Skessuhorn - 13.06.2012, Page 18

18 MIÐVIKUDAGUR 13. JÚNÍ
Dal irn ir heilla er slag orð ferða­
þjón ust unn ar í Dala sýslu sem
gjarn an heyr ist á bylgj um ljós­
vakans og er beint til ferða manna.
Segja má að Dal irn ir heilli fleiri en
ferða menn, þeir laða einnig til sín
ungt bænda fólk og trú lega hef ur
ný lið un í bænda stétt orð ið meiri í
Döl um síð ustu árin en víða ann ars­
stað ar. Með al ungra bænda í Dala­
sýslu eru hjón in á Skörð um í Mið­
döl um, Guð brand ur Þor kels son og
Christine Sarah Arndt, sem byrj­
uðu þar bú skap 2001. Guð brand­
ur er Mýra mað ur að ætt og upp­
runa, frá Mel í gamla Hraun hreppi,
en Christine er þýsk. Bæði eru þau
bú fræð ing ar frá Hvann eyri en voru
þar þó ekki sam tím is við nám. Þeg­
ar blaða mað ur Skessu horns var á
ferð inni í Döl um í lok síð ustu viku
gat hvar vetna að líta jarm andi og
lit skrúð ugt sauð fé.
Kom ekk ert ann að
til greina
Á Skörð um búa þau Guð brand­
ur og Christine með rúm lega 700
fjár og nokk ur hross, auk þess sem
hús freyj an er í fullri vinnu í leik­
skóla Auð ar skóla í Búð ar dal. Kýr er
eng ar á bæn um og að spurð ur seg ir
Guð brand ur að ef hann hefði haft
á huga fyr ir kúa bú skap og mjólk ur­
fram leiðslu væri hann trú lega enn­
þá á Mel í sinni gömlu heima sveit.
„Já, ætli ég hefði þá ekki þrá­
ast við að fara það an. Það kom í
raun aldrei ann að til greina hjá
mér en verða sauð fjár bóndi, á hug­
Herra deild PÓ, elsta bíl skúrs­
band ið á Akra nesi, stóð fyr­
ir garð tón leik um sl. laug ar dags­
kvöld við heim ili höf uð paurs­
ins Pét urs Óð ins son ar. Tón leik­
ar þess ir voru haldn ir í til efni 50
ára af mæl is þeirr ar þekktu sveit ar
Roll ing Sto nes. Þetta var 28 laga
„gigg" og stóðu tón leik arn ir í tvo
og hálf an tíma. Gest kvæmt var að
Dal braut 23 og er talið að á ann­
að hund rað manns hafi kom ið þar
við og hlýtt á vel æft prógramm
þeirra PÓ manna, sem byrj aði og
end aði á þeim fræga smelli Jump­
in Jack flash.
Herra deild PÓ fagn ar einnig
á kveðn um tíma mót um um þess ar
mund ir, en tíu ár eru síð an þessi
vina hóp ur fór að venja kom ur
sín ar í bíl skúr inn heima hjá Pétri
Óð ins syni til að skemmta sér við
hljóð færa leik og söng. Kjarn inn í
þess ari hljóm sveit eru PÓ sjálf ur
sem er að al söngv ari hljóm sveit ar­
inn ar, Birg ir Guð munds son gít ar­
leik ari, Ein ar Skúla son gít ar­ og
munn hörpu leik ari, Guð mund ur
Jó hanns son bassa leik ari, Ei rík ur
Guð munds son trommu leik ari og
síð an bætt ist í hóp inn 2006 Ó laf­
ur Pét ur son ur Pét urs Óð ins son­
ar. Hljóm sveit in hef ur ann að slag­
ið stað ið fyr ir tón leik um, sein ast
fyr ir tveim ur árum og þá ýms ir
sleg ist í hóp inn bæði í hljóð færa­
leik og söng. Menn eins og Jón
Trausti Her vars son sem blés nú
á saxa fón með hljóm sveit inni og
Brynj ar Þrá ins son slag verks leik­
ari, en ýms ir aðr ir hafa kom ið við
sögu í gegn um árin. Í söngn um
lögðu þau lið í bak rödd um Berg­
ur Lín dal og Hrund Snorra dótt­
ir, auk þess sem Berg ur söng eitt
lag.
Mörg fal leg sóló heyrð ust á
þess um tón leik um Herra deild ar
PÓ og flutn ing ur inn var af þeim
toga að hver stór sveit væri stolt
af. Og ekki vant aði leik ræna til­
burði og skemmti lega sviðs fram­
komu frek ar en fyrri dag inn þeg­
ar Herra deild PÓ læt ur að sér
kveða.
þá
Mik ið var lagt í á þess um tó nleik um Herra deild ar PÓ. Fremst í mynd eru bak­
radd ar söngv ar an ir Berg ur og Hrund.
