Skessuhorn - 23.01.2013, Qupperneq 23

23MIÐVIKUDAGUR 23. JANÚAR 2013
Iðjuþjálfi óskast
HÖFÐI – hjúkrunar- og dvalarheimili Akranesi, óskar
eftir að ráða iðjuþjálfa í 80% starf.
Umsóknir um starfið ásamt upplýsingum um menntun og fyrri störf
berist fyrir 30. janúar n.k.
Upplýsingar gefur Helga Atladóttir hjúkrunarforstjóri í síma 433 4300,
netfang: hjukrun@dvalarheimili.is
Á Höfða búa 78 íbúar, þar ef 48 í hjúkrunarrými og 30 í þjónusturými.
Á heimilinu er auk þess rekin félags- og þjónustumiðstöð; m.a. eru
20 rými fyrir dagdeild aldraðra. Nánari upplýsingar um heimilið og
umsóknareyðublöð á heimasíðu Höfða: dvalarheimili.is
Guð björg Ásta Ó lafs dótt ir tók í
des em ber síð ast liðn um við for­
mennsku Var ar sjáv ar rann sókna­
set urs ins við Breiða fjörð sem stað­
sett er í Ó lafs vík. „Mér þyk ir mjög
gam an að vinna hérna. Þetta er
mjög fjöl breytt starf og gef ur mér
tæki færi til sinna því sem ég hef
á huga á. Al mennt hef ég mik inn
á huga á nátt úr unni og hef gam­
an af því að vinna á stað sem beit ir
sér fyr ir heild stæð um rann sókn um
á líf ríki sjáv ar frek ar en að vera allt
of sér hæfð í ein hverju einu," seg ir
Guð björg.
Starfs menn Var ar eru núna sex
tals ins auk rann sókna nema. Styrk­
ur úr fjár lög um er stærsti hluti
tekna set urs ins en starf sem in bygg­
ir á rann sókna styrkj um til ein stakra
verk efna. „Auk mín eru þrjár kon­
ur sem vinna hérna bæði í skrif­
stofu haldi og að stoð á rann sókn­
ar stofu. Síð an eru tveir rann sókna­
sér fræð ing ar, eða post doc, sem eru
fyrst og fremst verk efna ráðn ir. Við
von umst einnig til að geta fjölg að
meist ara­ og dokt or snem um og er
ég mjög já kvæð fyr ir því að nem­
end ur komi til okk ar og vinni verk­
efni. Síð ustu ár hafa rann sókna­
pen ing ar ver ið sér stak lega sett ir í
sjáv ar rann sókn ir eins og til dæm is
í gegn um AVS rann sókna sjóð inn.
Slík ir sjóð ir gera rann sókna setr um
á lands byggð inni kleift að starfa,"
seg ir Guð björg.
Tengja sam an forn leifa­
fræði og líf fræði
Guð björg tók við Vör í des em ber
og verk efn in sem hún vinn ur þar
eru marg vís leg en flest tengj ast þau
gulli hafs ins, þorsk in um. Sjáv ar­
rann sókn ir eru svæð inu mik il væg­
ar því út gerð er stór hluti efna hags­
lífs Vest ur lands. „Ég kem hing­
að inn í starf semi og verk efni sem
eru í full um gangi en ég er einnig
með mín eig in rann sókna verk efni.
Mín ar rann sókn ir núna eru flest­
ar um þorsk og snú ast um hvern­
ig þorsk ur inn bregst við breyt ing­
um í um hverfi. Eitt verk efni sem ég
hef unn ið að síð an 2011 geng ur út
á að skoða þorsk bein frá ver stöð um
allt frá land námi og graf in hafa ver­
ið upp í forn leifa upp gröft um. Þau
ald urs grein um við, skoð um ít ar­
lega og út frá þeim sjá um við breyt­
ing ar á stofn sam setn ingu stofns ins.
Fyrsta lag ið okk ar er frá ár inu 890.
Úr bein un um sjá um við líka mögu­
leg ar sveifl ur í fæðu þorsks ins á
tíma bil inu. Þær upp lýs ing ar get um
við tengt við breyt ing ar í um hverfi
á þessu tíma bili, til dæm is gögn um
breyt ing ar á sjáv ar hita á tíma bil inu.
