Dagblaðið Vísir - DV - 23.01.2012, Qupperneq 2

2 Fréttir 23. janúar 2012 Mánudagur
S
taða ríkisstjórnarinnar er
líklega veikari en nokkru
sinni fyrr eftir umræðu um
fráhvarf frá ákæru á hend-
ur fyrrverandi forsætisráð-
herra á föstudag. Hópur þingmanna
lagði fram dagskrártillögu þar sem
þess var krafist að málinu yrði vísað
frá og það færi ekki til nefndar. Dag-
skrártillagan var felld og því er ljóst
að stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd
verður gert að taka málið fyrir.
Gríðarlegur hiti var á Alþingi þeg-
ar málið var til umræðu og beindist
reiði margra að Ástu Ragnheiði Jó-
hannesdóttur, forseta Alþingis. Hún
er sögð blanda eigin skoðun á ákæru
í málið, hún er ekki sögð hafa kom-
ið heiðarlega fram og gagnrýnt er að
hún hafi hreinlega tekið málið á dag-
skrá.
Birgitta Jónsdóttir, þingkona
Hreyfingarinnar, sagði í Silfri Eg-
ils að hún safnaði nú undirskriftum
þar sem kallað væri eftir vantrausti
á forseta þingsins. Birgitta hefur lít-
ið viljað gefa upp um stöðu mála eða
hverjir ætli sér að styðja málið. Þó
má greina af samtölum blaðamanns
við hóp þingmanna að söfnun undir-
skrifta sé skammt á veg komin. Fæst-
ir þingmanna höfðu heyrt af listan-
um nema í fjölmiðlum.
Reiði út í Ögmund
Þá hafa þingmenn Vinstri-grænna
sakað Ögmund Jónasson innanríkis-
ráðherra um óeðlileg afskipti af mál-
inu. Innan flokksins heyrast radd-
ir um að Ögmundur eigi að víkja úr
ráðherrastól.
Þráinn Bertelsson, þingmaður
flokksins, hefur lýst því yfir að hann
vilji að Ögmundur stígi til hliðar.
Sama á við um Álfheiði Ingadóttur,
þingkonu VG, sem sagði í þættinum
Sprengisandi að henni þætti koma til
greina að Ögmundur yrði látinn víkja
úr embætti. Álfheiður dró svo seinna
úr orðum sínum og sagði rangt haft
eftir sér. „Það sem ég sagði var að
Ögmundur hefði verið valinn að til-
lögu formanns til að vera innanríkis-
ráðherra og það kæmi til greina að
ráðherraskipti ættu sér stað. Ég tala
ekki fyrir hönd flokksins og er ein af
mörgum í flokknum. Þess vegna má
ekki taka það úr samhengi þegar ég
segist telja mögulegt að það verði
ráðherraskipti,“ sagði hún við Press-
una á sunnudag.
Björn Valur Gíslason, þingflokks-
formaður VG, tekur undir gagnrýni á
þátt Ögmundar í málinu. „Mér finnst
það ekki eðlilegt að ráðherra, fagr-
áðherra, í þessu tilviki dómsmála-
ráðherra, sé að beita sé með þessum
hætti. Nei, mér finnst það ekki,“ seg-
ir Björn Valur í samtali við Vísi. „Ég
styð ríkisstjórnina vegna þeirra mál-
efna sem hún vinnur fyrir óháð því
hverjir sitja í stólum ráðherra,“ segir
Björn Valur aðspurður hvort hann
telji að Ögmundur eigi að víkja úr
ráðherrastól.
Staða þingforseta styrkt
Lögum um þingforseta var breytt í
kjölfar efnahagshruns. Forseti er nú
kjörinn til fjögurra ára en ekki í upp-
hafi hvers þings eins og áður var.
Breytingarnar styrkja stöðu forseta
gagnvart duttlungum meirihlutans.
Breytingin sem er hugsuð til styrk-
ingar löggjafarvaldinu hefur þó þann
ókost að forseti þarf ekki árlega að
taka mælingu í formi kosningar frá
þingheimi á eigin stuðning líkt og
fyrri forsetar.
Nefna má nöfn eins og Ólaf Garð-
ar Einarsson, þingmann Sjálfstæðis-
flokks, sem var forseti þingsins frá
1995 til 1999. Ólafur þótti standa sig
mjög vel sem forseti og liðsstyrkur
hans jókst með hverju þingi. Sömu
sögu má segja um Salóme Þorkels-
dóttur sem sinnti embættinu 1991
þar til Ólafur tók við. Halldór Blön-
dal er hins vegar dæmi um þveröf-
uga þróun en stuðningur þingheims
við forsetasetu hans minnkaði með
hverju þingi.
Ásta Ragnheiður hlaut örugga
kosningu til embættisins árið 2009.
Hún hefur ekki þurft að sitja undir
atkvæðagreiðslu síðan en óhætt er
að fullyrða að stuðningur þingheims
við störf hennar hefur dalað eitthvað.
