Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.2014, Blaðsíða 10

Vikublað 4.–6. mars 201410 Fréttir
Barn tekið frá flóttafjölskyldu
n Enginn fótur fyrir mansalsásökunum n Sex ára stúlka tekin af heimilinu og send til fórsturforeldra n Lögmaður gagnrýnir barnaverndaryfirvöld harðlega
V
anessa Francois, 26 ára,
frá Haítí settist að hér á
landi ásamt íslenskum
eiginmanni sínum og
tveggja ára dóttur árið
2008. Tveimur árum síðar létust
fjórar systur hennar í jarðskjálft-
anum sem reið yfir Haítí árið 2010
með hryllilegum afleiðingum,
en talið er að allt að 300 þúsund
manns hafi látið lífið í jarðskjálft-
anum. Vanessa studdi við for-
eldra sína, systur og frændsystk-
in með því að senda peninga
heim til fjölskyldu sinnar en þau
héldu til í tjaldbúðum eftir að þau
misstu híbýli sín í jarðskjálftanum.
Vanessu þótti að vonum erfitt að
vita af fjölskyldu sinni í þessum
aðstæðum og var því ekki lengi að
bregðast við þegar hún fékk þau
skilaboð frá íslenskum yfirvöldum
að hún gæti boðið fjölskyldumeð-
limum að koma hingað til lands á
grundvelli fjölskyldusameiningar.
Eftir nauðsynlega pappírsvinnu
og allt sem henni fylgdi komu for-
eldrar Vanessu, þau Yves Francois
og Gerta Germain, til Íslands
haustið 2012 ásamt dóttur sinni og
tveimur barnabörnum. Vanessa
sem eignaðist annað barn í milli-
tíðinni og skildi við eiginmann
sinn, hýsti þau í fjögurra herbergja
íbúð sinni í Breiðholtinu við kom-
una. Þrátt fyrir að þeim hafi verið
gefið vilyrði um stærri félagslegri
íbúð, enda alls átta manns, hef-
ur lítið gerst í þeim efnum. Blaða-
maður DV heimsótti fjölskylduna
á dögunum en ýmislegt hefur á
daga þeirra drifið frá því að þau
komu hingað til lands.
Alvarlegar ásakanir
Þröngur húsakostur er ástæða
þess að Barnaverndarnefnd
Reykjavíkur sá ástæðu til þess að
skoða aðstæður fjölskyldunnar
nánar. Nafnlausar ásakanir um of-
beldi, vanrækslu og mansal urðu
á endanum til þess að sex ára
systurdóttir Vanessu var tekin frá
fjölskyldunni á dögunum, og færð
í hendur fósturforeldra. Fjallað var
um málið í fjölmiðlum og greint
frá því að grunur léki á að Yves
hefði flutt barnabarn sitt hing-
að til lands á fölsuðum skilríkjum
og að til skoðunar væru alvarlegar
ásakanir um að stúlkan gæti verið
fórnar lamb mansals.
Rannsókn lögreglunnar vegna
hins meinta mansals er lokið en
samkvæmt niðurstöðu hennar
eiga ásakanirnar sér enga stoð í
raunveruleikanum. „Ég hef unnið
sem lögmaður í barnaverndar-
málum frá upphafi árs 2000 og ég
hef aldrei séð komið svona fram
við forsjáraðila eða foreldra,“ segir
Þuríður Halldórsdóttir, lögmaður
fjölskyldunnar, í samtali við DV.
Hún vandar Barnaverndarnefnd
Reykjavíkur ekki kveðjurnar og
segir hana hafa brotið gegn barna-
verndarlögum, meðalhófsreglu
stjórnvalda, og 8. grein mann-
réttindasáttmála Evrópu. Blaða-
maður hefur séð hluta gagna
málsins og af þeim er ljóst að lítið
stendur eftir af þeim alvarlegu
ásökunum sem bornar hafa verið
á fólkið, og voru grundvöllur þess
að stúlkan var tekin frá þeim.
„Þau rændu barninu“
„Þau rændu barninu,“ segir Yves
Francois, 60 ára Haíti, sem kom
hingað til lands með barnabarn
sitt – fimm ára stúlku – á grundvelli
fjölskyldusameiningar árið 2012.
