Morgunblaðið - 29.04.2015, Qupperneq 8

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 29. APRÍL 2015
8 FRÉTTIR
einhver atriði sem þar koma fram.“
Þetta eru sérkennilegar athugasemdir
svo ekki sé meira sagt, því í þeim felst að
dómendur í hinum fjölskipaða dómi eigi
að gera eitthvað annað en sannfæring
þeirra segir þeim að sé rétt,“ segir Jón
Steinar í bréfi sínu.
Ráðast ber í breytingar
Í niðurlagi bréfs Jóns Steinars til inn-
anríkisráðherra segir orðrétt: „Ég tel að
umsögn réttarfarsnefndar breyti engu
um að ráðast beri í meginatriðum í þær
breytingar á dómstólaskipan og réttar-
farslögum sem felast í frumvörpum
þriggja manna nefndarinnar sem fyrir
liggja.“
Bréfi hæstaréttardómarans fyrrver-
andi fylgja athugasemdir sem hann gerði
við frumvörpin í marsmánuði og sendi
innanríkisráðherra.
Heimaríkir gamlingjar
Þar segist Jón Steinar m.a. telja að
Hæstiréttur, landsréttur og dómstólaráð
eigi ekki að tilnefna menn í nefndina,
sem eigi að fjalla um hæfi umsækjenda
um embætti hæstaréttardómara og segir
að hann hafi lagt til að núverandi dóm-
arar við Hæstarétt verði að dómurum við
Landsrétt, þegar breytingin taki gildi.
„Heimaríkir gamlingjarnir, sem nú sitja
í réttinum, og hafa að auki lýst sig and-
víga hluta þeirra breytinga sem verið er
að gera, eru ekki bestu kandídatarnir til
að hrinda þeim í framkvæmd,“ segir orð-
rétt í athugasemdum Jóns Steinars
Gunnlaugssonar.
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrverandi
dómari við Hæstarétt Íslands, segir í
bréfi til Ólafar Nordal, innanrík-
isráðherra, að það veki strax athygli
hans við lestur á umsögn réttarfars-
nefndar um frumvörp til breytinga á lög-
um um dómstólaskipan og réttarfar
hversu neikvæða afstöðu nefndin tekur
til frumvarpanna.
Í bréfi Jóns Stein-
ars, sem Morg-
unblaðið hefur undir
höndum segir orðrétt:
„Liggur raunar fyrir
að nefndinni virtist
hafa verið misboðið,
þegar fyrrverandi
ráðherra (Hanna
Birna Kristjánsdóttir
– innskot blm.) hafði
leitað til þriggja lög-
fræðinga, sem ekki
tengdust réttarfarsnefnd, um að semja
frumvörpin. Létu fyrirsvarsmenn réttar-
farsnefndar þá afdráttarlaust í ljós bæði
við ráðherrann og þremenningana
hversu mjög nefndinni væri misboðið. Þó
að nefndin segi í upphafi umsagnar sinn-
ar að hún styðji meginefni frumvarpanna
um stofnun nýs dómstóls á millidómstigi,
reynir hún samt að finna frumvörpunum
allt til foráttu og sér alls konar ann-
marka á að leiða þau í lög. Er meðal ann-
ars gripið til gamalkunnugs ráðs að telja
framkvæmd málsins of kostnaðarsama.
Þá sé hún flókin og að ekki hafi verið vik-
ið að öllum framkvæmdaratriðum í frum-
vörpunum. Er þó augljóst að frumvörpin
hafa að geyma alla sömu efnisþætti og
núgildandi lög. Þessar úrtölur réttar-
farsnefndar eru ekkert annað en frekar
gagnsær málflutningur gegn lögleiðingu
frumvarpanna.“
Tekur undir ákveðnar ábendingar
Jón Steinar segir í bréfi sínu að í áliti
nefndarinnar komi fram ábendingar sem
eigi að hans dómi rétt á sér. Þannig taki
hann undir að unnt þurfi að vera að láta
Hæstarétt eftir breytingar fjalla um sak-
arefni, þó að um kærumál ræði til dæmis
af sviði fullnusturéttarfars. Það sé rétt
að sum þýðingarmestu mál sem fyrir
dómstólana hafi komið hafi verið í því
formi. Unnt sé að ná þessu markmiði
með einfaldri breytingu á frumvörp-
unum.