Marg ar rann sókn ir hafa ver ið gerð­
ar á sjáv ar hita breyt ing um sem sýna
fram á tölu verð ar sveifl ur í hita stigi
sem væri gam an að geta tengt við
það er að ger ast í þorsk stofn in um.
Þess ar upp lýs ing ar höf um við
svo ver ið að tengja við það sem
gerst hef ur hjá mann in um sem nýt­
ir fisk inn á sama tíma. Til dæm is
hvort tengja megi breyt ing ar á bú­
setu í sjáv ar byggð um á Snæ fells nesi
og Vest fjörð um og við breyt ing ar í
fiski stofn um. Til stend ur að víkka
rann sókn ina út og skoða hvort
land fræði leg upp bygg ing þorsk­
stofns ins hafi sveifl ast og þá út frá
hverju hún hef ur gert það. Við get­
um til að mynda séð merki um að
stað setn ing ver stöðva hef ur fylgt
sveifl um í þorsk stofn in um en forn­
leifa fræði leg gögn hafa sýnt að ver­
stöðv ar hafa færst á ó út skýr an leg­
an hátt, kannski ekki langt, held ur
um ein hverja kíló metra. Við erum
alltaf að reyna að skilja hvað hef­
ur á hrif á fiski stofn ana því við erum
orð in svo háð fisk veið um og með
því að skoða þetta aft ur í tím ann
áður en um fangs mik il veiði hófst
get um við séð sveifl ur óháð mann­
in um. Þá get um við bet ur skil ið það
sem við sjá um ger ast í dag," seg ir
Guð björg.
Vill byggja upp
að ferða fræð ina
„Við erum líka byrj uð að prófa
okk ur á fram við að gera sam bæri­
leg ar grein ing ar á öðr um fiski teg­
und um og sjó fugl um. Með því að
taka nokkr ar mis mun andi teg und ir
sem eru á mis mun andi stað í fæðu­
keðju sjáv ar get um við get ið okk­
ur til um sveifl ur í vist kerfi í heild í
stað þess að vera bara með sveifl ur
í þorsk stofn in um. Mjög lík legt er
að þetta haldi á fram að vaxa og það
væri gam an ef við gæt um byggt upp
þessa að ferða fræði hérna á Ís landi.
Lít ið hef ur ver ið um rann sókn­
ir sem byggja bæði á forn leifa upp­
grefti og dýra fræði. Að ferða fræð in
er öll til stað ar en henni hef ur sjald­
an ver ið beitt í þess um til gangi.
Erfða fræði rann sókn ir á manna­
bein um úr forn leifa upp gröft um
hafa ver ið gerð ar en að ein hverri
á stæðu hef ur eng inn kveikt á þessu
enn þá," seg ir Guð björg.
98% af föll
á þorskseið um
Þó að Guð björg stundi rann sókn­
ir á bein um fiska eru það ekki einu
rann sókn irn ar sem hún vinn ur að.
„Ég er nú ekki bara að skoða dauða
fiska, en á hugi minn á líf fræði byrj­
aði á lif andi dýr um eða í tengsl um
við at ferli dýra. Ann að stórt verk­
efni sem ég er með snýr að botn­
töku þorskseiða. Eft ir hrygn ingu
eru egg in og lirfurn ar al gjör lega
háð sjáv ar straum um, ber ast með
þeim og enda í nánd við upp eld­
is stöðv ar seið anna. Um mitt sum­
ar eru þau orð in þrír til fjór ir sentí­
metr ar á lengd og þá fara þau frá
því að vera svif leg í að taka botn
eins og það er kall að. Er lend­
ar rann sókn ir sýna 98% af föll við
botn töku og mér þyk ir á huga vert
að skoða hvað er að ger ast á þessu
tíma bili og hvaða þætt ir hafa á hrif
á þessi af föll. Þó vit um við að af­
rán er mik ið á tíma bil inu. Smá fisk­
ar kjósa að vera á svæð um þar sem
þeir eru ör ugg ir frá af ráni, grýtt­
um­ og þarasvæðum.Við fór um að
veiða á grunn um stöð um, frá því að
þau byrja að taka botn og fram eft ir
hausti og fylgd umst með fjölda seiða
og al menn um þátt um eins og stærð
og maga inni haldi. Úr þessu höf um
við feng ið ýms ar á huga verð ar nið­
ur stöð ur. Það er gíf ur leg ur fjöldi
seiða snemma á haustinu en síð­
an virð ist mynd ast ein hver flösku­
háls seinni hluta hausts. Nið ur stöð­
ur benda til þess að sam keppni hafi
mik il á hrif," seg ir Guð björg.
