Dagblaðið Vísir - DV - 19.09.2011, Blaðsíða 8

8 | Fréttir 19. september 2011 Mánudagur
F
lutningafyrirtæki Ólafs Ólafs-
sonar fjárfestis, Samskip, og
dótturfélög þess skulduðu rúm-
lega 44 milljónir evra, tæplega
6,8 milljarða króna, í lok árs
2010. Þetta kemur fram í ársreikningi
félagsins fyrir árið 2010. Félagið skilaði
hagnaði upp á rúmlega 6,2 milljónir
evra, rúmlega 950 milljónir króna, árið
2010. Árið áður, 2009, nam tap Sam-
skipa aftur á móti rúmlega 2 milljón-
um evra. Skuldir félagsins lækkuðu um
rúmlega 11 milljónir evra, nærri 1.700
milljónir króna, á milli áranna 2009 og
2010.
Í byrjun árs 2010 sömdu Ólafur
Ólafsson og nokkrir af lykilstjórnend-
um Samskipa við lánardrottna félags-
ins, belgíska bankann Fortis og Arion
banka, um að þeir myndu fá að halda
félaginu gegn því að reiða fram um
700 milljónir króna auk þess sem lengt
yrði í lánum samstæðunnar. Í umfjöll-
un fjölmiðla á þeim tíma kom fram að
ekkert yrði afskrifað af skuldum félags-
ins. Ársreikningurinn fyrir síðasta ár
staðfestir þetta: Ekki er að sjá að skuld-
ir félagsins hafi verið afskrifaðar.
Hagstæðir samningar
Tekið skal fram að Fortis var í betri
stöðu í samningagerðinni við núver-
andi eigendur Samskipa þar sem hol-
lenski bankinn átti betri veð en Arion
banki, arftaki Kaupþings, í eignum
skipafélagsins, samkvæmt heimildum
DV. Ástæðan fyrir þessu er væntanlega
sú að Ólafur Ólafsson var annar stærsti
hluthafi Kaupþings fyrir hrun og sat í
stjórn bankans. Ólafur fékk rúmlega
140 milljarða króna lán frá bankan-
um á þessum tíma og var einn stærsti
skuldari bankans. Svo virðist sem lána-
samningarnir sem Kaupþing gerði við
Ólaf hafi verið nokkuð hagstæðir fyrir
hann.
Þessi tíðindi sýna enn frekar hvers
eðlis mörg af viðskiptum íslensku
bankanna við hluthafa sína voru fyrir
hrun: Íslensku bankarnir gerðu lána-
samninga við hluthafa sína sem voru
ekki mjög hagstæðir fjármálafyrir-
tækjunum á meðan erlendir bankar
tryggðu hagsmuni sína betur með hag-
stæðari samningum.
Fært yfir í hollenskt félag
Fram að þessari fjárhagslegu endur-
skipulagningu hafði Samskip verið í
eigu fjárfestingarfélags Ólafs, Kjalars.
Eftir endurskipulagninguna færðist
eignarhaldið hins vegar yfir í hollenska
félagið Samskip Management Team
(SMT). Ólafur er stærsti eigandi þess í
dag. Ólafur nær því að halda fyrirtæk-
inu sem hann er kenndur við þrátt fyr-
ir skuldsetningu þess og íslenska efna-
hagshrunið.
Þegar umsvif Ólafs hér á landi eru
skoðuð almennt séð kemur hann
merkilega vel undan hruninu þeg-
ar litið er til þess að hann var annar
stærsti hluthafi Kaupþings á eftir Ex-
ista og sat í stjórn bankans. Ólafur er
með umdeildari fjárfestum landsins,
meðal annars út af aðkomu sinni að
einkavæðingu Búnaðarbankans, sem
síðar var endurnefndur Kaupþing, árið
2003. Ólafur eignaðist hlut í bankanum
í þessari einkavæðingu og sat á honum
fram að hruni. Meðal þeirra mála sem
Ólafur hefur tengst eru kaup sjeiksins
Al-Thanis á hlutabréfum í Kaupþingi
fyrir um 25 milljarða króna rétt fyrir
hrunið 2008. Þau viðskipti hafa verið til
rannsóknar hjá embætti Ólafs Hauks-
sonar, sérstaks saksóknara íslenska
efnahagshrunsins, vegna gruns um
að tilgangur þeirra hafi verið að halda
uppi hlutabréfaverði í Kaupþingi og
búa til ranga mynd af stöðu bankans
út á við.
Enginn ársreikningur frá 2007
Samskip skilað ekki ársreikningi fyrir
árið 2007 þar til í lok júlí á þessu ári.