Garð tón leik ar í til efni hálfr ar
ald ar af mæl is Roll ing anna
Mátti ekki drag ast leng ur að kaupa jörð
Bænd urn ir á Skörð um í Mið döl um heim sótt ir
inn lá þar. Strax og ég lauk grunn­
skóla námi fór ég á Hvann eyri í bú­
fræði nám. Að því loknu hélt ég á
Akra nes og lærði húsa smíði í Fjöl­
brauta skóla Vet ur lands. Það er allt
nám gott fyr ir bónd ann ekki síst
verk legt, gagn legt að vera hag ur á
tré og ekki síst járn til að geta hald­
ið við tækj um og hús um. Við erum
nokk uð marg ir húsa smið ir hérna í
bænda stétt í Mið döl um og Hörðu­
dal. Ég held við séum ein ir fimm."
Guð brand ur seg ir að hann hafi
hugs að um fjár bú skap inn á Mel á
ann an ára tug áður en þau Christ­
ina á kváðu að kaupa Skörð og byrja
þar bú skap. Þá höfðu þau ný lega
kynnst og byrj að bú skap og lang­
aði að láta draum inn ræt ast að byrja
fjár bú skap á eig in jörð. „Ég ef ast
um að við hefð um far ið í þetta ef
það hefði dreg ist eitt hvað leng ur.
Þetta var rétt áður en út rás ar vík­
ing ar fóru að láta til sín taka í jarða­
kaup um og jarða verð rauk upp úr
öllu valdi," seg ir Guð brand ur.
Fjár glögg ir bænd ur
á Skörð um
Sauð fjár bú skap ur er að al bú grein
Dala manna og þar eru mörg stór
sauð fjár bú. Guð brand ur seg ir að
án efa sé Dala sýsla þéttasta sauð­
fjár svæði lands ins. Í um ræð unni
und an far ið hef ur ver ið vik ið að yf­
ir vof andi of beit vegna mik ils fjölda
sauð fjár í Dala sýslu. Guð brand ur
seg ir að þessi um ræða sé til kom in
sök um þess að eitt bú svæði í sýsl­
unni sé orð in full fjár mik ið og það­
an leiti féð yfir á önn ur beit ar svæði.
Guð brand ur tel ur að á stand beiti­
lands í Dala sýslu yfir það heila sé
gott. Skarða bænd ur reka fé sitt
á Sand dalsa f rétt, sem er dal ur er
geng ur inn í fjall garð inn milli Dala
og Borg ar fjarð ar til móts við Norð­
ur ár dal.
Á Skörð um hafa um tíð ina búið
mikl ir og fjár glögg ir menn, eins
og t.d. Svav ar Magn ús son sem bjó
þarna á und an og þótti með af burð­
um fjár glögg ur mað ur. Svav ar er
einmitt afi bænda sem nú búa í Hlíð
og Geirs hlíð, hin um meg in við
fjall ið í Hörðu daln um. Kona Svav­
ars hét Pálína og unga heima sæt­
an á Skörð um heit ir einmitt Pálína
Sara. „Það kom ekki til greina að
Skörð yrði lengi Pálínu laus," seg ir
Guð brand ur og hlær. Hann kveðst
ekki vara jafn fjár glögg ur og for veri
sinn, en það sleppi þó al veg til.
Hey in lé leg eft ir
síð asta sum ar
Guð brand ur seg ir slægj ur ekki
nægj an leg ar á Skörð um til að bera
þann bú stofn sem þar er nú. Þau
Christine þurfi að heyja á fimm
öðr um jörð um til að afla heyja.
„Rækt un ar skil yrði eru tak mörk uð
hérna á jörð inni og þótt ég rækt­
aði hvern skika hér myndi það ekki
duga. Ég hefði gjarn an vilj að taka
með mér eitt hvað af fló un um á Mel
í minni gömlu heima sveit, þar sem
hægt var að bylta fjölda hekt ara án
þess að koma nið ur á grjót. Hér er
varla hægt að stinga reku í jörð án
þess að upp komi steinn. Vissu lega
er það jú kostn að ar sam ara að heyja
á mörg um jörð um þeg ar elds neytis­
kostn að ur inn er orð inn svona mik­
ill."
Sauð burði er að ljúka og Guð­
brand ur seg ir að frjó sem in á Skörð­
um hafi ver ið svip uð og und an far­
in ár, eða 1,89 lamb að með al tali á
ær. Það komi hins veg ar ekki í ljós
fyrr en í haust hvern ig af urð irn ar
verði. Guð brand ur seg ir að bænd­
ur séu sam mála um að hey in hafi
ver ið lé leg í vet ur og marg ir vilji
rekja til þess minni frjó semi á sauð­
burði núna. Flest ir bænd ur hafi
ekki grip ið til þess að gefa fóð ur­
bæti með heyj un um og von ist til að
sum ar beit in verði mun betri en síð­
asta sum ar, þannig að ár ferð ið bitni
ekki á af urð un um á kom andi hausti
og þar með af kom unni.
