þeir höfðu keypt sam an,
en rækt un sú sem þeir færð ust þar í
fang var miklu stór felld ari en dæmi
voru til um á þeim slóð um og þótt
lengra væri leit að. Með al ann ars
höfðu þeir í þess um til gangi keypt
frá Am er íku fyrstu vél knúnu drátt­
ar vél ina sem til lands ins kom árið
1918. Þá hef ur vöru bíll inn sjálf sagt
ver ið not að ur fyr ir ýmsa flutn inga
á Skag an um eft ir því sem hægt var
fyr ir íbúa þorps ins.
Magn ús Gunn laugs son ­
frum kvöð ull í flutn ing um
Eins og áður sagði komst ekki
veru legt líf í bíla út gerð sunn an
Skarðs heið ar fyrr en brú in kom á
Hvítá árið 1928. Eng inn veg ur var
kom inn fyr ir Hafn ar fjall. Þó mátti
brjót ast þá leið ef næg ur vilji var fyr­
ir hendi. Það hafði Magn ús Gunn­
laugs son á Akra nesi sann að árið fyr­
ir vígslu brú ar inn ar, þeg ar hann ók
á Ford T sem hann hafði keypt til
mann flutn inga snemma árs 1927,
frá Akra nesi fram fyr ir Hafn ar fjall
allt að Hvítá við Ferju kot, til þess
að kom ast þar á í þrótta mót. Sú leið
var alls ó snort in hvers kon ar veg­
ar lagn ingu sem not ast mætti fyr ir
bíla, þeg ar þarna var kom ið. All­
ar ár og spræn ur voru ó brú að ar og
yfir Leir ár voga varð að sæta sjáv ar­
föll um og fara fjör una, sem þó var
svo deig að ef bíl inn hefði ein hverra
hluta vegna stöðvast hefði hann óð­
ara sig ið í leir inn og þá hefði ekki
þurft að spyrja að leikslok um. Þetta
fór Magn ús þó báð ar leið ir með
góðra far þega hjálp. Á stæð an til
þess að ekki var þeg ar í fram haldi
af brú yfir Hvítá hug að að veg ar­
lagn ingu fyr ir Hafn ar fjall var sú
að þar þótti veg ar stæði lítt fýsi­
legt auk þess sem leið in und ir fjalli
þessu hef ur löng um ver ið róm að­
ur rokrass og tal in lítt girni leg til
ferða laga ef hvessti.
Magn ús hafði þó á fram ein dreg­
inn auga stað á leið inni fram fyr ir
Hafn ar fjall þótt ugg laust hefði ver­
ið brotam inna fyr ir hann að fikra
sig inn með Hval firði á rudd an veg
yfir háls ana upp frá Fer stiklu. Árið
1929 sótti hann nýj an Plymouth til
Reykja vík ur og nú þurfti ekki leng­
ur að fara sjó leið með nýj an bíl upp
á Akra nes. Kaldi dal ur hafði þeg ar
ver ið far inn og lag fær ing á slóð an­
um þar stóð yfir. Þá leið fór Magn­
ús með „ Plimmann" og fram fyr­
ir Hafn ar fjall. Ferð in frá Reykja­
vík heim á Akra nes tók 12 klukku­
stund ir. Ann an nýj an Plymouth
sótti hann vor ið 1930 og fór enn
sömu leið heim. Í þeirri ferð fékk
hann ó veð ur með slyddu hríð á
Kalda dal og veg ur inn var eitt for­
ar svað. Ekki dugði að setja keðj ur
á hjól held ur varð að raða far þeg­
un um á drátt artóg yfir verstu svöð­
in og þetta reynd ist hin mesta svað­
il för.
Eins og kunn ugt er varð ofan á
að leggja veg fram fyr ir Hafn ar­
fjall sem varð og er enn að al leið­
in vest ur og norð ur, enda greið­
ari en leið in „yfir Drag ann," háls­
ana þrjá upp frá Fer stiklu. Ekki er
ó lík legt að þraut seigja og harð fylgi
Magn ús ar Gunn laugs son ar í þess­
um efn um hafi reynst þungt lóð á
meta skál arn ar og mun því ó hætt að
telja hann upp hafs mann að fólks­
og vöru flutn ing um sunn an Heið­
ar og fyr ir Hafn ar fjall og upp í
Borg ar fjörð. Magn ús fékk út hlut­
að sér leyf inu Akra nes ­ Reyk holt
­ Reykja vík og stund aði hann alls
kyns flutn inga á þeirri leið um ára­
bil við góð an orðstír.
Ás mund ur Ó lafs son.
Heim ild ir: Sig urð ur Hreið ar Hreið ars son:
Saga bíls ins á Ís landi 1904­2004 og Heima
er bezt 2. tbl. 2012, Tíma rit ið Ægir, 16. árg.
1923, skrif Braga Þórð ar son ar og minn ing ar­
grein Pét urs Ottesen um Þórð Ás munds son.
Fyrsti bíll inn til Akra ness fyr ir níu tíu árum
Upp haf fólks- og vöru flutn inga fyr ir Hafn ar fjall og upp í Borg ar fjörð rifj að upp
Frá fyrstu árum bif reiða á Akra nesi. Hér flyt ur Svein björn Odds son fólk yfir Berja dalsá; senni lega í kring um 1925-30.
Ljós mynd ari ó kunn ur.
Fyrsti bíll í Borg ar firði sunn an Hvít ár hef ur lengst af ver ið tal inn af gerð inni Ford,
vöru bíll sem út gerð ar menn á Akra nesi keyptu þang að 1922. Leidd ar hafi ver ið að
því lík ur að hann hafi í raun ver ið af gerð inni Kelly Spring fi eld en í kring um 1920
seldi Ford gjarn an Kelly-vöru bíla ef ósk að var eft ir burð ar meiri bíl en T-For din um.
Mynd in er feng in af Net inu.
Svein björn Odds son í ræðu stól fyr ir fram an gamla Iðn skól ann þann 1. maí 1963.
Mynd: Ó laf ur Árna son.
Ungt fólk á Akra nesi í fyrstu skemmti ferð á frídegi versl un ar manna. Bif reið in er boddíbíll Magn ús ar Gunn laugs son ar.
Mynd in er tek in árið 1928 við Mið fells múla af Ó lafi Fr. Sig urðs syni. Frá vinstri: Magn ús Gunn laugs son, Ó lína Þórð ar dótt ir,
Hall dóra Jó hann es dótt ir, Hend rikka Fin sen, Jón Sig munds son, systk in in Svava, Kar it as og Ní els Fin sen, Jón Árna son, Agn ar
Sig urðs son, Dan í el Vig fús son og Sig rún Sig urð ar dótt ir.