Af líkamstjáningu hans og fasi að
dæma er augljóst að hann á erfitt
með að átta sig á því sem hefur
gerst. Hæstiréttur Íslands stað-
festi þann 24. janúar síðastliðinn
úrskurð Héraðsdóms Reykjavíkur
um að barnabarn hans, sem hann
er með forsjá yfir, skyldi vistað utan
heimilis hans í sex mánuði. Úr-
skurðurinn byggði meðal annars
á ásökunum um mansal sem lög-
reglan hefur staðfest að reyndust
ekki á rökum reistar. Kærunni var
vísað frá og málið fellt niður hjá
lögreglu.
„Stelpan er hjartað mitt. Hún
er dóttir dóttur minnar sem lést í
jarðskjálftanum. Ég var með fullt
forræði við komuna til Íslands og
alla löglega pappíra því til stað-
festingar. Ég hefði aldrei komið
með hana hingað ef ég hefði vitað
að íslenska ríkið myndi taka hana
frá mér,“ segir Yves. Vanessa, dóttir
hans, segir föður sinn hafa sofið
lítið undanfarið. „Þetta hefur farið
illa með pabba. Hann kom hing-
að til þess að fá frið en hefur þess
í stað þurft að eiga við lögreglu og
dómstóla,“ segir hún og bætir við
að honum hafi verið mjög brugð-
ið þegar hann áttaði sig á því að til-
hæfulausar ásakanir um mansal
hefðu ratað í fjölmiðla. „Hann tal-
ar hvorki íslensku né ensku, skilur
ekki hvað er að gerast og er hrædd-
ur við þetta land. Hann borðar
hvorki né sefur, honum líður mjög
illa.“
Tekið var á móti fjölskyldunni á
grundvelli sérstakra viðmiðunar-
reglna sem voru mótaðar að frum-
kvæði ríkisstjórnar Samfylkingar-
innar og Vinstri grænna í kjölfar
jarðskjálftans á Haítí. Samkvæmt
þeim gátu Haítar búsettir hérlend-
is sótt um fjölskyldusameiningu
að uppfylltum ákveðnum skilyrð-
um. Reglurnar miðuðust við fjöl-
skyldusameiningu með tilliti til
mannúðarsjónarmiða á grundvelli
laga um útlendinga, og var í þeim
miðað við ákvæði laganna um til-
tekin fjölskyldutengsl.
Snyrtilegt heimili
Þrátt fyrir að þröngt sé á þingi er
heimili Francois- fjölskyldunnar
snyrtilegt. Í stofunni má sjá mynd-
ir af látnum ættingjum. Þær minna
á þann harmleik sem skók fjöl-
skylduna fyrir fjórum árum. Í eld-
húsinu eru eggjabakkar í röðum.
„Ég reyni að kaupa ódýrt,“ segir
Vanessa sem er sú eina úti-
vinnandi í fjölskyldunni. Hún
segir frá því að faðir hennar hafi
fengið stærðarinnar steypuhnull-
ung á hendina í jarðskjálftanum
og hafi síðan þá verið óvinnufær.
Móðir hennar, Gerta Germain, 67
ára, er miður sín vegna alls þess
sem á undan er gengið. Hún situr
við eldhúsborðið og ruggar sér ró-
lega í stólnum. „Ég verð að vera
hér, ég hef engan stað til að sofa á,
herbergin eru fyrir börnin,“ segir
Gerta.
Vanessa útskýrir að mamma
hennar sofi stundum á sófanum og
stundum inni í einu herbergjanna.
Þar hefur Vanessa komið fyrir koj-
um til þess að nýta plássið til hins
ýtrasta. Vanessa segir móður sína
hafa reynt að halda til á Konukoti
um sinn en það hafi reynst henni
of erfitt. „Hér er þröngt en þar [á
Konukoti] var of mikil drykkja og
óregla. Hún er mjög stressuð, hún
veit ekki hvað hún á að gera, hvert
á hún að fara? Ég get auðvitað ekki
hent þeim út, þetta er fjölskyldan
mín.“
Vanessa segir foreldra sína hálf
bugaða eftir síðustu mánuði. Þau
eigi erfitt með að skilja það sem
eigi sér stað og að þau vilji helst af
öllu snúa aftur heim til Haítí, en
það geti þau ekki gert fyrr en þegar
og ef þau fá barnabarn sitt aftur.
