Skessuhorn - 19.09.2012, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 19. SEPTEMBER 2012
„ Þetta er alltaf fjári skemmti leg­
ur dag ur en skratti get ur hann ver­
ið erf ið ur, enda er þetta fleiri hund­
ruð kind ur sem þarf að flytja á
milli rétta og það tek ur langt fram
á kvöld. Það er reynd ar öll helg in
sem er und ir hjá mér í fjár keyrsl­
unni, því í gær var ég að flytja fé
úr Bitru á Strönd um í Gilla staða­
rétt í Lax ár dal, það an kom ég með
um þrjú hund ruð í tveim ur ferð um.
Þann dag inn keyrði ég rúm lega 300
kíló metra. Þetta er spöl ur þarna á
milli þótt að stutt sé á milli Lax ár­
dals og Bitru,“ sagði Bjarni Her­
manns son bóndi á Leið ólfs stöð um
í Lax ár dal. Bjarni hef ur í ára fjölda
flutt fé á milli rétta í Döl um og
það er ekki síst á þess um degi sem
hinn glað beitti bóndi í Lax ár daln­
um er í sínu besta formi. Blaða mað­
ur Skessu horns kynnt ist því þeg ar
hann fékk að sitja í hjá Bjarna milli
rétta í Döl um sl. sunnu dag.
Eitt fjall skil ur á milli
Trú lega er þessi sunnu dag ur um
miðj an sept em ber þeg ar rétt að er
í fjór um fjár rétt um í Döl um einn
helsti há tíð is dag ur Dala manna á
ár inu, enda bæði margt fólk og fé
í rétt un um. Þeg ar blaða mað ur ók
yfir Bröttu brekku í Dal ina snemma
morg uns var greini legt hvað til
stóð. Bíl ar með fjár­ og hesta kerr­
ur voru í mikl um meiri hluta öku­
tækja al veg þar til stans að var við
Fells strand arafleggjar ann, en þar
beið blaða mað ur Bjarna frá Leið­
ólfs stöð um. Bjarni sló reynd ar ekk­
ert slöku við og stóð í girð inga við­
gerð um þeg ar blaða mað ur hringdi
til hans um morg un inn. Með an
beð ið var eft ir Bjarna var nokk­
ur straum ur bíla út á Fells strönd
en á þeirri leið er Skerð ings staða­
rétt. Ferð inni með Bjarna var hins
veg ar heit ið í Brekku rétt í Saur bæ.
Þang að sótti Bjarni í fyrra tvo bíla
fjár, en til rétta þar kem ur líka tals­
vert fé af Strönd un um, enda að eins
eitt fjall sem skil ur á milli. Fénu úr
Brekku rétt er ekið í Gilla staða rétt
í Lax ár dal þar sem það er dreg ið í
sund ur og loks sótt.
Verða að fara að
aðvara sig
Klukk an var far in að ganga í ell efu
þeg ar Bjarni kom og var hinn bratt­
asti þrátt fyr ir er il inn í Bitru dag inn
áður og girð ing ar vinnu um morg­
un inn. Blaða mað ur sagði hon um
frá um ferð inni út á Fells strönd ina,
lík lega í Skerð ings staða rétt og þá
benti Bjarni þar yfir um. „Já, þarna
und ir þessu felli er einmitt rétt­
in,“ sagði Bjarni og þeg ar blaða­
manni varð á að nefna Fells strönd­
ina í sama mund, svar aði hann að
bragði. „Nei dreng ur, Fells strönd­
in byrj ar ekki fyrr en tals vert utar.
Þetta er enn þá Hvamms sveit in á
Skerð ings stöð um. Þú verð ur nú
endi lega að vita hvar þú ert mað­
ur,“ sagði Bjarni hlæj andi og gaf þar
með tón inn.
