Dagblaðið Vísir - DV - 12.04.2010, Side 22

22 MÁNUDAGUR 12. apríl 2010 ÚTTEKT
Staðgöngumæðrun, þegar kona gengur með barn fyrir aðra konu eða hjón, er ólögleg á Íslandi. Samt
hafa nokkur íslensk hjón eignast sín börn með hjálp staðgöngumæðra í öðrum löndum. Félagið Stað-
ganga var stofnað síðasta haust og telja aðstandendur félagins kominn tíma til að að opna umfjöllunina
og segja íslenskt samfélag tilbúið til að takast á við staðgöngumæðrun. DV heyrði í þremur pörum sem
geta ekki eignast barn og vilja fá að nota staðgöngumóður til að eignast draumabarnið sitt.
MEGA EKKI EIGNAST BÖRN
„Ég veiktist alvarlega árið 2003 sem
endaði með líffæraskiptiaðgerð sem
veldur því að meðganga gæti orðið
mér og barninu hættuleg. Vegna að-
gerðarinnar fáum við hjónin ekki
að ættleiða svo staðgöngumæðrun
er okkar eini möguleiki á að eignast
barn,“ segir Svandís Rós Hertervig en
hún og eiginmaður hennar, Vésteinn
Ingibergsson, eru ein af pörunum
sem stofnuðu Staðgöngu, stuðnings-
félag staðgöngumæðrunar á Íslandi.
Vildu ættleiða
Svandís segist vera við hestaheilsu
í dag en þau Vésteinn eru ósátt við
ættleiðingarreglurnar og þá stað-
reynd að staðgöngumæðrun skuli
vera ólögleg. „Við vildum með glöðu
geði ættleiða barn en samkvæmt
reglum má hvorugt okkar hafa far-
ið í líffæraskiptiaðgerð. Ef svo ólík-
lega vildi til að okkur yrði hleypt í
gegn hér heima yrði umsókn okkar
mjög líklega stoppuð úti. Jafnvel eft-
ir að hafa velst um í kerfinu um ára-
bil,“ segir Svandís og Vésteinn tekur
undir: „Það er mjög sérstakt að ein-
staklingar geti ættleitt barn en þegar
um par, þar sem annað hefur verið
veikt, ræðir er það ekki hægt,“ segir
hann og hún bætir við: „Eins finnst
mér skrítið að einstaklingar geti far-
ið í tæknifrjóvgun og keypt sæði og
jafnvel egg, ef þau lög ganga í gegn,
en staðgöngumæðrun verði enn
bönnuð. Það verður þá það eina úti-
standandi. Auðvitað eru þetta stórar
siðfræðilegar spurningar og margir
efast um rétt barnsins varðandi upp-
runa þess en margar rannsóknir hafa
sýnt að þótt barnið sé til komið vegna
tæknifrjóvgunar eða staðgöngu-
mæðrunar er það ekkert tiltökumál.“
Barnleysið tekur toll
Svandís Rós, sem er þrítug og Vésteinn
sem er 32 ára, hafa verið saman frá ár-
inu 2003. Þau segja erfitt að sitja ein
eftir á meðan vinir og ættingjar eign-
ast sín börn og lifa sínu fjölskyldulífi.
„Bara í dag er ég að bíða eftir símtölum
frá tveimur vinkonum mínum sem eru
komnar á steypirinn. Auðvitað er það
erfitt og hefur reynt á vinasambönd-
in. Ég hef bara reynt að taka þann pól
í hæðina að reyna að vera enn meiri
hluti af lífi barna vinkvenna minna.
