Hagskýrslur um dómsmál - 01.01.1958, Blaðsíða 9

Dómsmálaskýrslur 1946—1952
7
Ef kæra fjallar um fleiri en eitt afbrot, er afbrotið, sem mestu er talið
varða, látið ráða flokkuninni, en hér er oft um álitamál að ræða. Langalgeng-
asta kæruefnið er ölvun (ölvun á almannafæri, ölvun við bifreiðarakstur o. fl.),
þ. e. nærri helmingur af kærunum bæði í Reykjavík og utan. Brot gegn „öðr-
um lagaákvæðum, þó ekki þegningarlögum", sem eru aðallega brot á lögreglu-
samþykkt, eru tæpur f jórðungur af öllum kærum og tiltölulega miklu tíðari
í Reykjavík en utan hennar. Þriðja algengasta kæruefnið er brot á bifreiða-
og umferðarlögum, en um það efni er rúmlega Vi af kærum í Reykjavík og
tæplega % hluti af kærum utan Reykjavíkur.
Á árunum 1946—52 voru kveðnir upp dómar yfir 1372 mönnum vegna brota
á hegningarlögunum, (sjá töflu IV, bls. 26—28). Hér eru að sjálfsögðu margir
taldir oftar en einu sinni. Af þessum 1372 var 101 sýknaður, en 1271 sak-
felldur. Eftirfarandi yfirlit sýnir, yfir hve mörgum mönnum að meðaltali ár-
lega hefur gengið dómur fyrir hegningarlagabrot þau ár, sem skýrslur ná til,
hve margir þeirra hafa verið sýknaðir og hve margir sakfelldir:
Sakfelldlr árlega af 10000 manns
Sýknaölr Sakfelldlr Samtals Á öllum aldrl Yflr 14 ára
1881—1890 ........ 2,8 26,7 29,5 3,7 5,3
1891—1900 ............ 32,3 ... 4,3 6,3
1901—1910 ........ 0,6 25,7 26,3 3,2 4,6
1911—1920 ........ 1,0 19,2 20,2 2,2 3,1
1921—1925 ........ 0,4 31,6 32,0 3,3 4,7
1946—1952 ......... 14,4 181,6 196,0 8,9 13,0
Það skal tekið fram, að sakhæfi hefst nú við 15 ára aldur, en fyrir gildis-
töku hegningarlaganna 1940 hófst það við 14 ára aldur.
Af þeim 1372 mönnum, sem dómur var kveðinn upp yfir á árunum 1946—52
fyrir brot á hegningarlögum, voru 45 konur eða 3,3%. Eftirfarandi yfirlit
sýnir hlutdeild kvenna í brotum gegn hegningarlögunum:
Ákærelr/sakfendlr/dómíel’dlr Þar af konur
á árl að meðaltall
1881—1890 .......................... 31,6 3,9 eða 12,3%
1891—1900 .......................... 32,6 3,9 „ 12,0 „
1901—1910 .......................... 26,3 2,9 „ 11,0 „
1911—1920 .......................... 20,2 1,9 „ 9,4 „
1921—1925 .......................... 32,0 2,0 „ 6,2 „
1946—1952 .......................... 196,0 6,4 „ 3,3 „
Tölur þessar eru ekki fyllilega sambærilegar. Fram að 1891 eru taldir allir
ákærðir (sakfelldir, sýknaðir og burtfallnir af öðrum ástæðum, t. d. dánir
meðan á máli stóð), 1892—1903 aðeins sakfelldir, en þar eftir dæmdir (sak-
felldir og sýknaðir). Þetta á þó varla að skipta miklu máli við samanburð
talnanna. — Af dómfelldum fyrir hegningarlagabrot 1946—52 voru 1148 eða
83,7% í Reykjavík.
í töflu IV (bls. 26—28) eru upplýsingar um aldur og atvinnustétt þeirra,
er dómur hefur gengið yfir fyrir brot á hegningarlögum. Rúmlega 70% þeirra
voru innan við þrítugsaldur. í töflu IV er þeim, sem hér um ræðir, einnig skipt
eftir tegund afbrota, og sýnir eftirfarandi yfirlit árlegt meðaltal afbrota í hverj-
um flokki 1946—52 ásamt samsvarandi meðaltölum fyrri ára, sem skýrslur
eru til um: