Alþýðublaðið - 02.12.1919, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið - 02.12.1919, Blaðsíða 1
Alþýðublaðið Grefið út af Alþýðuílokknum. 1919 Þriðjudaginn 2. desember 30. tölubl. s^lagorðin4. Jafnaðarmenn vilja útrýma fá- tæktinni. Til hvers? Til þess að hvert Jhannsbarn, sem fæðist geti feng- ið tækifæri til að þroska og full- feomna meðfædda hæfileika, þá *em heppilegir eru fyrir einstak- iinginn og þjóðfélagið. Það er ómögulegt að útrýma íátæktinni, ef hver hugsar aðeins úm sig og sína nánustu, eins og öú á sér stað. Það getur aðeins orðið á þann hátt að alþýðan sé ^amtaka um það að bæta kjör sín. Orsökin til þess að ástandið er oins ramvitlaust eins og allir sjá að það er,1) ev sú, að einstakir tnenn eiga framleiðslutækin, í stað ■þess að þau ættu að vera eign þjóðfélagsins. Framleiðsla og verzl- Un er því eðlilega ekki rekin með #að fyrir augum hvað þjóðfélag- inu eða þjóðinni í heild er fyrir beztu, heldur er það alt rekið ■með gróða eigandans fyrir aug- nm; að sá gróði verði sem mest- hr. Þetta er sannleikur sem ætla mætti að menn væru ekki lengi •að átta sig á. Og menn mundu iieldur ekki lengi vera að því, ef skki væri í sífellu haldið hinu 'gagnstæða fram af blöðum auð- valdsins, sem fyrir hvern mun viU halda ástandinu eins og það or. Og hvers vegna vill auðvaldið halda ástandinu óbreyttu? Af því gróði sumra auðmann- anna mundi minka við það að þjóðfélagið færi sjálft að reka ýms 1) Sbr. að stór hluti verkalýðsins faér í Rvík býr í íbúðum, sem frá faeilbrigðissjónarmiöi eru óhæfar, og að fátæk börn og gamalmenui fá ekki þá aðhlynningu sem þau þurfa, á sama tíma sem einstakir auðmenn hafa tekjur sem nema 100 krónum um tímann hvern virk- •an dag í árinul þau fyrirtæki sem mikilvægust eru, en sem það nú lætur vera komið undir hendingu hver rek- ur. Svo mikið þótti auðvaldinu við liggja, að því nægði ekki „VísirK, sem þó fylgdi því eins og alikálf- ur mjólkurdollu, heldur keypti það „Morgunblaðið" og lagði því til, svona til þess að byrja með, þennan miljónarfjórðung, sem fræg- ur er orðinn, og réði mann sem það hélt að væri vel metinn borg- ari, af því hann var prófessor við háskólann, til þess að vera póli- tískur ritstjóri, þ. e. segja al- menningi allan þann sannleika, sem auðvaldið áleit almenningi vera fyrir beztu. Skilyrðið til þess að breyta óheppilega ástandinu, sem er nú (sbr. fjöldi fjölskyldumanna oft allslaus, á sama tíma sem ein- stakir auðmenn hafa 100 kr. um klukkustundina dag út og dag inn alla virka daga) er þá að þjóð- in eignist sjálf framleiðslutækin, eða að minsta kosti meirihluta þeirra. Þá mundi þjóðin sjálf geta ráðið verðinu á lífsnauðsynjum og á verkakaupi í höfuðdráttum (nú ræður auðvaldið), og þá mundu engir þurfa að ganga iðjulausir, því allir sem vilja vinna eiga að geta fengið vel borgaða vinnu. En þeir sem ekki vilja vinna, eiga heldur ekki mat að fá. En það á að gilda bæði um fátæka og ríka. Hæstiréttur. í hann voru í gær skipaðir af konungi yfirréttardómararnir: Krist- ján Jónsson, hæstiréttardómstjóri, Eggert Briem og Halldór Daníels- son, auk þeirra voru skipaðir þeir: Lárus H. Bjarnason, prófessor og Páll Einarsson, bæjarfógeti. Hæstaréttarskrifari er skipaður Björn Þórðarson, lögfræðingur. i. Frjáls verzlun. (Frh.). Þá er að athuga hvað meint er með orðunum „frjáls verzlun". Áður á tímum heyrðist ekki greint á milli þess, hvort verzlunin væri frjáls eða eigi. Þá voru engar hömlur lagðar á hana, hvorki af ríkinu eða einstaklingum. En eftir því, sem verzlun, iðnaður og sam- göngur tóku að þróast meira, fór að bera beira á því, að sumar þjóðir gátu framleitt sömu vöru ódýrara en aðrir. Segjum. t. d. að Þjóðverjar hefðu getað selt ein- hverja vefnaðarvöru á 2 kr alin- ina, sem Frakkar hefðu ekki getað framleitt fyrir minna en 3 kr. alinina. Hefði verzlunin verið frjáls, mundu menn hafa keypt þýzku vöruna, en ekki þá frönsku, með öðrum erðum, iðnaðargrein þeirri stórhætta búin eða jafnvel eyði- lögð í því landinu, sem dýrara seldi. Þetta sáu iðnrekendur og kaupmannastétt landsins fram á, og fengu því komið til leiðar, að lagður var hár verndartollur á út- lendan iðnað. Þegar eitt landið hafði tekið þessa aðferð upp, urðu hin löndin næstum því tilneydd að taka hana eftir. Það ber að athuga, að höftin, sem lögð eru á verzlunina með verzlunartollun- um, ■ hafa ekki þann aðaltilgang, að auka ríkissjóði tekjur, heldur þann, að styðja innlenda iðnrek- endur og verzlun. Það voru því þeir, sem upprunalega lögðu höftin á verzlunina. Þetta var kallaður Merkantilismi. Slík höft á verzluninni voru neytendunum beinlínis í óhag. Þeir borguðu þá upphæð, sem toll- inum nam, beint í vasa stóriðn- rekendanna. Öðru máli hefði gegnt, hefði þeir goldið það í ríkissjóð, þó varla sé rétt að 'segja slíkt sökum þess, að ríkissjóðurinn var á þeim tímum venjulega í flest- um löndum að mestu aðeins fjár-

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.