Svona eins og þær leyfa mér,“ segir
hún brosandi. Vésteinn viðurkenn-
ir að barnleysið hafi einnig tekið sinn
toll af honum. „Svandís er viðkvæm-
ari fyrir þessu en samt sem áður hef ég
átt mínar stundir líka, sérstaklega þeg-
ar fólkið í kringum okkur er að eignast
sín börn.“
Möguleikinn til staðar
Svandís segist eiga erfitt með að sætta
sig við barnleysið þegar möguleikinn á
barni sé til staðar. „Það er mjög sárt að
langa í barn og vita af möguleikanum
þarna úti, þótt hann sé ólöglegur. Þetta
er eins og þegar ég var sem veikust var
ég á tímabili búin að sætta mig við að
ég gæti dáið en svo kom kallið og ég
fékk nýjan möguleika á að lifa lífinu
sem ég hef gert. Ef ég vissi að það væru
engar líkur á að verða mamma yrði ég
að sætta mig við þá niðurstöðu en á
meðan ég veit af möguleikanum get
ég það ekki,“ segir hún en bætir við að
hún sé sátt við að geta ekki gengið með
eigið barn. „Ég er búin að syrgja það að
geta ekki orðið ófrísk sjálf. Ég held ég
hafi gert það fyrir löngu og löngu áður
en ég fékk lokasvar frá lækninum mín-
um. Hins vegar vil ég ekki sætta mig
við að geta aldrei eignast fjölskyldu og
að maðurinn minn eigi ekki eftir að
verða pabbi. Hann er heilbrigður og
fór aldrei í neina aðgerð. Hann gerði
ekkert rangt. Nema að kynnast mér.“
Dýrt ferli
Hjónin komust í samband við önnur
íslensk pör í svipuðum sporum í gegn-
um netið og síðasta haust var félag-
ið Staðganga, stadganga.com, stofnað
en það telur í dag 26 félaga og 51 vin.
Svandís segist vita af íslenskum hjón-
um sem hafi farið til annarra landa til
að notast við staðgöngumóður, bæði
erlendar og íslenskar. Þau segjast vera
að velta fyrir sér að fara út en að um
afar dýrt ferli sé að ræða. „Við erum
ekki komin með staðgöngumóður en
við höfum lesið okkur til á netinu. Það
væri best að fara til Bandaríkjanna,
þar eru reglurnar skýrastar og mesta
reynslan en þar er það líka dýrast.
Kostnaðarins vegna yrði Úkraína lík-
lega fyrir valinu. Okkar draumur er að
þurfa ekki að fara út heldur gera þetta
hér heima með aðstoð yndislegrar ís-
lenskrar konu undir íslenskum lögum
og með hjálp íslenskra lækna,“ segir
Svandís Rós og bætir við: „Við Íslend-
ingar höfum allt til alls til að leyfa þetta
og skil ekki af hverju hjónum er beint
til útlanda og gert að fara á svig við lög-
in og geta þannig lent í vandræðum
með að koma með barnið heim. Þetta
er viðkvæmt mál en að mínu mati er
samfélagið tilbúið til að takast á við
það.“
Halda í vonina
Svandís og Vésteinn viðurkenna að
barnleysið hafi reynt á samband þeirra
en segjast standa keik saman. „Við
vorum að kynnast þegar ég veiktist
og fyrst hann stóð með mér í gegnum
þá reynslu held ég að við stöndum allt
af okkur,“ segir hún og Vésteinn tekur
undir og segir þau standa sterkari að
vígi eftir erfiðleikana. „Við ræddum
möguleikann á barnleysi áður en við
giftum okkur svo hann vissi út í hvað
hann var að fara og hefur sagst vilja
vera með mér þótt hann geti ekki eign-
ast barn með mér,“ segir hún bætir við
að hún sé þess fullviss að staðgöngu-
mæðrun verði leyfð á Íslandi. „Það er
ekki spurning hvort heldur hvenær. Og
þótt það verði ekki á þessu ári vona ég
að það verði sem allra fyrst. Ég verð að
halda í vonina að ég eigi eftir að verða
mamma. Maður er svo litaður ef þess-
ari fjölskylduhugmynd og hvert sem
ég fer sé ég ekkert annað en ófrískar
konur og lítil börn.“
indiana@dv.is
STAÐGÖNGUMÓÐIR
OKKAR EINA VON
Hjónin Svandís Rós og Vésteinn Ingi-
bergsson hafa hugleitt að fara til annarra
landa til að geta notast við staðgöngu-
móður til að eignast barn. Svandís gekkst
undir líffæraskiptaaðgerð fyrir sex árum
og má því ekki ættleiða. Hjónin eru ósátt
við ættleiðingarlögin og segja furðulegt að
einstaklingar megi ættleiða en ekki pör
þar sem annað hafi verið veikt.
Vongóð Svandís Rós
og Vésteinn eru viss um
að staðgöngumæðrun
verði leyfð á Íslandi
en það sé spurning
hvenær. MYND RAKEL ÓSK
SIGURÐARDÓTTIR