Þá gerir Jón Steinar að umtalsefni í
bréfi sínu umsögn réttarfarsnefndar um
ákvæði í frumvarpinu til dómstólalaga,
þar sem lagt er til að nýjar reglur verði
teknar upp við skipan nýrra dómara og
þá kannski einkum hæstaréttardómara.
Leggst nefndin gegn þeim breytingum
sem lagðar eru til í frumvarpinu.
Alræðisvald til dómarahóps
„Þessi afstaða kemur ekki á óvart, þar
sem núverandi kerfi, sem komið var á
með lögum nr. 45/2010, fól í sér raun-
verulegt alræðisvald dómarahópsins um
skipan nýrra dómara að réttinum. Er
þetta sami hópurinn sem ræður skipan
mála bæði í Hæstarétti og réttar-
farsnefnd,“ segir orðrétt í bréfi Jóns
Steinars.
Réttarfarsnefnd gerir athugasemdir
við ákvæði frumvarpanna um breytingar
á lögum um meðferð einkamála og um
meðferð sakamála þar sem kveðið er á
um nýbreytni við samningu dóma
Hæstaréttar.
Sérkennilegar athugasemdir
„Er í frumvarpinu lagt til að fram
komi hver hafi skrifað forsendur dóms
og síðan geri hver og einn dómari grein
fyrir atkvæði sínu í eigin nafni, eftir því
sem efni standa til. Í umsögn nefnd-
arinnar er sagt að löng hefð sé fyrir „að
réttinum sjálfum skuli skipað í öndvegi
þannig að dregið sé úr vægi þeirra ein-
staklinga sem fara með dómsvaldið.“!!
Síðan er meðal annars sagt að þetta nýja
fyrirkomulag gæti dregið úr fordæm-
isgildi hæstaréttardóma ef „þeir dóm-
endur sem greiða atkvæði með nið-
urstöðu frummælanda gera fyrirvara um
Neikvæð afstaða nefnd-
arinnar vekur athygli
Fyrrverandi hæstaréttardómari gagnrýnir réttarfarsnefnd
Morgunblaðið/Kristinn
Hæstiréttur Fyrrverandi dómari við Hæstarétt leggur til að dómarar við réttinn
verði að dómurum við Landsrétt þegar breytingar á lögum verða framkvæmdar.Jón Steinar
Gunnlaugsson
Malín Brand
malin@mbl.is
Það hefur verið með kaldara móti víða
um land að undanförnu og náttúran ei-
lítið seinni að taka við sér en oft áður
um þetta leyti. Þó eru sauðfjárbændur
enn nokkuð rólegir vegna sauðburðar
enda flestum þeirra það vel kunnugt að
lögmálum náttúrunnar verður ekki
hnikað sama hvað hverjum kann að
finnast um veðráttuna.
Þórarinn Ingi Pétursson er formaður
Landssambands sauðfjárbænda. Hann
segir að sauðburðurinn virðist fara með
hægara móti af stað á Norðurlandi.
„Þetta er aðeins að byrja að skríða af
stað annars staðar. Þó fer sauðburð-
urinn ekki á fullt fyrr en fyrstu vikuna í
maí,“ segir hann.
Kuldinn „yfir strikið“
Þórarinn segir kuldann fyrir norðan
að undanförnu fara „yfir strikið“. „Það
er samt mun skárra að fá þetta núna
heldur en um tuttugasta maí.“ Hann
segir að fullsnemmt sé að hafa áhyggj-
ur af þessari hægu sumarbyrjun. „Það
þýðir ekkert enda er þetta hluti af því
að búa á Íslandi. En vissulega setur
þetta svolítið strik í reikninginn hjá
mönnum. Það er bara þannig en menn
finna bara leiðir út úr því verkefni. Þeg-
ar það fer að fjölga í húsunum þá fara
menn að koma þessu út og þetta setur
strik í reikninginn hvað það varðar og
það er náttúrlega útilokað að setja út
nokkra skepnu á Norðurlandi núna en
það er í lagi ef það er þurrt,“ segir Þór-
arinn. Kuldinn einn og sér er ekki endi-
lega verstur heldur er það þegar úr-
koma fylgir kuldanum. Á meðan veðrið
er með þessu móti gildir samstarfið við
náttúruna.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Lömb Bændur eru enn rólegir þó sauð-
burður fari hægt af stað í ár.