Að spurð ur um frétt ir sagði Bjarni
að þær væru ekki nein ar, en þar á
eft ir kom síð an roms an. Í göng um á
Fells strönd dag inn áður fót botn aði
mað ur og beið hann slas að ur í þrjá
tíma eft ir að þyrla Land helg is gæsl­
unn ar sótti hann og kæmi hon um á
sjúkra hús í Reykja vík. Í sömu göng­
um missti gangna mað ur hest fram
af kletti með þeim af leið ing um að
af lífa þurfti hest inn. Þessi tvö slys
tengd ust reynd ar sama bæn um
á Fells strönd inni. Þriðja ó happ­
ið sem Bjarni hafði frétt af var að
bóndi einn í hópi gangna manna
hafði síðu brotn að. Það höfðu sem
sagt ýmis ó höpp orð ið í göng un­
um og einnig í kjöl far þessa er­
ils sama tíma því til að kór óna all­
ar þess ar slysa frétt ir sagði Bjarni
að það ó happ hafi svo hent Steina
bróð ur sinn, Unn stein Krist inn,
sem líka býr á Leið ólfs stöð um, að
þeg ar hann var að slátra hrút í vik­
unni, vildi ekki bet ur til en svo að
skot ið hljóp í gegn um haus hrúts­
ins í tá Steina, sem nú væri rúm fast­
ur af þess um sök um. „Bænd ur hafa
víst ver ið að slys ast til að skjóta í
fót inn á sér um tíð ina og verða að
fara að að vara sig á þessu. Ég veit
um tvö svona til felli hér í Döl un um
sem gerst hafa áður,“ sagði Bjarni,
en þeg ar hann var spurð ur nán ar út
í slys ið með gangna mann inn sem
fót brotn aði sagði Bjarni. „Hef ekki
hug mund.“
Það er sko eng in
vönt un á beit
Blaða mað ur hafði grun um að eitt­
hvað myndi í þess ari ferð bera á
þeirri tog streitu sem virð ist upp
kom in milli svæða í Döl um vegna
beit ar mála, en þar hafa Lax dæl­
ir m.a. leg ið und ir grun um að of­
beita Ljár skóga fjall. Þeg ar blaða­
mað ur ók fram hjá Ljár skóg um fyr­
ir skömmu síð an, þar sem finna má
minn is varða um hinn þjóð þekkta
og dáða laga­ og texta höf und Jón
Jóns son frá sam nefnd um bæ, skaut
þeirri hugs un upp hvort Lax dæl­
ir væru virki lega að van virða minn­
ingu þessa mæta manns með of beit
á fjall inu. Bjarni taldi það fjarri lagi
þeg ar blaða mað ur minnt ist á þetta
og nefndi alla þá hekt ara sem til
beit ar eru í fjall lendi í Dala sýslu,
það væri sko eng in vönt un á beit
fyr ir fjár stofn Dala manna. „Nei
það er al veg af og frá að við Lax­
dæl ir eða aðr ir Dala menn höf um
ver ið að van virða minn ingu Jóns
frá Ljár skóg um. Aft ur á móti var
drukk inn Stranda mað ur á ferð inni
í Búð ar dal og gerði sér leik að því
að míga utan í stytt una af Jó hann esi
frá Kötl um. Sag an seg ir að lög regl­
an hafi orð ið vitni að þessu og vítt
mann inn fyr ir,“ seg ir Bjarni hlæj­
andi og bæt ir svo við. „Nei, þeir
sem halda því fram að við Lax dæl­
ir séum að of beita Ljár skóg ar fjall ið
eru held ég bara að skjóta sig í fót­
inn og eiga að líta sér nær.“
Þeg ar við keyr um yfir Svína dal­
inn í Saur bæ inn berst talið af væn­
leika dilka. „Það er ekki vafi á því að
dilk arn ir eru stærri núna en í fyrra,
enda var sum ar ið þá svo kalt fram­
an af að það byrj aði ekki að gróa
fyrr en kom ið var fram í júlí mán uð.
Dilk arn ir eru jafn vel vænni núna en
oft áður,“ sagði Bjarni.
Í rétt ar kaffi í Brekku
Brekku rétt er fram ar lega í Saur­
bæn um, á eyr un um við bæ inn
Fremri­ Brekku. Þeg ar við keyr­
um að bæn um sagð ist Bjarni ætla
að skreppa þar inn í kaffi, gerði
það alltaf þeg ar hann væri í fjár­
keyrsl unni. Á Fremri­ Brekku býr
Val gerð ur Láru sdótt ir og er fjall­
kóng ur inn í leit um þeirra Saur bæ­
inga. Val gerð ur er 74 ára göm ul og
býr ein síns liðs með um 60 kind­
ur. Hún missti Leif mann inn sinn
fyr ir all mörg um árum, en dóttir
henn ar og dótturdóttir og fjöldi
skyld menna og vensla fólks kem ur
til henn ar í göng ur og rétt ir. Þeir
voru því marg ir bíl arn ir sem stóðu
í hlað inu þeg ar við Bjarni keyrð­
um þar heim og var boð ið í kaffi.
Eld hús borð ið var dekk að hinu
ýmsa bakk elsi eins og gjarn an ger­
ist til sveita, ekki síst á rétt ar dag­
inn. Mann margt var í eld hús inu á
Brekku og sum ir reynd ar ný vakn­
að ir eft ir að hafa ver ið á rétt ar ball­
inu í Tjarn ar lundi kvöld ið áður.