Hún not ast einnig við búr og ker
við rann sókn ir sín ar á á hrif um hita­
stigs á þorskseiði. „Ég hef líka ver­
ið með at ferl is rann sókn ir í fiska­
búr um og ker um og skoð að þannig
nán ar sam keppni seið anna og á hrif
hita stigs á lif un og sam keppni. Við
hærra hita stig virð ast seið in eiga
erfitt með að við halda sínu at ferli
við fæðu nám og flótta frá af ræn­
ingj um. Eft ir því sem hit inn hækk­
ar þurfa seið in að éta meira og
þurfa einnig að hreyfa sig meira og
eru lík legri til að vera étin. Við höf­
um hald ið á fram með þetta þema
og skoð um núna á hrif und ir liggj­
andi efna skipta breyti leika á þessa
þætti og hvort hita stig er lík legt
til að valda vali á stofn inn á seiða­
stigi. Til dæm is hvort stærri seiði
geti stað ið sig bet ur við hærra hita­
stig og haft betri stöðu en það gæti
rask að sam keppn is jafn vægi milli
ár ganga," seg ir Guð björg.
Mik il þekk ing mynd ast
í Vör
Vör hef ur stað ið fyr ir vökt un á þör­
ung um í Breiða firði og lang ar Guð­
björgu að víkka þá vökt un. „Erla sem
var hér for stöðu kona á und an mér
sér hæfði sig í rann sókn um á þör ung­
um og það eru nú til mjög viða mik­
il gögn, betri en hafa ver ið til áður
á því sviði á Ís landi, um svif þör unga.
Hér er einnig mjög góð að staða til að
rann saka þör unga og við erum með
sér hæfð tæki sem finn ast ekki víða.
All an árs ins hring er ver ið að taka
sýni af svif þör ung um í Breiða firði.
Mér finnst borð liggj andi fyr ir Vör að
vera með vökt un á líf ríki Breiða fjarð­
ar, þó það sé ekki okk ar skil greinda
hlut verk. Ég hef hug á því að bæta
við grunn vökt un á seið um og far ið
verð ur í það í sum ar og haust. Ég er
líka með í bí gerð að auka rann sókn­
ir á ferð um fiska í Breiða firði. Þetta
er eitt hvað sem ég hef haft á huga á
í fjölda mörg ár, það er að skoða með
til raun um hvern ig um hverf is þætt ir
hafa á hrif á hegð un og ferð ir fiska og
sér stak lega torfu fiska. Það er margt
sem get ur haft á hrif á það og þetta er
eitt hvað sem ég held að væri þægi­
legt að rann saka hérna í Breiða firði
sem er nokk uð lok að kerfi og hér eru
því kannski betri mögu leik ar á því að
mæla þessa þætti," seg ir Guð björg að
lok um. sko
Fyrr í þess um mán uði, þeg ar mjög há­
sjáv að var, flæddi yfir laxa gildr una í
Kirkju fellsvaðli við Grund ar fjörð. Synti
þá sel ur einn upp ár far veg inn og yfir
stíflu garð inn. Þeg ar þang að var kom ið
virt ist seln um bresta kjark til að láta
sig vaða til baka. Var hann því lok að ur
inn an stíflu garðs ins í rúm an sól ar­
hring. Reyndi sel ur inn ít rek að að fara
yfir hindr un ina og lét að end ingu vaða
nið ur fall ið sem er um einn metri. Þá
var fjara en komst hann engu að síð ur
til sjáv ar frels inu feg inn.
sk
Sel ur í sjálf heldu
Rann sak ar sveifl ur í þorsk stofn in um
Rætt við Guð björgu Ástu Ó lafs dótt ur for stöðu konu Var ar sjáv ar rann sókna set urs í Ó lafs vík
Guð björg Ásta for stöðu mað ur Var ar.