Læknablaðið - 15.11.2012, Blaðsíða 18

45
Arabll
■ Hlutfall sjúklinga NFKsícm ■ Hlutfall tlMljanagreindra NFK
Mynd 1. Hlulfall sjúklinga Ibæði kyn saman) með lííil nýrnafrumukrabbamein (s4
cm) ásamt hlutfalli tilviljanagreindra æxia af öllum greindum tilfellum á íslandi, skipt
eftir lOára tímabilum frá 1971-2010. NFK=nýrnafrumukrabbamein.
257 sjúklingum voru þeir 25 sem höfðu meinvörp við greiningu
og voru þeir bornir saman við 232 sjúklinga án meinvarpa hvað
varðar aldur, vefjagerð, gráðun og T-stig.
Stigun sjúkdómsins var ákveðin út frá stærð æxlis og útbreiðslu,
og var stuðst við 6. útgáfu TNM-stigunarkerfisins. Vefjagerð og
gráða æxlanna var yfirfarin af tveimur meinafræðingum út frá
flokkunarkerfi Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar frá 2004.14
Upplýsingar voru skráðar í Excel en við tölfræðilega úrvinnslu
var notast við tölfræðiforritið R. Við samanburð normaldreifðra
stærða var notast við t-próf en Fisher's exact próf eða kí-kvaðrat
próf við flokkabreytur. Marktækni miðaðist við p-gildi <0,05.
Upplýsingar um dánarmein fengust frá Hagstofu. Sjúkdómasér-
tæk lifun var reiknuð út með aðferð Kaplan-Meier og lifun hópa
borin saman með log-rank prófi. Eftirlitstími sjúklinga miðaðist
við tímann frá greiningardegi krabbameins að dánardegi eða 1.
júlí 2011.
Leyfi fyrir rannsókninni fengust frá Vísindasiðanefnd, Pers-
ónuvernd og frá framkvæmdarstjóra lækninga á Landspítala.
Niðurstöður
Af 1102 sjúklingum sem greindust með NFK á rannsóknartíma-
bilinu reyndust 257 (23%) vera með æxli undir 4 cm að stærð. Hlut-
fall lítilla NFK jókst úr 9% á fyrsta áratug rannsóknartímabilsins
í 33% á þeim síðasta (p<0,001) og hlutfall tilviljanagreininga jókst
á sömu tímabilum úr 14% í 39% (p<0,001) (mynd 1). Af 257 sjúk-
lingum með NFK undir 4 cm að stærð, voru 146 (57%) greindir
fyrir tilviljun, 77 karlar (53%) og 69 konur (47%). Alls reyndust 25
sjúklingar (10%) með fjarmeinvörp við greiningu, oftast í lungum
(48%) og beinum (40%). Tíðni meinvarpa í öðrum líffærum eru
sýnd í töflu I.
Þegar litið var á tíðni meinvarpa á fjórum stærðarbilum, frá 0
og upp í 4 cm, reyndist enginn af 8 sjúklingum með æxli undir 1
cm hafa meinvörp (0%), þrír af 33 (9%) með 1,1-2 cm stór æxli, 11 af
104 sjúklingum (11%) með æxli á bilinu 2,1-3 cm og 11 af 112 (10%)
með æxli á bilinu 3,1-4 cm. Munurinn á tíðni meinvarpa á milli
þessara fjögurra stærðarbila reyndist ekki marktækur nema fyrir
minnstu æxlin (p=0,l).
Tafla I. Staðsetning meinvarpa hjá 25 sjúklingum með litil (<4 cm) nýrna-
frumukrabbamein á l'slandi 1971-2010. Sjúklingar geta haft meinvörp i fleiri en
einu líffæri.
Staðsetning
Lungu 12(48)
Bein 10(40)
Lifur 8(32)
Heili 2(8)
Eitlar 8(32)
Önnur líffæri 11 (44)
Tafla II. Samanburður á einkennum sjúklinga með meinvörp við greiningu
(n=21) og þeim sem ekki höfðu meinvörp (n=90). Sjúklingar sem greindir voru
fyrir tilviljun í hópunum tveimur (fjórum i meinvarpahópi og 142 án meinvarpa)
var sleppt. Sjúklingar geta haft fleiri en eitt einkenni.
Einkenni Meinvörp Án meinvarpa
n=21 n=90
Kviðverkur 8(38) 52 (58)
Megrun 6(29) 16(18)
Bersæ blóðmiga 2(10) 33(37)
Einkenni blóðleysis 2(10) 7(8)
Háþrýstingur 1 (5) 2(2)
Hiti 0(0) 6(7)
Rauðkornafjölgun 0(0) 1(1)
Einkenni fjarmeinvarpa 13(62) -
Önnur einkenni 7(33) 18(20)
Fjórir sjúklingar með meinvörp (16%) voru greindir fyrir til-
viljun en 21 vegna einkenna, oftast kviðverkja (38%) og megrunar
(29%). í viðmiðunarhópi voru marktækt fleiri, eða 61% greindir
fyrir tilviljun (p<0,001) og algengasta einkennið kviðverkir (23%)
og bersæ blóðmiga (14%). Önnur einkenni eru sýnd í töflu II.
í töflu III sést samanburður hópa. Kynjahlutfall og hlutfall æxla
í hægra nýra reyndist sambærilegt í báðum hópum. Hins vegar
voru sjúklingar með meinvörp 1,9 árum eldri (p=0,009), æxlin
0,24 cm stærri (p=0,03) og á hærra T-stigi (p<0,001), auk þess sem
blóðrauði þeirra var lægri (p=0,04). Vefjagerð var hins vegar ekki
marktækt frábrugðin (p=0,07) og tærfrumugerð langalgengust í
báðum hópum.
Alls gengust 232 sjúklingar (90%) í báðum hópum undir skurð-
aðgerð þar sem æxlið var fjarlægt, í 10 tilvikum með kviðsjá. í 25
aðgerðanna (11%) var gert hlutabrottnám, í öllum tilvikum gerð á
sjúklingum án meinvarpa með lækningu að markmiði. I hópi sjúk-
linga með meinvörp gengust 9 (36%) undir líknandi skurðaðgerð
og var um fullt brottnám að ræða í öllum tilvikum.
Fimm ára sjúkdómasértæk lifun sjúklinga var marktækt betri
fyrir sjúklinga með lítil NFK borið saman við sjúklinga með
nýrnakrabbamein af öllum stærðum (56% á móti 86%, p<0,001).
Einnig var 5 ára lifun sjúklinga með lítil NFK og meinvörp mark-
tækt verri en lifun sjúklinga með lítil NFK án meinvarpa (7% á
móti 94%, p<0,001) (mynd 2). Eins árs lifun sjúklinga með mein-
vörp sem gengust undir líknandi nýrnabrottnám var betri en lifun
þeirra sem fengu aðra líknandi meðferð (67% á móti 13%, p=0,01).
586 LÆKNAblaðið 2012/98