Ægir - 01.06.2006, Blaðsíða 12

12
L Y K T A R M E N G U N
Við úthlutun úr AVS-rann-
sóknasjóðnum á vordögum
fékk verkefnið „Ferlastýring
við hausaþurrkun“ sex millj-
óna króna styrk, en áður hafði
verkefnið hlotið þriggja millj-
óna króna styrk á síðasta ári.
Að verkefninu, sem hófst í
maí 2005, koma sex framleið-
endur þurrkaðra fiskafurða,
Laugafiskur hf., Lýsi hf,
Klofningur ehf, Samherji,
Nesfiskur og Haustak, Rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins,
Umhverfisstofnun og
Maritech. Tilgangur verkefnis-
ins er einfaldlega að draga úr
lyktarmengun frá þurrkverk-
smiðjum, en kunnara er en
frá þurfi að segja að „pen-
ingalyktin“ er ekki jafn vel-
komin og hún var hér á árum
áður.
Margir þættir sem hafa áhrif
á lykt
Samkvæmt upplýsingum frá
AVS var í fyrsta áfanga verk-
efnisins lögð áhersla á mikil-
vægi gæðamála og betri stýr-
ingu vinnsluferla við þurrkun,
en þeir þættir sem hafa mest
áhrif á lyktarmyndun eru hrá-
efnið (tegund, ástand, aldur,
ferskleiki, meðferð o.fl.) og
val á þurrkferli. Með stjórnun
á lofthitastigi, loftraka, loft-
hraða og hringrásun og
magni fersks lofts í þurrkun
virðist vera hægt að hafa
áhrif á styrkleika lyktar í út-
blæstri. Stöðugreining á
ástandi gæðamála leiddi í ljós
að mismunandi aðstæður eru
hjá framleiðendum, en al-
mennt er mikil vakning um
betri meðhöndlun og kæl-
ingu hráefnis.
Tilraunir til úrbóta
Gæðaátak í framleiðslunni hjá
einum framleiðanda sem tók
þátt í fyrsta áfanga verkefnis-
ins fólst í því að allt hráefni
sem fyrirtækið tekur á móti er
ísað og skilaði það sér m.a. í
betri hráefnisgæðum og sam-
tímis var gert átak í þrifamál-
um. Þessar breytingar hafa
leitt til lyktarminni fram-
leiðslu.
Við fiskþurrkun myndast
lykt sem kannski má líkja við
harðfisklykt eða lykt af sign-
um fiski. Þekkt er að gamalt
hráefni getur valdið aukinni
lykt og því er mikilvægt að
meðhöndlun hráefnis sé í
góðu lagi. Svo virðist sem
sömu efni valdi lykt við
hausaþurrkun og bræðslu og
var brugðið á það ráð að
breyta þurrkferli hjá einum
framleiðanda þannig að
meira af fersku lofti var tekið
inn og minna af loftinu
hringrásað í þurrkkerfinu og
fékkst þá meiri þynning á
lyktarefnum sem mynduðust
við þurrkunina og samtímis
minni lyktarmengun fyrir um-
hverfið.
Tilraunir með óson
Guðrún Ólafsdóttir hjá Rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins
segir að í fyrsta hluta verk-
efnisins hafi m.a. verið leitast
við að skilgreina hvað teldist
vera ásættanleg lykt. Í öðrum
hluta verkefnisins sem nú sé
að fara af stað verði sjónum í
auknum mæli beint að því að
finna mögulegar lausnir varð-
andi hreinsibúnað, en m.a.
hafa tilraunir með óson gefist
vel í þeim efnum. Guðrún
segir að m.a. þurfi að skoða
rækilega hvaða áhrif notkun
ósons geti haft á geymsluþol
afurða. Þetta sé einn af þeim
þáttum sem verði skoðaðir á
komandi mánuðum. Guðrún
segir ljóst að hér sé um nokk-
uð flókið mál að ræða, marg-
ir þættir hafi áhrif á lyktar-
mengun, t.d. aldur hráefnis,
lofthiti o.s.frv. Hún bendir á
að ekki sé um einangrað mál
að ræða fyrir fyrirtæki sem
framleiða þurrkaðar fiskaf-
urðir, málið snerti í raun alla
fiskvinnslu og fleiri atvinnu-
greinar, t.d. landbúnaðar-
framleiðslu.
Liður í verkefninu sem
framundan er er að setja upp
tilraunaþurrkklefa, sem verð-
ur færanlegur. Ætlunin er að
næsta vor línur teknar að
skýrast í þessu athyglisverða
rannsóknaverkefni.
Hvernig má draga úr
lyktarmengun frá fiskþurrkun?
- unnið er að rannsóknaverkefni sem AVS-sjóðurinn styrkir
Hér á árum áður var fiskur þurrkaður fyrst og fremst í hjöllum, en nú til dags er algengara að þorskhausar og hryggir séu
þurrkaðir í inniklefum
Úr vinnslu Laugafisks í Reykjadal.
aegirjuni06qxp 7/7/06 1:17 PM Page 12