Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 02.01.1908, Síða 11

V
munu ein út af fyiir sig hafa numið meira en 1 miljón kr., en þeirra er hvergi get-
ið í verslunarskýrslunum. Verslunarhallinn á íslandi árið 1906 kemur því ekki af
þeim. Hann er 3,300 þús. kr., eða hinn langmesti verslunarhalli, sem hefur komið
fram á einu ári frá því 1880. Auðvitað hlýtur landið að hafa einhverja peninga-
lind sem liggur fyrir utan verslunarskýrslurnar, og er hægt að henda á, að þeir
peningar, sem bankarnir draga að sjer koma þar ekki, í öðru lagi koma þar yfir
höfuð ekki peningarnir sem koma hingað frá Bretlandi lil fiskikaupa.
Aðflutta varan er ávalt hærri en útflutta varan, þólt verslað sje skuldlaust
við önnur lönd. Ekkert land getur verslað þannig við önnur, að það sökkvi ár frá
ári í dýpri verslunarskuldir við þau. Lánstraustið hættir eptir 2—3 ár, og skuld-
irnar verða að borgast. Viðskiptum milli tveggja landa, er farið eins og viðskiptum
milli tveggja manna. Auðvitað getur landið eins og einstakur maður gjörir, tekið
Ián, og borgað með því skuldir frá versluninni. Þetta hefur ísland gjört 1904, því
hlutafje Islandsbankans, sem nú er 3 miljónir kr. er ekkert annað en lán sem feng-
ið er hjá erlendum mönnum, en sá kostur fylgir lántökuskilj'rðunum, að þeir sem
lánið veittu geta ekki sagt því upp.
Aðflutta varan er ávalt meiri í peningaverði, en útflutta varan er; þelta er
alveg eins í öðrum löndum eins og hjer. Sumstaðar er útílutta varan að eins 2/s
verðs af aðfluttu vörunni. Önnur lönd borga oft nokkurn liluta af vörunum sem
þau flytja inn með leigunni sem þeir fá fyrir flutningaskipin, sem þeir eiga í förum
fyrir aðrar þjóðir. Svo er sjerstaldega ástatt með Noreg. Sumar þjóðir eiga stór-
fje í lánum og fyrirtækjum hjá öðrum þjóðum, og borga aðflullar vörur með vöxt-
unum og ágóðanum af þvi fje, sjerstaldega eru það Englendingar, sem svo er ástatt
með. íslendingar hafa hvorugt þetta til að bera fyrir sig, og þess vegna verður
munurinn á aðfluttu og útfluttu vörunni hjeðan, að vera minni en annarstaðar.
Töluvert af mismuninum á að- og útfluttum vörum, kemur af því hvernig verðið
er reiknað. Verðið á aðfiuttu vörunni sem sett er í skýrslurnar er útsöluverðið hjer,
sem auðvitað er töluverl hærra, en það sem varan er keypt fyrir erlendis, þótt fluln-
ingskaupið sje lagt við. Útfiutta varan er talin með því verði í skýrslunum, sem
ln'in kostar lijer á landi; að hún seljist jafnaðarlega fyrir meira en það verð og
flulningskaup auki, verðnr að telja sjálfsagt. Hve mikill munurinn eigi að vera til
þess að landið versli skuldlaust, og aðfluttu vörurnar kosti sama erlendis, sem út-
lendu vörurnar verður ekki sjeð í raun og veru á annan hátt, en með því að sjá
hvað mismunurinn hefur verið í mörg ár undan farin.
Til þessa hafa verið valin árin 1881—1905. Fyrri liluta þess limabils cr
tóluvert af sild flutt út hjeðan, sem var eign Norðmanna, og var um fram það, sem
þeir þurftu að kaupa hjer á landi. Siðari árin er að líkindum meira af hvalaf-
urðum talið landinu, en hvalveiðastöðvarnar þurftu að horga lijer fyrir innfluttar
vörur, keyptar vörur og verkalaun. Þetta gjörir útfluttu vöruna hærri, en þær lík-
lega hafa verið í raun og veru. Aptur á móti er ekki getið um það í verslunar-
skýrslunum, að veðdeild Landsbankans er búin að gefa út 2 miljónir í skuldabrjef-
um 1905, sem að mestu leyti eru orðnar útlent lán, þær liafa gengið til þess að
greiða aðflutt bj'ggingarefni t. d. og því mega aðfluttu vörurnar verða þeim mun
minna virði. Síldin og hvalafurðirnir, sem munu hafa verið oftaldar eru látnar
mæta þessum 2 miljónum, og það af fje íslandsbankans, sem komið er út 1905 er
skoðað lijer sem erlendar verslunarskuldir, sem flultar eru inn í landið. Að öðru
leyti er gengið að því vísu, að skuldir íslensku verslunarinnar hafi staðið í sama
hlutfalli við viðskiptamagnið árin 1881 og 1905. Frá 1881—1905 hefur aðflulla
varan verið 8.6% hærri árlega að meðallali en útflulla varan. Þessar 8 kr. 60 aur.
af hverjum 100 kr. aðíluttrar vöru ætti að vera sá hagnaður af versluninni, sem
verður eptir i landinu. Hann gengur til húsabyggingar og viðhalds, til þess að launa