Húnavaka - 01.05.1993, Page 232

230
HUNAVAKA
óskaö eftir að gera sátt unt mál-
ið fyrir sýslumanni. Sú sátt hef-
ur sama aðfarargildi og dómur
væri en þá verður enginn máls-
kostnaður. Smákröfur, 5-10 þús-
und krónur, margfaldast við að
fá lögfræðing og reka málið fyr-
ir dómi, auk þess senr það tekur
lengri tíma. Þarna er leið til
þess að losna við málaþras út af
viðurkenndum kröfum en sem
einhverra hluta vegna hefur
dregist að greiða.
Héraðsdómari dæmir líka öll
opinber mál en það eru mál
þegar saksóknari telur að borg-
ararnir hafí brotið lög eða regl-
ur samfélagsins. En hér var líka
gerð sú breyting að sýslumenn
geta lokið fleiri smávægilegum
málum heima í héraði og boðið
mönnum að ljúka þeim með
lögreglustjórasætt. Síðan eru
saksóknara sendar skrár yfir þau
mál sent lokið hafði verið með
sáttum og ákveður hann hvort
unað verði við þau málalok eða
sáttin felld úr gildi annaðhvort
vegna þess að viðurlög hafa ver-
ið of væg eða þung. Þá fer málið
til héraðsdómsins til afgreiðslu.
Aðalbreytingin er sú að áður var
málið sent saksóknara og var á-
kveðið þar hvort ljúka ætti mál-
inu með því að bjóða brota-
manni sátt. Nú er hægt að ljúka
því fyrr. En eftir sem áður getur
sá, sem talinn er hafa brotið lög-
in, neitað sáttaboði og þá fer
málið sjálfkrafa til héraðsdóms.
Nokkrir málaflokkar voru
fluttir úr ráðuneytunum og til
sýslumanna og afgreiða þeir
málin nú á fyrsta stigi en úr-
skurði þeirra má áfrýja til ráðu-
neytis. A þetta einkum við um
sifjamál, svo sem að veita skiln-
að að borði og sæng og lögskiln-
að, staðfesta slit óvígðrar sam-
búðar, úrskurða um forræði
barna og umgengnisrétt og
fleira.
Um þennan aðskilnað hefur
margt verið ritað og vafalítið á
eftir að skrifa mikið og væntan-
lega uppbyggilegt enda er það
bæði æskilegt og nauðsynlegt.
Réttarkerfíð getur snert líf
hvers og eins og gerir það. Næg-
ir að minna á Stóradóm í því
sambandi. En þetta er eins og
önnur mannanna verk, ekki er
um neina eilífðarlausn að ræða.
Núna teljum við þetta breytingu
fram á við sem muni leiða til
réttari dómsúrlausna. Og það
er það markmið sem menn vilja
ná. Reynslan verður svo að
skera úr um hvort dómurum
framtíðarinnar takist að byggja
dómstólana þannig upp að all-
ur almenningur sætti sig við þá.
Jón Isberg.