Þá skilaði félagið ársreikningum fyrir
2007, 2008 og 2009. Í ágúst skilaði fé-
lagið svo ársreikningi fyrir árið 2011.
Ástæðan fyrir þessu var líklega sú að
staða félagsins var ekki ýkja góð á þess-
um tíma og forsvarsmenn fyrirtækisins
vildu líklega ljúka við fjárhagslega end-
urskipulagningu þess áður en skulda-
staða félagsins yrði gerð opinber. Afar
sjaldgæft er að fyrirtæki skili fjórum
ársreikningum um svipað leyti.
Eignir Samskips, samkvæmt árs-
reikningum, nema rúmlega 52,5 millj-
ónum evra, eða rúmum 8 milljörðum
króna. Stofninn í bókfærðum eignum
Samskipa eru haldbærar, efnislegar
eignir eins og fasteignir, viðskiptakröf-
ur og reiðufé. Einungis lítill hluti, tæp-
lega 3,9 milljónir evra, um sex hundr-
uð milljónir króna, af þessum eignum
eru óefnislegar eignir. Eiginfjárhlut-
fall félagsins er 40 prósent. Samkvæmt
þessu stendur Samskip því traustum
fótum þrátt fyrir skuldsetninguna.
Tekið skal fram að ekkert í árs-
reikningunum bendir til að arður hafi
verið tekinn út úr Samskipum á liðn-
um árum og er þess getið sérstaklega
í þeim.
Missir líklega hlutinn í HB Granda
Þó svo að Ólafur haldi Samskipum
mun hann þó að öllum líkindum
missa þriðjungshlut sinn í útgerðarfyr-
irtækinu HB Granda. Fyrirtækið er eitt
öflugasta útgerðarfyrirtæki landsins
og það kvótahæsta – heldur utan um
rúm 10 prósent af heildarkvóta lands-
ins. Arion banki á veð í hlut Ólafs, sem
hann á í gegnum eignarhaldsfélagið
Kjalar.
Eignir HB Granda eru metnar á
tæplega 47 milljarða króna í ársreikn-
ingi félagsins fyrir árið 2010 en þar
vega aflaheimildir þyngst – bókfært
verðmæti þeirra er í kringum 20 millj-
arðar króna. Hagnaður félagsins í fyrra
var tæplega 8 milljónir evra, um 1.200
milljónir króna, og greiddi félagið út
arð til hluthafa sinna upp á tæplega
340 milljónir. Verðmæti eignarhlutar
Ólafs í HB Granda hleypur því á mörg-
um milljörðum króna. Í ársreikningi
Kjalars fyrir 2009 er hluturinn verð-
metinn á fimm milljarða. Líklegt má
telja að arður Kjalars vegna eignarhlut-
arins í HB Granda hafi runnið beint til
Arion banka upp í skuldir Kjalars.
Selur sig út úr tveimur félögum
Arion banki hefur nú farið þá leið að
setja starfsmann úr bankanum inn
í stjórn HB Granda til að gæta hags-
muna bankans í félaginu á með-
an komist er að lausn um framtíðar-
eignarhald á hlutnum. Kjalar, eigandi
hlutarins, skuldar um 150 milljarða
króna, og á eignir á móti sem hugs-
anlega eru 50 milljarða króna virði –
eignastaða Kjalars veltur á deilu um
gjaldmiðlaskiptasamning sem nú er
fyrir dómstólum. Hægri hönd Ólafs,
Hjörleifur Jakobsson, situr enn í stjórn
HB Granda um þessar mundir en ætla
má að hann gangi úr stjórninni eft-
ir væntanlega yfirtöku Arion banka
á hlut Kjalars í útgerðarfélaginu. Þá
verður Ólafur búinn að missa eina af
verðmætustu eignum sínum.
Auk þess ber að nefna að í ársbyrj-
un 2010 seldi Ólafur rúmlega 73 pró-
senta hlut sinn í sjávarafurðafram-
leiðslufyrirtækinu Iceland Seafood til
Bretans Marks Holyoake. Hluturinn
var metinn á 1.800 milljónir króna í
ársreikningi Kjalars fyrir árið 2009. Þá
hefur Ólafur einnig selt 40 prósenta
hlut sinn í matvælafyrirtækinu Alf-
esca til franska samvinnufélagsins Lur
Berri. Sú sala hefur ekki enn gengið í
gegn en gerir það líklega síðar á árinu.
