Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.2008, Blaðsíða 12

Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
samþykkti einróma fyrir helgi álykt-
un sem skilgreinir nauðganir á
átakasvæðum sem hluta hernað-
ar. Í ályktuninni segir að kynferðis-
glæpir í hernaði séu „hernaðartækni
sem sem notuð er til að niðurlægja,
drottna, skelfa, sundra og/eða flytja
almenna borgara úr samfélagi eða
ákveðnum kynþætti“.
Aðalritari Sameinuðu þjóðanna,
Ban Ki-moon sagði að ofbeldi gegn
konum hefði náð „ólýsanlegum
hæðum“ í sumum samfélögum sem
væru að ná sér í kjölfar átaka. Örygg-
isráðið hyggst skila skýrslu að ári um
umfang kynferðisofbeldis í átökum
og leiðir til að taka á því.
Mannréttindasamtök víða um
heim fögnuð samþykktinni og segja
að um sögulegan áfanga sé að ræða.
Þrátt fyrir að ályktunin hafi ver-
ið samþykk einróma lýstu fulltrúar
Kína, Rússlands, Indónesíu og Víet-
nams efasemdum og spurðu hvort
nauðganir væru virkilega verkefni
öryggisráðsins.
Ógnar efnahag og stöðugleika
Í ályktuninni segir að kynferðis-
legt ofbeldi geti aukið á áhrif vopn-
aðra átaka og hamlað uppbyggingu
friðar og öryggis. Ban Ki-moon lagði
á það áherslu að aðgerða af hálfu
ríkisstjórna væri þörf vegna vanda-
málsins. „Til að taka á þessu þögla
stríði gegn konum og stúlkum er
þörf á forystu innan ríkja [sem í
hlut eiga],“ sagði hann. Ban sagði
að yfirvöld yrðu að taka frumkvæð-
ið í að vinna að heildarlausn og að
Sameinuðu þjóðirnar ættu að verða
þeim bakhjarl og veita þeim stuðn-
ing í því.
Ályktunin nú er undan rifjum
Bandaríkjamanna runnin og sagði
Condoleezza Rice utanríkisráðherra
að nú viðurkenndi umheimurinn að
kynferðislegt ofbeldi væri ekki að-
eins ógn við heilsu og öryggi kvenna,
heldur efnahagslegan og félagsleg-
an stöðugleika þeirra landa þar sem
slíkt væri stundað.
Skipulagðar fjöldanauðganir
Nauðganir hafa alltaf verið
óhugnanlegur fylgifiskur styrjalda,
en þau dæmi sem næst okkur eru í
tíma má rekja til átakanna á Balkan-
skaga, Darfúr-héraðs í Súdan, Kongó,
Rúanda og Líberíu. Patrick Camma-
ert, fyrrverandi yfirmaður friðar-
gæsluliðs Sameinuðu þjóðanna í
Austur-Kongó, upplifði sjálfur áhrif
nauðgana. „Þær eru afar áhrifaríkt
vopn, því samfélögin eru fullkom-
lega eyðilögð. Þú leggur samfélagið
í rúst. Þú refsar karlmönnum, og þú
refsar konunum með því að nauðga
þeim í ásjá karlmannanna,“ sagði
hann í viðtali við BBC.
Fleiri tugum kvenna er nauðgað
daglega í Kongó, og það er ekki með
öllu óþekkt að konum sé nauðgað af
friðargæsluliðum sem ætlað er að
vernda óbreytta borgara.
Konur taki þátt í friðarferli
Árið 2000 samþykkti öryggis-
ráð Sameinuðu þjóðanna ályktun
þar sem lögð var áhersla á að konur
tækju til jafns við karla þátt í því ferli
sem hefst við lok átaka. Þar sagði að
á öllum stigum ákvarðanaferlis væri
brýnt að hlutur beggja kynja og áhrif
yrðu lögð að jöfnu.
Aukinheldur var lögð áhersla á
að öll ríki sæktu til saka þá sem sek-
ir væru um þjóðarmorð, glæpi gegn
mannkyni og stríðsglæpi, þar með
talda þá sem tengdust kynferðislegu
ofbeldi gegn konum. Nú átta árum
síðar hefur sá raunveruleiki sem
þúsundir óbreyttra borgara búa við
á átakasvæðum víða um lönd ekki
breyst til muna, þrátt fyrir góðan
ásetning öryggisráðsins.
Úlfar í sauðargæru
Nýlegar ákærur á hendur frið-
argæsluliða í nokkrum löndum og
starfsmanna Sameinuðu þjóðanna
í Líberíu um kynferðislega misnotk-
un og ofbeldi undirstrika víðfeðmi
vandamálsins.
Condoleezza Rice var ómyrk
í máli á fundi öryggisráðsins fyr-
ir helgi. „Sem alþjóðlegt samfélag
ber okkur sérstök skylda til að refsa
fulltrúum alþjóðlegra stofnana sem
eru sekir um kynferðislegt ofbeldi,“
sagði Rice.
Bandaríkin hafa legið undir
ámæli fyrir að vera sein til aðgerða
gegn gerendum í slíkum málum, en
Rice sagði að ný skref hefðu verið
tekin til að taka á málinu og nefndi
máli sínu til stuðnings að einn söku-
dólgur afplánaði nú þegar dóm í
heimalandi sínu og að önnur mál af
svipuðum toga væru til rannsóknar.
Með ályktun öryggisráðsins, sem
samþykkt var fyrir helgi, var hvatt til
þess að kynferðisglæpir nytu ekki
lengur friðhelgi við lok átaka og að
aðildarríki styrktu réttar- og heil-
brigðiskerfi heima fyrir svo unnt
væri að auka og bæta aðstoð við
fórnarlömb slíks ofbeldis.
NauðguN
sem herNaður
þriðjudagur 24. júní 200812 Fréttir DV
Mannréttindasamtök víða um heim telja nýlega samþykkta ályktun öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna um
kynferðislegt ofbeldi í hernaði vera sögulegan áfanga. Með ályktuninni hafi verið lagður grunnur að að-
gerðum gegn sívaxandi kynferðislegu ofbeldi á átakasvæðum.
Kolbeinn þorSteinSSon
blaðamaður skrifar: kolbeinn@dv.is
Í ályktuninni segir
að kynferðislegt of-
beldi geti aukið á áhrif
vopnaðra átaka og
hamlað uppbyggingu
friðar og öryggis.
Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
nýlegri samþykkt þess hefur verið
fagnað af mannréttindasamtökum.
Móðir og barn Konur í
darfúr-héraði í Súdan eru
varnarlausar gegn ofbeldi.
y