Sauðburður
fer hægt
af stað í ár
Kuldinn setur strik í
reikninginn fyrir norðan
Aase Eskeland, fyrsta hús-
freyjan í Norræna húsinu í
Reykjavík, lést á St. Hans-
haugen hjúkrunarheimilinu í
Ósló 24. apríl síðastliðinn, 83
ára að aldri.
Hún fæddist í Bergen í
Noregi 13. apríl árið 1932.
Aase var gift Ívari Eskeland,
fyrsta forstöðumanni Nor-
ræna hússins. Hann lést árið
2005, 78 ára að aldri.
Aase átti sinn þátt í að
móta Norræna húsið sem
menningarmiðstöð, ásamt
eiginmanni sínum, sem var
forstöðumaður hússins frá
1968 til 1972. Þau hjón voru vinsæl og
vinmörg hér á landi. Þess má geta að
Ívar var afkastamikill þýðandi og rithöf-
undur og kom jafnframt að stofnun
Listahátíðarinnar í Reykjavík árið 1970,
ásamt Vladimir Ashke-
nazy. Þau hjón voru
mjög dugleg við að koma
íslenskri menningu á
framfæri í Noregi.
Eftir að Aase og Ívar
fluttu aftur til Noregs
gegndi hún ýmsum störf-
um. Í 20 ár veitti hún
Opplysningsfilm A/S for-
stöðu, sem lánaði út
fræðsluefni um norskt
atvinnulíf til mennta-
stofnana. Hún var mjög
virk í félagslífi og hafði
mikinn áhuga á stjórn-
málum, bókmenntum og
matargerðarlist.
Eftirlifandi sonur Aase er Bård Eske-
land, sem fæddist í Reykjavík á þeim ár-
um sem foreldrar hans gegndu störfum
sínum í Norræna húsinu.
Andlát
Aase Eskeland, fv. hús-
freyja í Norræna húsinu
BAKSVIÐ
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Milljarðar króna eru í verkfallssjóðum
þeirra stéttarfélaga sem hafa verið í
verkfalli eða eru í startholunum með
slíkar aðgerðir. Staða sjóðanna er hins
vegar misjöfn og þeir þola ekki lang-
varandi verkföll sumir hverjir. Sjóðirnir
hafa engu að síður fengið góðan tíma til
að dafna því nokkuð er um liðið síðan
félög eins og VR, BHM og SGS hafa
staðið í verkfallsaðgerðum.
Þó að VR hafi t.d. samþykkt á fundi
sínum í vikunni að færa tvo milljarða
króna úr félagssjóði í vinnudeilusjóð,
sem stendur þá í um þremur millj-
örðum króna, þá eru félagsmenn það
margir að ekki verður stór upphæð til
skiptanna fyrir hvern og einn, ef til
allsherjarverkfalls kemur.
VR er eitt stærsta stéttarfélag lands-
ins, með yfir 30 þúsund félagsmenn og
miðað við stöðu vinnudeilusjóðs í dag
upp á þrjá milljarða króna þá jafngildir
það um 100 þúsund krónum á hvern fé-
lagsmann. Slíkar fjárhæðir duga
skammt ef allir fara í verkfall.
Ekki efnt til verkfalla af léttúð
Að sögn Ólafíu B. Rafnsdóttur, for-
manns VR, þá hafa engar ákvarðanir
verið teknar um hvernig greiðslum úr
vinnudeilusjóði verður háttað nákvæm-
lega eða hvernig möguleg verkföll fara
fram. Fyrst sé að fara í atkvæða-
greiðslu um boðun verkfalls og ákveða
síðan næstu skref. Samkvæmt reglu-
gerð VR um vinnudeilusjóðinn ber hon-
um að veita félagsmanni í verkfalli fjár-
hagsaðstoð, „eftir því sem hagur
sjóðsins leyfir hverju sinni“. Tekjurnar
ráðast af framlagi úr félagssjóði, sem
ákveðið er á aðalfundi, vaxtatekjum og
opnum framlögum og styrkjum. Full-
gildur félagsmaður og skuldlaus við VR
á rétt á greiðslum úr vinnudeilusjóði.