„Þú mátt ekki misskilja, þeim lík-
ar vel við Ísland og allt það, en þau
skilja ekki kerfið og hvernig það
getur talist eðlilegt að taka barna-
barn þeirra frá þeim. Þau botna
ekkert í þessu.“
Furðulegt fordæmi
Inni í stofu leika dætur Vanessu
sér í tölvunni, en þær eru þriggja
og átta ára. Þær eru forvitnar um
þennan nýja gest og vilja ólmar
sýna honum tölvuleikinn. Eftir
smá spjall þar sem sú yngri út-
skýrir fyrir blaðamanni hvernig
tölvuleikurinn virkar heldur
Vanessa áfram: „Þetta er auðvitað
líka erfitt fyrir stelpurnar mínar.
Þær eiga erfitt með að átta sig á
því hvert frænka þeirra fór.“ Yves
má heimsækja stúlkuna tvisvar í
mánuði í klukkustund í senn en
Vanessa má ekki vera með honum
þar sem hún er ekki forsjáraðili.
„Hann vildi fá mig með sér um
daginn en allt kom fyrir ekki, það
var harðbannað. Það er í rauninni
komið fram við hann sem glæpa-
mann,“ segir Vanessa. Þá segir
hún sextán ára frænda sinn, sem
er einnig undir forsjá Yves, vera
stressaðan yfir því að hann kunni
að verða tekinn af heimilinu einn
daginn. „Hann er hræddur um að
þau [Barnaverndarnefnd Reykja-
víkur] taki hann einn daginn úr
skólanum eins og þegar þau tóku
hana.“
Þuríður Halldórsdóttir er lög-
maður fjölskyldunnar. Hún gagn-
rýnir Barnaverndarnefnd Reykja-
víkur harðlega fyrir vinnubrögðin.
„Ég leyfi mér að efast um að þessi
vinnubrögð hefðu verið viðhöfð
ef um Íslendinga væri að ræða,“
segir hún og bendir á að við upp-
haf málsins hafi félagsþjónustan í
Breiðholti tilkynnt til Barnavernd-
ar Reykjavíkur um áhyggjur vegna
„plássleysis“. Hún tekur fram að
sér finnist um furðulegt fordæmi
að ræða ef taka á börn af fátæku
fólki og færa þau fósturforeldrum.
„Þessar áhyggjur vegna plássleysis
eru í rauninni það eina sem stend-
ur eftir þegar litið er til þess að ekk-
ert af þeim ásökunum sem komið
hafa fram hafa staðist. Það er ekk-
ert mansal inni í dæminu. Ásakan-
ir um ofbeldi og vanrækslu stóðust
engan veginn enda um nafnlaus-
ar ávirðingar að ræða sem byggja
ekki á neinum gögnum.“
Ekki á rökum reist
Í dómi Héraðsdóms Reykjavíkur
er farið yfir feril málsins. Þar kem-
ur fram að upphaf þess megi rekja
til tilkynningar sem barst Barna-
vernd Reykjavíkur þann 8. febrúar
2013. Var þar lýst áhyggjum af að-
stæðum stúlkunnar. „Mikill barns-
grátur bærist frá íbúðinni á öllum
tímum sólarhrings, í bland við há-
væra tónlist, og virtist tilkynnanda
sem ekkert væri sinnt um börnin
og þau alveg látin afskiptalaus,“
eins og segir í úrskurði Héraðs-
dóms. Sams konar ávirðingar bár-
ust lögreglunni þann 26. júní 2013.
„Að afinn skuli síðar
þurfa að verja sig
gagnvart ásökunum um
að hann sé komin með
barnabarn sitt hingað í
mansal er auðvitað fyrir
neðan allar hellur.
Jón Bjarki Magnússon
jonbjarki@dv.is
Fjölskyldan Francois-fjölskyldan hefur ekki
átt sjö dagana sæla upp á síðkastið. Ásakanir
um mansal enduðu í fjölmiðlum en þær eiga
ekki við nein rök að styðjast. Mynd Sigtryggur Ari
„Þau geta ekki gert
okkur þetta, við
komum hingað allslaus
og í leit að betra lífi.