Heima og erlendis - 01.04.1953, Blaðsíða 6

ÁVARP
TIL ÍSLENDINGAFÉLAGSINS í
KAUPMANNAHÖFN
Góðir Islendingar í Danmörku!
þegar ég var á ferð í Danmörku í febrúar-
mánuði siðastliðnum, ætlaöi stjórn Islend-
ingafélagsins í Höfn að fá mig til þess að
koma á fund í félaginu og flytja þar stutt
erindi. Af þessu gat ekki orðið vegna skyldu-
starfa minna þann dag, sem fundur var í
félaginu. Stjórn félagsins fór þess þá á leit
við mig áður en ég hvarf lieim aftur, að ég
sendi félaginu stutt ávarp, sem flytja mætti
á næsta félagsfundi. þetta var mér að sjálf-
sögðu Ijúft, — og þessvegna ilyt ég hér, kæru
landar, þessi fáu orð, en sem ég heföi miklu
lieldur kosið að segja á félagsfundi hjá ykkur.
Félagsskapur meðal Islendinga í Kaup-
mannahöfn er gamall og skipar um leið
virðulegan sess í félagsmálasögu þjóöar vorr-
ar. Áður en frjáls félagsskajiur, hvort sem
var varðandi menningarmál eða atvinnu-
hætti, hafði fest rætur heima á Islandi svo
að nokkru næmi, höfóu íslenzkir stúdentar í
Kaupmannahöfn og aðrir Islendingar hú-
settir þar, stofnað til þróttmikils félagsskapar
sín í milli, — félagsskapar, sem lét sig mál
Islands miklu skipta og höfðu tillögur þaðan
alloft úrslitaáhrif á gang mála heima á Islandi.
þetta var á margan hátt eölilegt, einkum
þegar þess er gætt, aÖ í Kaupmannahöfn
var á þeim tíma, þ. e. á 18. öld og fram
eftir þeirri 19, raunverulegur höfuöstaður
Islands. þangað sóttu til náms flestailir þeir
íslendingar, er eitthvert nám vildu stunda.
þaðan var Islandi stjórnaö aÖ öllu leyti.
þangað var safnaö öllum markverðum forn-
um minjum frá Islandi, hvortsem voru merkir
kirkjugripir,ýmiskonar fornir þjóölegir minja-
gripir aðrir eða hin fornu, dýrmætu hand-
rit, sem eru merkustu dýrgripir hinnar fornu
en þó um leið samfelldu menningarsögu
íslands, allt frá fyrstu tíð til vorra daga. Og
einmitt þelta, að Kaupmannahöfn, sem raun-
veruleg höfuðhorg Islands þá, sogaði til sin
heint og óbeint margt Iiiö verðmætasta frá
Islandi, gefur okkur nú vopn í hendur í
baráttu íslenzku þjóðarinnar um endurheimt
handritanna. Hvað er eðlilegra og ég vil
seRÍa sjálfsagöara en aö þeim dýrgripum,
Steiní?rímur Steinþórsson, forsætisráftherra
sem þá voru íluttir úr landi í dönsk söfn,
sé nú skilaö aftur til hins fulivalda íslenzka
ríkis, þegar algjör aöskilnaður hefur átt sér
staÖ milli ríkjanna. — Já, það er hæÖi margt
og merkilegl, sem segja mætti um félags-
skap Islendinga í Danmörku frá fyrri tímum
og um leiö er auðvelt aö færa rök aö því,
hve miklu liann hefur áorkaö til endur-
reisnar þjóðar vorrar.
Nú er margt breytt frá því, sem áöur var.
Island er oróiÖ sjálfstætt ríki. Hefur fengiö
sinn eigin háskóla og aðrar menntastofnanir,
er veita æsku þjóÖar vorrar menntun á borÖ
við það, sem gerist hjá öðrum menningar-
þjóðum. En þótt svo sé, sækja alltaf margir
Islendingar nám til annarra landa. Enn er
álitlegur og allstór hópur íslenzkra æsku-
manna, er stundar nám viö Kaupmanna-
hafnarháskóla og aórar æðri menntaslofnann’
í Danmörku. Eg tel þaÖ vel farið. Danir
standa í fremstu röð menningarþjóða og
menntastofnanir þeirra sömuleiðis. Mér þykir
þvi vænt um aÖ slík menningartengsl hald-
ist milli hinna gömlu sambandsjijóÖa, þótt
stjórnarfarsleg tengsl séu rofín. Og einnnd
þessvegna geta hin menningarlegu tengsl
orÖiÖ meiri og eölilegri og til gagns og
menningarjiroska fyrir báöar þjóðirnar.—-Eg
trúi á mátt og gildi norrænnar samvinnu
og tel að það sé mikilsvert fyrir ísland a^
hafa sterk og heilbrigö menningartengsl viö
frændjijóðirnar á Noröurlöndum. — Islenzka
nýlendan í Danmörku hefur veriÖ trú hefð'
hundinni venju Islendinga frá fornu farl'
14