Þeir sem halda launum í vinnudeilu
eiga ekki rétt á greiðslum, eða ef fé-
lagsmenn hefja störf annars staðar
meðan á verkfalli stendur.
Ólafía segir grafalvarlega stöðu uppi
á vinnumarkaðanum og það sé ekki af
neinni léttúð sem teknar séu ákvarð-
anir um að efna til verkfalls. „Þetta er
ekki sú staða sem við vildum vera í, en
þegar við náum ekki samtali um okkar
kröfugerð þá þurfum við að fara inn í
þetta ferli. Komi til verkfalls þá mun-
um við haga aðgerðum þannig að okkar
félagsmenn verði fyrir sem minnstri
röskun fjárhagslega,“ segir Ólafía en
langt er síðan VR-félagar fóru í verk-
fall, eða 27 ár. Á þeim tíma hefur sjóð-
urinn ávaxtast en litlar hreyfingar verið
á honum að öðru leyti. Á sama tíma
hafa nýjar kynslóðir bæst við á vinnu-
markaði sem vita varla hvað verkföll
eru.
100 milljónir hjá BHM í apríl
Ólafía segir fjölda fyrirspurna berast
til VR um hvort til verkfalls komi og
hvernig beri hreinlega að aðhafast við
slíkar aðstæður. Hún telur vinnudeilu-
sjóð hafa borð fyrir báru ef verkföll
standa lengi yfir, eiginfjárstaða VR sé
sterk eða ríflega 9 milljarðar króna.
Hátt í 700 félagsmenn í 17 aðild-
arfélögum BHM eru sem kunnugt er í
verkfalli og þar er staða verkfallssjóða
almennt sögð góð. Páll Halldórsson,
formaður BHM, segir hvert aðild-
arfélag hafa sínar reglur og staða sjóð-
anna sé mismunandi. Félögin geri sínar
áætlanir og greiði í vinnudeilusjóði eftir
þörfum. Páll reiknar með að í aprílmán-
uði verði greiddar út um 100 milljónir
króna til félagsmanna í verkfalli, sem
gerir um 150 þúsund krónur á mann.
Búast má við svipaðri upphæð í maí ef
sami fjöldi verður enn í verkfalli. Ef
ekkert gengur í kjaraviðræðunum við
ríkið þá útilokar Páll ekki að fleiri að-
ildarfélög grípi til vinnustöðvana.
Að jafnaði miðast veittur styrkur hjá
BHM við meðaltal útgreiddra launa síð-
ustu þriggja launatímabila. Af veittum
styrkjum verður dregið frá staðgreiðslu
opinberra gjalda en ekki verður tekið
tillit til persónuafsláttar.
Drífa Snædal, framkvæmdastjóri
Starfsgreinasambandsins (SGS), segir
vinnudeilusjóði aðildarfélaganna víðast
hvar standa vel að vígi. Það sem upp á
vanti verði sótt í félagssjóðina, og
heimilda leitað til þess innan hvers fé-
lags. „Fæst þessi félög hafa staðið í
vinnudeilum síðustu ár eða áratugi,
þannig að það hefur verið að safnast
fyrir. Heilt yfir er staða okkar góð,“
segir Drífa, en áréttar að reglur um
greiðslur úr sjóðunum séu ekki sam-
ræmdar. T.d. sé ekki greitt sums stað-
ar fyrir fyrstu daga í verkfalli, en önn-
ur félög greiði fyrir alla daga í
verkfalli.
Efling stendur vel að vígi
Sigurður Bessason, formaður Efl-
ingar-stéttarfélags, stærsta banda-
manns Flóans svonefnda, segir verk-
fallsjóð félagsins standa vel, með 2,2
milljarða króna eigið fé. Samþykkt var
á aðalfundi Eflingar í gærkvöldi að fá
aðgang að 800 milljónum króna í fé-
lagssjóði til viðbótar, ef til langvarandi
verkfallsaðgerða kæmi.