Hins vegar bendir fátt til að Ásta
njóti ekki stuðnings meirihluta þing-
manna. Þótt hún hafi ef til vill „tekið
forsetann á þetta“, eins og það hefur
verið kallað, og sæki nú styrk sinn í
annan hóp en áður. Benda má á að
atkvæðagreiðslan um hvort vísa ætti
tillögu Bjarna Benediktssonar frá fór
Ástu í hag. Sú atkvæðagreiðsla varp-
ar því ljósi á stöðu hennar og hvaðan
hún mun líklega sækja stuðning fyrir
áframhaldandi setu.
Forseti á að leita álits
Það verður þó að segja störfum Ástu
Ragnheiðar í kringum tillögu Bjarna
Benediktssonar um afturköllun
landsdómsákæru til varnar, að sem
forseti er henni heimilt og raun-
ar ætlað að leita lagaálits komi upp
álitamál um hvort að þingið geti tek-
ið tillöguna fyrir. Það virðist hún hafa
gert um leið og tillaga Bjarna kom
upphaflega fram í desember. Raun-
ar var lögfræðiálit lögmanns Alþing-
is tilbúið svo fljótt að vaknað hafa
spurningar um hvort Ásta Ragnheið-
ur hafi verið meðal þeirra sem lögðu
tillöguna fram. Þessu neitaði hún í
samtali við DV í desember í fyrra.
„Aðallögfræðingur var að líta á
málið vegna þess að umfjöllun var
um það í fjölmiðlum. Þar og víðar
kom sú skoðun fram að ekki væri
hægt að leggja málið fram. Þá fór lög-
fræðingur að skoða málið,“ sagði hún
og bætti við að hún hefði fyrst séð
minnisblaðið um kvöld sama dag og
það var lagt fram.
Í áliti lögfræðings Alþingis er vitn-
að í úrskurð landsdóms frá 3. október
í fyrra.
„Telji [saksóknari Alþingis] rétt að
takmarka eða auka við ákæruatriðin,
sem fram koma í þingsályktuninni,
verður hann að beina því til Alþingis
að samþykkja nýja þingsályktun með
þeim breytingum, sem hann telur
rétt að gera. Saksóknari Alþingis hef-
ur því hvorki ákæruvald í málinu né
hefur hann forræði á því hvers efnis
ákæran er,“ segir í áliti lögfræðings
og við er bætt: „Samkvæmt framan-
sögðu er það Alþingi sem fer með
saksóknarvaldið og er gengið út frá
því að það sé í valdi þess að gera
breytingar á ályktun þess um máls-
höfðun á hendur ráðherra.“
Hvað með varamann
Sigmundar?
Ásta hefur að auki verið gagnrýnd
fyrir viðbrögð vegna innköllunar
varamanns Sigmundar Ernis Rún-
arssonar á föstudag. Sigmundur var í
Búrkína Fasó á vegum Alþingis og gat
því ekki verið viðstaddur atkvæða-
greiðsluna. Formlega er það svo að
aðeins þingmaður sjálfur getur kall-
að inn varamann. Í framkvæmd hef-
ur það þó verið svo að þingflokks-
formaður hefur séð um samskipti
við forseta þings. Forseti hefur því
ekki sett það fyrir sig að fá ekki stað-
festingu þingmanns fyrir innköllun
varmanns þar sem gengið hefur ver-
ið út frá því að formaður þingflokks
starfi í þjónustu sinna þingmanna.
Þeir sem ekki bera mikið traust
til Ástu Ragnheiðar hafa bent á að
þótt þingsköp segi annað, þá hafi
hingað til í verki verið farið eftir orð-
um þingflokksformanns. Því skal þó
haldið til haga að þingflokkar eru
í strangasta skilningi fundarskapa
ekki grunneiningar Alþingis. Þá má
nefna að svo mikil óvissa ríkti um
hvernig kosning um dagskrártillögu
færi að innkoma varamanna gat
breytt gríðarlega miklu. Því má vera
að forseti hafi ákveðið að fylgja þing-
sköpum til hins ýtrasta þegar kom að
innköllun varamanna.
Deilt um nefnd
Þó vekur athygli að í tillögu Bjarna
um að falla frá ákæru er gert ráð fyr-
ir að saksóknarnefnd Alþingis taki
málið fyrir. Slíkt er á skjön við þing-
sköp Alþingis sem segir að aðeins sé
hægt að vísa málum til fastanefndar
eða sérnefnda líkt og þingmanna-
nefndar þeirrar sem lagði fram til-
lögu um hvaða ráðherrar skyldu
ákærðir fyrir landsdómi.
