Neytendablaðið - 01.06.2007, Blaðsíða 6

Óhætt er að mæla með metsölubókinni
The Omnivore´s Dilemma, (Ógöngur alæt­
unnar) eftir bandaríska rithöfundinn og
blaðamanninn Michael Pollan.
Pollan skrifar um matvælamenningu í
Bandaríkjunum og nálgast efnið út frá
ýmsum hliðum. Hann veltir m.a. upp
þeirri spurningu hvernig standi á því að
í dag þurfum við næringarfræðinga til
að segja okkur hvað við eigum að borða
og rannsóknarblaðamenn til að upplýsa
okkur um uppruna þeirra matvæla sem við
neytum. Hvernig varð þetta svona flókið?
New York Times valdi bókina The Omnivore´s
dilemma, national history of four meals, eina af 10
bestu bókum síðasta árs.
Neytendur ringlaðir
Í inngangi bókarinnar segir Pollan fárán-
leikann ekki hafa verið umflúinn vorið
2002 þegar Bandaríkjamenn hættu að
borða brauð á einni nóttu. Í áratugi hafði
bandaríska manneldisráðið hvatt fólk til að
minnka neyslu á rauðu kjöti. Nú var nýr
sökudólgur hins vegar fundinn; kolvetni.
Kjöt var aftur leyfilegt en núðlur, brauð
og pasta var sett á bannlista. Pollan veltir
upp þeirri spurningu hvort svo öfgakennd
breyting á matarvenjum heillar þjóðar
hljóti ekki að vera merki um átröskun.
Hann heldur því fram að slík kollsteypa
myndi ekki gerast hjá þjóðum sem hafa
sterka matarmenningu. Þar sem matarhefð
er rótgróin fer ekki allt á annan endann í
janúar þegar nýjar megrunarbækur koma
í hillur bókaverslana. Þar borðar fólk ekki
orkustykki í stað morgunverðar og einn
fimmta af öllum máltíðum í einkabílnum.
Það gefur heldur ekki þriðjungi barna
skyndibita á hverjum degi.
Maísfólkið
Fyrsti kafli bókarinnar fjallar um maís
sem gegnir orðið lykilhlutverki í mataræði
Bandaríkjamanna.
Þegar Pollan ákvað að skoða uppruna
þeirra matvæla sem fylla hillur stórmarkaða
taldi hann víst að sú leit myndi leiða hann
á ólíka staði. Honum til mikillar undrunar
virtust hins vegar allir vegir liggja til
miðríkja Bandaríkjanna, nánar tiltekið í
„maísbeltið“. Fjölmörg matvæli sem finna
má í hillum bandarískra matvöruverslana
eru nefnilega að einhverju eða öllu leyti
unnin úr maís. Kálfurinn sem seinna
verður að steik er alinn á maís. Kjúklingar,
kalkúnar og svín eru alin á maís og sömu
sögu má jafnvel segja núorðið um lax, sem
er þó kjötæta frá náttúrunnar hendi. Mjólk,
ostur og jógúrt eru afurðir sem koma að
stofni til frá mjólkurkúm sem einu sinni
borðuðu gras en eru nú aldar á maís. Nær
allir gosdrykkir innihalda síróp sem unnið
er úr maíssterkju og ef innihaldslýsing er
lesin á ýmsum algengum matvælum kemur
í ljós að þau innihalda oftar en ekki maís
þótt afurðir plöntunnar gangi reyndar undir
ýmsum nöfnum (modified eða unmodified
starch, glucose, maltodextrin, crystalline
fructose, ascorbic acid, lecithin og dextrose,
lactic acid, lysine, maltose, sorbitol, HFCS,
MSG og xanthan gum). Af þeim 45.000
vörum sem finna má í bandarískum
stórmörkuðum innihalda 17.000 maís í
einhverri mynd.
Í þessari „sjónvarpsmáltíð“ spilar maís stærri þátt en
marga grunar.
Kornsíróp sem sætuefni
Ein er sú maísafurð sem vert er að gefa
frekari gaum, en það er kornsýróp sem
unnið er úr maíssterkju (high fructose
corn syrup, HFCS). Kornsíróp kom fyrst á
almennan markað í lok sjöunda áratugarins
og náði fljótt töluverðri útbreiðslu sem
sætuefni enda mun ódýrara en sykur. Í
stað þess að sykurneysla drægist saman
hefur hins vegar neysla á bæði sykri og
kornsírópi aukist jafnt og þétt. Kornsíróp
er að finna í ólíklegustu matvælum, en
þó einna helst í gosdrykkjum, og í dag
má segja að kornsíróp sé aðaluppistaðan í
Ógöngur alætunnar
Þegar fyrstu landnemarnir komu til Bandaríkjanna á 15.
öld kynntust þeir nýrri plöntu, maís, sem þeir höfðu ekki
séð áður. Maís vex mjög hratt og er matarmikill. Þar sem
plantan er harðgerðari en hveiti og gefur meira af sér náði
hún smám saman fótfestu.
 NEYTENDABLA‹I‹ 2. TBL. 2007