„Stefna okkar hefur verið sú að hafa
vinnudeilusjóð til staðar ef til átaka
kemur. Ákveðinn hluti félagsgjalda hef-
ur runnið í þennan sjóð,“ segir Sig-
urður en nokkuð er um liðið síðan Efl-
ing stóð að verkfalli, eða í marsmánuði
árið 1997 undir merkjum Dagsbrúnar
og Framsóknar.
„Við höfum ekkert ákveðið hvernig
að greiðslum verður staðið, en meiri
líkur en minni eru á að greitt verði út
eftir hverja verkfallshrinu, ef til þeirra
kemur. En við höfum töluverðan tíma
ennþá til að leysa þessa kjaradeilu. Það
er okkar verkefni fyrst og fremst,“ seg-
ir Sigurður.
Vilhjálmur Birgisson, formaður
Verkalýðsfélags Akraness, segir vinnu-
deilusjóð félagsins sömuleiðis standa
vel.
„Við ættum að geta verið með okkar
félagsmenn í verkfalli í mánuð,“ segir
Vilhjálmur en hans félagsmenn fara í
sínar fyrstu aðgerðir á morgun, með
hálfsdags vinnustöðvun. Hann segir að
strax að þeim aðgerðum loknum verði
greitt úr verkfallssjóði.
Vænir vinnudeilusjóðir stéttar-
félaganna fyrir komandi verkföll
Verkfallssjóðir hafa safnast upp á löngum tíma Um 100 þúsund kr. til skiptanna á hvern félagsmann VR
Morgunblaðið/Þórður
Vinnumarkaður Takist ekki samningar milli launþega og atvinnurekenda á næstu dögum og vikum þá stefnir allt í harðar verk-
fallsaðferðir. Á þeim tíma geta félagsmenn stéttarfélaga fengið greitt úr verkfallssjóðum, mismikið eftir stöðu þeirra og styrk.
Drífa
Snædal
Sigurður
Bessason
Páll
Halldórsson
Ólafía B.
Rafnsdóttir
Starfsmenn í gjaldskýli Hvalfjarðar-
ganga munu leggja niður störf, komi til
vinnustöðvunar SGS á morgun, frá 12 á
hádegi til miðnættis. Göngin verða ekki
lokuð og engin veggjöld innheimt á með-
an. „Verkfallið er einn dagur á morgun
og tveir dagar í maí. Í meginatriðum
verður þetta svona hjá okkur þessa þrjá
daga,“ segir Gísli Gíslason, stjórnarfor-
maður Spalar.
Í göngunum verða sett upp áberandi
skilti beggja vegna gjaldskýlis og allri
umferð beint á ytri akreinar. Innri ak-
reinar verða lokaðar, enda enginn til að
taka við gjaldinu.
Ekkert verður slegið af öryggiskröfum
því sjálfvirkt öryggis- og eftirlitskerfi
ganganna verður á vaktinni eins og
ávallt. Vilhjálmur Birgisson, formaður
Verkalýðsfélags Akraness, segir það
grafalvarlegt að forsvarsmenn Spalar
hafi ákveðið að hafa gjaldskýlið mann-
laust. Telur hann að loka þurfi göngunum
meðan á verkfalli stendur.
„Okkar niðurstaða er að viðbragðs- og
neyðaráætlun Hvalfjarðarganga byggist
á því að starfsmenn séu ávallt til staðar í
gjaldskýli. Því er þessi opnun hugsanlega
að stefna vegfarendum í hættu. Sagan
sýnir, svo ekki verður um villst, hversu
mikilvægt það er að hafa góð viðbrögð
starfsmanna Spalar í gjaldskýlinu,“ segir
Vilhjálmur en hann þekkir vel til sög-
unnar, hann vann í sex ár hjá fyrirtækinu
og slökkti eitt sinn í logandi bíl við göngin
árið 2001.