Ólafur á Öskju
Af öðrum eignum Ólafs hér á landi má
nefna að hann á fasteignafélagið Fest-
ingu ehf. Félagið á meðal annars fast-
eignirnar sem hýsa starfsemi Samskipa
á Íslandi í Kjalarvogi, skrifstofuhús-
næði kennt við Olís á Suðurlandsbraut
18 og höfuðstöðvar bifreiðaumboðsins
Öskju á Krókhálsi, sem meðal annars
sér um innflutning og sölu á Mercedes
Benz-bifreiðum. Heildarverðmæti
fasteigna Festingar nemur 6,6 milljörð-
um króna samkvæmt fasteignamati en
í ársreikningi félagsins fyrir árið 2010
kemur fram að bókfært verð þeirra sé
tæplega 11,4 milljarðar króna. Festing
er einnig í eigu SMT í Hollandi, líkt og
Samskip, en var áður í eigu Kjalars.
Festing skilaði hagnaði upp á rúm-
an milljarð króna árið 2010 og eru
eignir félagsins verðmetnar á meira
en 16 milljarða króna. Skuldir félags-
ins nema nærri 16,5 milljörðum króna
og eru skuldirnar meiri en eignirnar, sé
tekið mið af fasteignamati eigna Fest-
ingar en ekki bókfærðu virði þeirra.
Athygli vekur einnig að rekstrar-
félag Öskju, Top ehf., er í meirihluta-
eigu Ólafs og náins viðskiptafélaga
hans, Kristins Hallgrímssonar lög-
manns. Samanlagt ráða þeir yfir 54
prósentum af hlutafé Öskju, meiri-
hluta hlutafjárins.
Ólafur á umtalsverðar eignir
Af þessu sést að Ólafur Ólafsson,
sem er búsettur í Sviss, á enn um-
talsverðar eignir á Íslandi þó svo að
hann hafi einnig selt hluta af þeim
og missi líklega traustar eignir eins
og hlutinn í HB Granda upp í skuld-
ir. Ekki er vitað hvaða eignir Ólaf-
ur á erlendis, aðrar en þær sem eru
hluti af samstæðu Samskipa. Sömu-
leiðis liggur ekki fyrir – eðlilega –
hversu mikla fjármuni Ólafur á, hér
á landi eða erlendis, sem ekki tengj-
ast rekstri félaga sem skila ársreikn-
ingum. Þó er vitað að Ólafur fékk að
minnsta kosti um 2,5 milljarða króna
arð út úr Kaupþingi á árunum fyrir
hrunið og runnu þessir fjármunir til
eignarhaldsfélags hans, Eglu Invest
B.V. í Hollandi. Ólafur heldur því velli
og er staða hans sterkari en margra
annarra þekktra fjárfesta sem voru
eignamiklir hér á landi á árunum
fyrir hrunið.
n Samskip skilar ársreikningum fyrir síðustu fjögur ár n Sýna erfiða skuldastöðu
n Ólafur missir líklega eignarhlutinn í HB Granda n Á umtalsverðar eignir á Íslandi
Hélt Samskipum þrátt
fyrir 7 milljarða skuldir
Ingi Freyr Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Úttekt
n Samskip
n Bifreiðaumboðið Askja
n Fasteignafélagið Festing
n Þriðjungshlutur í HB Granda
n Límtré Vírnet í Borgarnesi
n Hefur selt hluti í Alfesca og Iceland
Seafood
Helstu eignir á Íslandi
Samskip er alhliða flutningafyrirtæki
sem sérhæfir sig í flutningum á sjó, landi
og í lofti. Fyrirtækið er með flutninga-
starfsemi til og frá Íslandi en einnig í
Evrópu og víðar um lönd. Mikilvægasta
starfsstöð félagsins er í hafnarborginni
Rotterdam í Hollandi. Samskip rekur 44
skrifstofur í 23 löndum og fer stærsti
hlutinn af starfsemi félagsins fram á
erlendri grundu. Um 430 starfsmenn
vinna hjá Samskipum og dótturfélögum
þess víða um lönd. Dótturfélög
Eimskipa á Íslandi eru meðal annars
Jónar transport ehf., Air Express ehf. og
Landsflutningar ehf.
Samskip
Eignamikill þrátt fyrir hrun
Ólafur Ólafsson á miklar eignir á
Íslandi þrátt fyrir efnahagshrun-
ið 2008. Hann heldur eignarhlut
sínum í flutningafyrirtækinu
Samskipum þrátt fyrir milljarða
króna skuldsetningu.
Hverfur úr stjórn HB Granda Hjörleifur
Jakobsson, einn nánasti samverkamaður
Ólafs Ólafssonar til margra ára, mun hverfa
úr stjórn HB Granda þegar Arion banki yfir-
tekur hlut auðmannsins í útgerðarfélaginu.
„Þó svo að
Ólafur haldi
Samskipum mun
hann þó að öllum
líkindum missa
þriðjungshlut sinn
í útgerðarfyrirtæk-
inu HB Granda.