Við skipta vin irn ir
ganga fyr ir
Það eru ekki að eins stórt sauð­
fjár bú sem þau Guð brand ur og
Christine eru með á Skörð um. Þau
eru eig end ur fyr ir tæk is sem sér um
hey skap fyr ir bænd ur og jarða eig­
end ur. Með eig end ur þeirra í fyr­
ir tæk inu eru hjón in í Geirs hlíð,
Guð mund ur Freyr Geirs son og
Pálína Krist ín Jó hanns dótt ir. Fé­
lag ið sem var stofn að 2006 heit ir
eft ir bæj un um, GHSK. Guð mund­
ur í Geirs hlíð dró sig reynd ar út úr
rekstri fyr ir tæk is ins fyr ir þrem ur
árum, það er að segja heyönn un um
yfir sum ar. Guð brand ur hef ur síð­
an séð um rekst ur inn og var einmitt
nú á vor dög um að end ur nýja tækja­
bún að upp á tíu millj ón ir króna. En
hvern ig er það; rekst það ekki oft á
að heyja fyr ir sjálf an sig og aðra?
„Jú, vissu lega er það þannig, en ef
þú ert með rekst ur þá læt urðu við­
skipta vin inn sitja fyr ir. Þannig er
það hjá mér og það má segja að ég
hafi ekki ver ið með al menni leg hey
eft ir að Guð mund ur hætti," seg­
ir Guð brand ur og hlær. „ Þetta er
mik il törn yfir há slátt inn. Í fyrra var
ég að slá og rúlla á þriðja sól ar hring
stans laust. Þá rúll aði ég reynd­
ar minna enn í venju legu ári, 5100
rúll ur í stað um sex þús und venju­
lega. Ef gras spretta verð ur í með al­
ári reikna ég með að rúll urn ar verði
yfir sjö þús und í sum ar, það bæt ist
við frá síð asta ári. Þetta þarf að vera
á milli sjö og átta þús und rúll ur til
að rekst ur inn sé í jafn vægi."
Börn fæð ast á
sauð burð ar tíma
Christine seg ir að helsta von­
in um sum ar frí sé ef það rigni, þá
þurfi ekki að rúlla, en jörð in hafi
nú alltaf gott af væt unni. Því hafi
ekki ver ið að heilsa síð asta sum­
ar eins og reynd ar líka sumr in á
und an. Það sé helsta á stæð an fyr­
ir verri heyj um en í með al ár ferði.
Guð brand ur seg ir að vatns bú skap­
ur inn hafi ver ið með ein dæm um
slæm ur síð asta sum ar.
„Þá rigndi ekki frá því í lok apr­
íl þang að til í byrj un júlí. Þá var
hald ið úti brúð kaup í Döl un um
þeg ar Sig ur dís El ísa Lilja Sig ur­
steins dótt ir í Neðri­Hunda dal og
Jens Lín dal voru gef in sam an. Það
helli rigndi þenn an klukku tíma sem
af höfn in stóð yfir og síð an rigndi
ekki neitt að gagni fyrr en kom ið
var fram í sept em ber. Helli rign ing
er fyr ir barna láni og ungu hjón un­
um fædd ist einmitt erf ingi núna á
sauð burð in um. Það hef ur ver ið þó
nokk uð um að börn hafi fæðst á
sauð burð ar tíma hérna í Döl un um,
til dæm is fædd ist Pálína Sara okk­
ar 21. maí 2007 og er því nýorð­
in fimm ára. Þor kell Finn ur verð­
ur hins veg ar sjö ára í á gúst."
Tel ur fóst ur í ám
Christine á Skörð um átti frum­
kvæð ið að því að kaupa tæki til
fóst urtaln ing ar í sauð fé, en gat ekki
sinnt því starfi þar sem það er ekki
talið heppi legt fyr ir barns haf andi
kon ur. Guð brand ur bóndi henn­
ar hef ur því haft það að auka vinnu
und an farna vet ur frá 10. febr ú­
ar til 20. mars að telja fóst ur í ám
á stóru svæði. Það er frá Hval firði
vest ur í Gufu dal í Aust ur­Barða­
stranda sýslu og norð ur í Blöndu­
dal í Aust ur­Húna vatns sýslu og
einnig norð ur í Ár nes hrepp.
„Það má segja að ég sé í vinnu
hjá kon unni. Ég sá það einmitt í
fóst urtaln ing unni í vet ur að frjó­
sem in yrði held ur lak ari núna en
oft ast áður," segir Guð brand ur í
Skörð um. En hvern ig líst hon um
á fram tíð ina í sauð fjár bú skapn um,
eins og til dæm is hugs an lega að ild
Ís lands að Evr ópu sam band inu?
„Þýð ir nokk uð ann að en vona
að þetta versni að minnsta kosti
ekki. Ég hef ekki nein ar á hyggj­
ur af Evr ópu sam band inu, þar sem
að það er ekk ert út lit fyr ir að við
séum á leið inni þang að inn, enda
held ég að það yrði ekki til bóta."
þá
Guð brand ur Þor kels son og Christine Sarah Arndt á Skörð um á samt ung um börn um sín um.