„Ég veit nákvæmlega hvað það er mik-
ilvægt að það séu skjót viðbrögð í upphafi
slyss – til að forða frekari hættu.“
Hjá Vegagerðinni fengust þau svör að
svo framarlega sem öryggiskröfum yrði
fullnægt, þá yrði ekkert aðhafst.
benedikt@mbl.is
Lokað í gjaldskýli
en göngin opin
Frítt í Hvalfjarðargöng á meðan verkfall
SGS stendur yfir Öryggi verður framfylgt
Morgunblaðið/Ernir
Göngin Ekki verður rukkað í Hvalfjarð-
argöngin meðan verkfall SBS stendur yfir.
Kjaradeilu starfsmanna Rio Tinto Alcan í
Straumsvík við SA hefur verið vísað til
ríkissáttasemjara. Fundur í kjaradeilunni
hefur verið boðaður í dag.
Af um 400 starfsmönnum álversins eru
um 200 félagar í Verkalýðsfélaginu Hlíf í
Hafnarfirði. Kolbeinn Gunnarsson, for-
maður Hlífar, segir viðræðurnar hafa
litlum árangri skilað til þessa. Þó sé verið
að horfa til skemmri samnings frekar en
lengri, og nefnir Kolbeinn svonefndan
fleytisamning sem næði til næstu ára-
móta. „Við viljum taka umræðu um nokk-
ur mál sem við erum ekki að klára á einum
eða tveimur mánuðum. Þess vegna viljum
við gera stuttan samning til að vinna í
þessum málum áfram, og gera þá í fram-
haldinu lengri samning,“ segir Kolbeinn.
Spurður hvort þá sé að komast á ein-
hver samningur við forsvarsmenn álvers-
ins segir Kolbeinn að menn séu alltaf til-
búnir í samning, þetta sé aðeins spurning
um tölurnar. Reiknar hann með að staðan
skýrist á allra næstu dögum.
„Það skýrist þá hvort við séum að fara
að gera svona fleytisamning eða að fara
inn í allt annað ferli,“ segir Kolbeinn, og
telur litlar líkur á að Hlíf sé reiðubúin í
fimm ára samning, líkt og gerður var á
Akranesi við Norðurál á Grundartanga.
Fleytisamningur til
umræðu í Straumsvík
Kjaradeila starfsmanna til sáttasemjara
Framsýn gekk frá þremur kjarasamn-
ingum í gær við atvinnurekendur á fé-
lagssvæði félagsins og voru þeir undirrit-
aðir og kynntir starfsmönnum
samdægurs. „Auk þeirra þriggja samn-
inga sem gengið var frá í dag eru þrír aðr-
ir samningar til skoðunar hjá eigendum
þeirra fyrirtækja sem við höfum samið við
og ég býst fastlega við því að þeir verði
einnig samþykktir,“ segir Aðalsteinn Á.
Baldursson, formaður Framsýnar.
Kjarasamningarnir voru bornir upp í
gær og samþykktir samhljóða meðal
starfsmanna að sögn Aðalsteins og hafa
starfsmenn lýst yfir ánægju sinni með
niðurstöðuna sem tryggir þeim 35.000
króna hækkun á mánuði auk þess sem
tryggt er að lágmarkslaun verði kr.
300.000 á mánuði árið 2017. „Við gerðum
okkar samningsaðilum ljóst frá upphafi að
við myndum ekki draga úr okkar kröfum.
Það er því mikil ánægja að tekist hafi að
semja með þessum hætti og tryggja okkar
félagsmönnum 300 þúsund króna lág-
markslaun árið 2017. Síðan erum við með
5 til 6 aðra samninga á lokametr-
unum.“vilhjalmur@mbl.is
Samið um 300 þúsund
króna lágmarkslaun
VÍKKAÐU HRINGINN
Við gefum þriðja bílinn á þessu ári í glæsilegum
áskriftarleik fyrir trausta lesendur Morgunblaðsins.
Allir áskrifendur eru með í leiknum. Fylgstu með
þann 17. júlí þegar við drögum út fjórhjóla-
drifinn Mercedes-Benz B-Class
með 7 þrepa sjálfskiptingu
að verðmæti 6.970.000 kr.*
*Inni í verðinu er ríkulegur aukabúnaður. Grunnverð á Mercedes-Benz B-Class CDI 4MATIC er 5.790.000 kr.