Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 02.01.1909, Qupperneq 17

andi, þó vantar í þann flokk skip og bála, sem fluttir eru að. Þegar bæði eru keyptir
mótorbátar og gufuskip til fiskiveiða, þá má nærri geta að það er ekki allítið, sem fellur
burtu, þegar þeirra er hvergi getið. í þessum flokki eru kol og steinolía sem bæði
eru keypt til ljósa og hita, og til þess að hreifa vjelar. Mjög þýðingarmikið atriði i
þessum flokki eru vefnaðarvörur og alls konar fatnaður, sem vjer gœtum búið til
sjálfir, og sem vjer kunnum að búa til sjálfir og höfum verksmiðjur til. Til lands-
ins hafa flutst; Af vefnaðar- