Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.2013, Blaðsíða 11

Fréttir 11Miðvikudagur 10. júlí 2013
„ER MEð ávERka
víða á líkaManuM“
F
orseti Íslands, Ólafur Ragnar
Grímsson, ætlar ekki að vísa
frumvarpi ríkisstjórnarinnar
um lækkun veiðigjalda til
þjóðar atkvæðagreiðslu. Þetta
tilkynnti Ólafur á blaðamannafundi
á Bessastöðum síðdegis á þriðju-
dag. Fjármálaráðuneytið áætlar að
tekjutap ríkissjóðs af völdum lag-
anna nemi um 10 milljörðum króna
á þessu ári og því næsta.
Skattamál ekki í þjóðaratkvæði
Sagði hann að ekki væri um að
ræða grundvallarbreytingu á nýt-
ingu fiskveiðiauðlindarinnar heldur
tímabundnar breytingar á greiðsl-
um til ríkisins. „Lögin fela því ekki
í sér grundvallarbreytingar á nýt-
ingu auðlindarinnar en kveða á um
tímabundnar breytingar á greiðsl-
um til ríkisins, sköttum vegna nýt-
ingar.“
Þá lýsti Ólafur þeirri skoðun
sinni að lög er varða fjárhags- eða
skattamál eigi ekki erindi í þjóðar-
atkvæðagreiðslu. „Að vísa lögum
af því tagi í þjóðaratkvæðagreiðslu
væri svo afdrifaríkt fordæmi að víð-
tækar umræður og afar breiður
þjóðarvilji þyrfti að vera á bak við
slíka nýskipan í meðferð skattlagn-
ingar, þjóðaratkvæðagreiðslur um
hækkun eða lækkun á einstökum
tekjuliðum ríkisins,“ sagði Ólafur í
yfirlýsingu sinni og bætti við seinna
á fundinum að „það myndi leiða
okkur inn á algjörlega nýjar brautir
í meðferð skattlagningar.“
Máli sínu til stuðnings vísaði
Ólafur meðal annars í tillögur
stjórn laga ráðs að nýrri stjórnarskrá.
„Þegar stjórnlagaráð skilaði sín-
um til lögum einhuga þá fólu þær
tillögur í sér að almenningur hefði
ekki rétt á því að óska eftir þjóðar-
atkvæðagreiðslu um mál sem snerta
fjárhagsmál ríkisins. Samkvæmt
henni hefði almenningur ekki rétt til
þess,“ sagði Ólafur sem hefur áður
gagnrýnt tillögur stjórnlagaráðs
nokkuð harðlega, meðal annars í
ávarpi sínu á nýársdag á þessu ári.
Rétt er að taka fram að sam-
kvæmt tillögum stjórnlagaráðs, sem
finna má á vefnum, voru ekki lagð-
ar hömlur við því að forseti gæti vís-
að lögum er varða fjárhagsmál rík-
isins til þjóðaratkvæðagreiðslu. Það
ákvæði átti aðeins við um þjóðar-
atkvæðagreiðslur sem knúnar væru
fram beint af 10 prósentum kjós-
enda en ekki í gegnum forseta.
„Alþingi fannst þetta mál
ekki vera stórmál“
Á blaðamannafundinum var Ólaf-
ur spurður að því hvort hann væri
ekki ósamkvæmur sjálfum sér í ljósi
þess að fleiri undirskriftir hefðu
borist vegna lækkunar veiðigjalda
en fjölmiðlafrumvarpsins sem for-
setinn synjaði árið 2004. Ólafur seg-
ir svo ekki vera. „Það gætir mikils
misskilnings í umræðunni undan-
farna daga og vikur að halda að mál-
skotsréttur forseta sé eins konar
sjálfvirkt tæki þar sem fjöldi undir-
skrifta ræður úrslitum,“ sagði hann
og bætti við að fleiri atriði en undir-
skriftir hefðu jafnan komið til við
ákvarðanir hans um beitingu mál-
skotsréttarins. „Ég hef ávallt rökstutt
allar þessar ákvarðanir með tilvísun
til fjölda efnisatriða.“
Ein af þeim röksemdum sem
Ólafur færði fyrir ákvörðun sinni
vakti nokkra athygli. „Það er ljóst að
Alþingi fannst þetta mál ekki vera
stórmál,“ sagði hann um veiðigjalda-
frumvarpið og vísaði þá til þess að
þriðja umræða um frumvarpið á Al-
þingi hefði verið mun styttri en til að
mynda um fjölmiðlafrumvarpið og
Icesave.
Sagði fá mál betri í þjóðarat-
kvæðagreiðslu
Forseta bárust 35 þúsund áskor-
anir um að vísa lækkun veiðigjalda
til þjóðaratkvæðagreiðslu en það
eru um 15 prósent atkvæðabærra
Íslendinga. Þetta eru fleiri undir-
skriftir en söfnuðust vegna fjöl-
miðlafrumvarpsins sem forset-
inn synjaði árið 2004 en þær voru
32 þúsund. Þegar forsetinn vísaði
Icesave-samningunum til þjóðar-
atkvæðagreiðslu í seinna skipt-
ið söfnuðust litlu fleiri undirskriftir
eða 37 þúsund.
Í því samhengi hafa verið rifj-
uð upp ummæli forsetans úr við-
tali í Sprengisandi á Bylgjunni í
fyrravor. Þar sagði forsetinn að eðli-
legt væri að vísa til þjóðaratkvæða-
greiðslu stórum málum á borð við
þau er varða ráðstöfun á sameign-
um þjóðarinnar.
„Hitt er alveg ljóst, og það er í
samræmi við málflutning til dæm-
is forystumanna núverandi ríkis-
stjórnar og reyndar stjórnarandstöð-
uflokkanna líka, að kvótamálið er
samkvæmt þeim orðið stærsta mál
þjóðarinnar. Þar er um að ræða ráð-
stöfun á sameign þjóðarinnar. Þar
er um að ræða hvað þjóðin, eig-
andi auðlindarinnar, fær í sinn hlut.
Það er erfitt að hugsa sér stærra mál
en það, sem myndi vera eðlilegt að
setja í þjóðaratkvæðagreiðslu, ef
einhver hluti þjóðarinnar telur það
mikilvægt,“ sagði forsetinn og bætti
við: „Þannig að ég tel að eðli máls-
ins sé þannig, að það séu tiltölu-
lega fá mál jafn vel til þess fallin að
fara í þjóðaratkvæðagreiðslu eins og
kvótamálin.“
Hvetur stjórnvöld til að
kappkosta við endurskoðun
Um nokkra hríð hefur legið fyrir að
gera þyrfti breytingar á gildandi lög-
um um veiðigjöld. Skerpa þurfti á
heimildum til nauðsynlegrar upp-
lýsingaöflunar við útreikninga sér-
staka veiðigjaldsins. Um þetta hefur
ekki ríkt ágreiningur á meðal stjórn-
málamanna. Ágreiningurinn hef-
ur staðið um sjálfa lækkunina sem
felst í lögunum og í nýlegri könnun
Stöðvar 2 og Fréttablaðsins kom
fram að um 70 prósent landsmanna
væru andvíg fyrirhugaðri lækkun
veiðigjalda.
Ólafur tók sérstaklega fram að
ein af forsendum ákvörðunar sinn-
ar væri að forsvarsmenn ríkisstjórn-
arinnar hefðu greint frá því að frum-
varpið væri lagt til bráðabirgða, á
næsta vetri verði veiðigjöldin tek-
in til endurskoðunar með það fyr-
ir augum að ná sátt um gjaldtök-
una. Hvatti hann ríkisstjórnina til að
kappkosta við boðaða endurskoðun
og ná víðtækri sátt um málið.
„Ég hef þess vegna ákveðið að
staðfesta lögin,“ sagði Ólafur og
bætti við að hann vildi „árétta um
leið hvatningu til stjórnvalda, Al-
þingis og ríkisstjórnar, að kapp-
kosta við boðaða endurskoðun að
ná varan legri og víðtækri sátt um
skipan fiskveiða og arðgreiðslu til
þjóðarinnar, enda sýnir fjöldi undir-
skrifta vegna laganna um veiðigjald
að almenningur hefur ríkan vilja og
réttlætiskennd í þessum málum.“ n
n Forsetinn staðfesti lögin n Segir fjármál ríkisins óhentug í þjóðaratkvæðagreiðslu
Fjöldi undirskrifta
ræður ekki úrslitum
Steinn var ákærður, og sakfelldur
bæði í héraðsdómi og í Hæstarétti
fyrir brot í opinberu starfi og lík-
amsárás. Ástæða þess að þetta mál
er nefnt, frekar en eitthvað annað,
er sú að það er um margt keim-
líkt því sem hér er til umfjöllunar.
Steinn var nánar tiltekið sakfelldur
fyrir að hafa tekið mann kverkataki
og dregið hann í átt að lögreglubíl
sínum. Og fyrir að hafa, er hann
átti skammt ófarið að bifreiðinni
sleppt takinu á manninum, svo að
andlit hans skall í götuna. Steinn
var dæmdur í 3 mánaða skilorðs-
bundið fangelsi, en þurfti aldrei
að sitja inni. Í ljósi líkinda þessara
tveggja mála, veitir þessi dómur ef
til vill vísbendingu um hvers vænta
má frá dómstólum, verði gefin út
ákæra í málinu.