Mistök Bjarna, sem er frum-
mælandi tillögunnar, verða að telj-
Stjórnin aldrei veikari
n Stjórnarliðar eru æfir út í Ástu Ragnheiði þingforseta n VG á suðupunkti n Reiði út í Ögmund Jónasson
Hótanir og
skoðanakúgun
Guðfríður Lilja
Grétarsdóttir,
þingkona VG, sagði
hótanir viðhafðar í
atkvæðagreiðslu um
hvort falla skyldi frá
ákæru á hendur Geir
H. Haarde. Guðfríður
vísaði til ráðherra sem
setið hefði í ríkisstjórn fyrir hrun. Margt
bendir til þess að Guðfríður eigi þar við
Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisrá-
herra, þótt hún hafi ekki sagt það berum
orðum, enda vitnar Guðfríður til þess að
Jóhanna sem nú er forsætisráðherra hafi
setið í ríkisstjórn Geirs.
DV gerði tilraun til að leita álits hjá
Jóhönnu Sigurðardóttur um hvort hún
hefði haft í með hótunum gagnvart
Guðfríði Lilju eða öðrum þingmönnum.
Frá því hefur verið greint í fjölmiðlum að
Jóhanna hafi gengið hart fram gagnvart
Ástu Ragnheiði Jóhannesdóttur forseta
um að taka málið af dagskrá. Ekki
náðist í Jóhönnu en þau svör fengust
frá Hrannari Birni Arnarsyni að engin
innistæða væri fyrir ummælum Guð-
fríðar Lilju um hótanir.
Þetta er Geir kærður fyrir
Landsdómur hefur vísað frá tveimur ákæruliðum í ákæru gegn Geir H. Haarde, fyrr-
verandi forsætisráðherra. Eftir standa því þrír af fimm ákæruliðum.
Í fyrri liðnum var Geir ákærður fyrir að hafa sýnt af sér alvarlega vanrækslu á starfs-
skyldum sínum sem forsætisráðherra andspænis stórfelldri hættu sem vofði yfir
íslenskum fjármálastofnunum og ríkissjóði. Honum er gert að hafa ekki beitt sér fyrir að-
gerðum í því skyni að afstýra fyrirsjáanlegri hættu fyrir heill ríkisins. Landsdómur komst
að þeirri niðurstöðu að ákæruliðurinn fullnægði ekki kröfum sem gerðar
eru í lögum um meðferð sakamála um að greina skuli svo glöggt sem
verða megi hver sú háttsemi sé, sem ákært er fyrir. Landsdómur yrði
að fallast á að Geir væri ekki kostur að undirbúa vörn sína gegn svo
almennt orðuðum sökum.
Í ákærulið 1.2. var Geir ákærður fyrir að hafa látið undir höfuð
leggjast að hafa frumkvæði að því að innan stjórnkerfisins væri unnin
heildstæð og fagleg greining á fjárhagslegri áhættu sem ríkið stóð
frammi fyrir vegna hættu á fjármálaáfalli. Landsdómur sagði að
þessi háttsemi gæti ekki án samhengis við önnur atriði
talist refsiverð ein út af fyrir sig. Því hefði þurft að
rökstyðja ákæru frekar til að ætla mætti að slík
greining hefði nýst.
Landsdómur hafnaði frávísun á málinu í heild
sinni og rökum lögfræðinga Geirs um vanhæfi
saksóknara Alþingis. Einn dómari, Ástríður
Grímsdóttir, skilaði þó sératkvæði og vildi
vísa málinu frá dómi í heild enda taldi hún
saksóknara vanhæfa.
n Hafa vanrækt að gæta þess að störf
og áherslur samráðshóps stjórnvalda
um fjármálastöðugleika og viðbúnað,
sem stofnað var til á árinu 2006, væru
markvissar og skiluðu tilætluðum árangri.
n Hafa vanrækt að hafa frumkvæði að
virkum aðgerðum af hálfu ríkisvaldsins til
að draga úr stærð íslenska bankakerfisins
með því til að mynda að stuðla að því að
bankarnir minnkuðu efnahagsreikning
sinn eða að einhverjir þeirra flyttu höfuð-
stöðvar sínar úr landi.
n Hafa ekki fylgt því eftir og fullvissað sig
um að unnið væri með virkum hætti að
flutningi Icesave-reikninga Landsbanka
Íslands hf. í Bretlandi yfir í dótturfélög og
síðan leita leiða til að stuðla að framgangi
þessa með virkri aðkomu ríkisvaldsins.
Miðað við þá ákæruliði sem eftir standa er Geir því ákærður fyrir að:
Atli Þór Fanndal
blaðamaður skrifar atli@dv.is
Magnús M. Nordal Varaþingmaður Sam-
fylkingarinnar settist inn á þing fyrir Katrínu
Júlíusdóttur.„Það verður þó
að segja störfum
Ástu Ragnheiðar í kring-
um tillögu Bjarna Bene-
diktssonar um fráhvarf
frá landsdómsákæru til
varnar að sem forseti er
henni heimilt og raunar
ætlað að leita lagaálits
komi upp álitamál um
þingtæki tillagna.