Val gerð ur sagði að það hefði held­
ur bet ur ver ið líf í eld hús inu kvöld­
ið áður þeg ar um 30 voru þar sam­
an komn ir og marg ir farn ir að hita
upp fyr ir ball ið. Bjarni lét gamm­
inn geysa þar sem hann sagði frétt­
ir og spurði frétta. Hann var held­
ur ekki að liggja á því sem hon um
og blaða manni hafði far ið á milli
þeg ar þeir renndu heim að bæn­
um. Blaða manni hafði nefni lega
minnt að hann hafi tal að við bónda
í Brekku skömmu áður, en mundi
þá í sömu svip an að það var önn­
ur Brekka í öðru hér aði. „Dreng ur
þú verð ur nú að fara að vita hvar þú
ert, í Döl um eða Borg ar firði. Hér
býr bara eld göm ul kerl ing, hún á
á reið an lega kaffi og bakk els ið hjá
henni svík ur ekki.“
Margt fólk og fé
Brekku rétt in er ekki stór um sig
en þang að var mætt ur fjöldi fólks,
mun fleiri en blaða mað ur átti von
á í ekki fjöl menn ari sveit en Saur­
bæn um. Það skýrist af því að víð ar
er það en í Brekku þar sem „á han­
gend ur“ svo kall að ir mæta í göng ur
og rétt ir ár eft ir ár. Í girð ing ar hólfi
til hlið ar við rétt ina var svo safn ið
og þótt al menn ing ur inn væri fyllt­
ur trekk í trekk, gekk drátt ur inn
það vel að á auga bragði varð fólk ið
þar mun fleira en kind urn ar. Ýms­
ir voru að draga í dilk inn fyr ir fé úr
næstu sveit um með Bjarna og strax
ljóst að þetta yrðu tvær ferð ir eins
og í fyrra. Það leið því ekki á löngu
þar til Bjarni fór að taka kind urn ar
á bíl pall inn, en þar eru grind ur fyr­
ir þær á tveim ur hæð um. Þeg ar dá­
góð ur fjöldi var kom inn á bíl pall­
inn bar þar að rétt ar stjór ann, Ólaf
Gunn ars son í Þurra nesi, sem sagði
að skil yrð is laust yrði að telja féð á
bíl inn. Til smá orða skaks kom þar
sem jafn vel kom til greina að reka
kind urn ar til baka ofan af bíln um og
telja kind urn ar af Strönd un um sér.
Þá sagði Bjarni: „Mér kem ur þetta
ekk ert við, ég bara keyri.“ Voru þá
kind urn ar tald ar á bíln um og það
sem eft ir var að setja á bíl pall inn, en
hann tek ur að sögn Bjarna um 170.
Þeg ar búið var að ganga frá hurð­
um og lok um var svo lagt af stað til
baka yfir Svína dal inn og nú lá leið­
in í Gilla staða rétt í Lax ár dal. Ein­
hver sár indi voru í Bjarna yfir því
að hon um fannst þarna bera á þeirri
tog streitu sem upp er kom in í beit­
ar mál un um. Ekki áður hafi ver ið
geng ið jafn hart eft ir nám kvæmri
taln ingu á bíl inn og nú, þrátt fyr ir
þá stað reynd að ekki kæm ist nema
á kveð inn fjár fjöldi á bíl pall inn.
Ó bund in há á
tíu hekt ur um
Á leið inni til baka um Svína dal inn
barst talið aft ur að bú skapn um. Að­
spurð ur hvort það hafi ekki kost að
skild ing inn að kaupa þenn an mikla
fjár flutn inga bíl sagði Bjarni að það
væru smá mun ir mið að við véla­
kaup in í bú skap inn. Hann seg ir að
mesta hag kvæmn in í bú rekstr in um
sé fólg in í því að þeir bræð ur á Leið­
ólfs stöð um á samt Har aldi syst ur­
syni þeirra á Svarf hóli eigi heyrúllu­
tæk in í sam ein ingu en sú sam stæða
kosti á ann an tug millj óna. Bjarni er
með um 600 fjár á Leið ólfs stöð um
og seg ist þurfa svona um rúllu fyr­
ir hverja kind, en þær séu frjósam ar
og af urða mikl ar. Ekki er óal gengt
Betra er að þegja en segja ekki neitt!
Í fjár keyrslu með Bjarna bónda á Leið ólfs stöð um
Góð stemn ing var í Brekku rétt á sunnu dag inn. Ljósm. bae.
Bjarni Her manns son bóndi og fjár flutn inga mað ur á Leið ólfs stöð um í Lax ár dal. Ljósm. bae.
Scania fjár flutn inga bíll Bjarna. Ljósm. bae.
Bjarni í Gillastaðarétt á sunnu dag inn ásamt Ársæli Þórðarsyni á Goddastöðum
og Jóhanni Ragnarssyni frá Laxárdal III í Hrútafirði. Ljósm. þá.