Því næst má nefna mál lög-
reglumannsins Garðars Helga
Magnús sonar. Garðar var ákærð-
ur fyrir tvö brot gegn manni við
framkvæmd handtöku, en að-
eins sakfelldur fyrir annað þeirra.
Það brot, sem hann var sýknað-
ur af líkist mjög þeim tilburð-
um sem lögreglumaðurinn sýndi
við framkvæmd hinnar umdeildu
handtöku nú. Garðar var ákærður
fyrir að hafa þrýst hné sínu á háls
mannsins, í aftursæti lögreglubíls,
þannig að hann fékk marbletti aft-
an á hálsi. Ástæða þess að Garð-
ar var sýknaður af þeim ákæru-
lið var sú, að mati hæstaréttar, að
í þrengslunum í lögreglubílnum
átti hann fullt í fangi með að hemja
„óðan mann“, sem braust um og
sparkaði frá sér.
Ljóst er að konan í mynd-
bandinu liggur hreyfingarlaus
á jörðinni svo lögreglumaður-
inn getur væntanlega ekki haldið
nefndri mótbáru á lofti í þessu
máli. n
Handtakan Þeir fáu sem ekki
hafa séð myndband af handtök-
unni geta horft á það á dv.is. Þar
sést hvernig lögreglumaðurinn
rýkur út úr bíl sínum, grípur um
handlegg konunnar og hendir
henni á bekk.
Ólafur Kjaran Árnason
blaðamaður skrifar olafurk@dv.is
Staðfestir lögin Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, hefur þrívegis synjað lagafrumvörpum staðfestingar og vísað þeim í þjóðar-
atkvæðagreiðslu. Þrátt fyrir 35 þúsund áskoranir um að gera slíkt hið sama varðandi veiðigjaldafrumvarp ríkisstjórnarinnar hefur hann þó
ákveðið að skrifa undir lögin.
Fyrri undirskriftasafnanir
1. Icesave II:
56 þúsund Þann 25. nóvember árið 2009 hófst undirskriftasöfnun vegna Icesave II. Rúmum
mánuði síðar voru forseta afhentar 56 þúsund undirskriftir þar sem skorað var á hann að synja
lögum um ríkisábyrgð á skuldum Landsbankans í Bretlandi og Hollandi vegna Icesave-reikning-
anna svokölluðu. Lögunum var hafnað í þjóðaratkvæðagreiðslu skömmu síðar af 93
prósentum kjósenda.
2. Icesave III:
37 þúsund Önnur undirskriftasöfnun vegna ríkisábyrgðar á Icesave-reikningunum hófst
þann 11. febrúar árið 2011. Viku síðar voru forseta afhentar 37 þúsund undirskriftir þar sem
sömu áskorun var haldið fram og í fyrra skiptið. Að þessu sinni hafði þingheimur samþykkt
samningana með miklu meirihluta, 44 greiddu atkvæði með þeim en aðeins 16 á móti. Aftur
var samningunum hafnað, að þessu sinni með 60 prósentum atkvæða.
3. Lækkun veiðigjalda:
35 þúsund Nú þegar hafa 35 þúsund skrifað undir áskorun til Alþingis á vefsíðunni veidigjald.
is þess efnis að horfið verði frá fyrirhugaðri lækkun veiðigjalda. Það er ekki síst merkilegt í
ljósi þess hve skammur tími er liðinn frá því söfnun undirskrifta hófst.
4. EES-samningur:
34 þúsund Árið 1992 skoruðu rúmlega 34 þúsund manns á Alþingi að efna til þjóðaratkvæða-
greiðslu um EES-samninginn svonefnda. Að söfnuninni stóðu meðal annars ASÍ og BSRB.
Tillaga um að setja málið í þjóðaratkvæðagreiðslu var felld á þinginu með 31 atkvæði gegn
28 og Vigdís Finnbogadóttir, þáverandi forseti, kaus að nýta sér ekki málskotsréttinn.
5. Fjölmiðlalögin:
32 þúsund Árið 2004 skrifuðu 32 þúsund einstaklingar undir áskorun til forseta Íslands um
að staðfesta ekki fjölmiðlafrumvarp ríkisstjórnarinnar. Forsetinn nýtti sér ákvæði 26. greinar
stjórnarskrárinnar í fyrsta skipti í lýðveldissögunni og vísaði frumvarpinu til þjóðaratkvæða-
greiðslu. Hún fór þó aldrei fram þar sem ríkisstjórnin dró frumvarpið til baka.
„Að vísa lögum af
því tagi í þjóðar-
atkvæðagreiðslu væri
svo afdrifaríkt fordæmi
að víðtækar umræður
og afar breiður þjóðarvilji
þyrfti að vera á bak við
slíka nýskipan í meðferð
skattlagningar.“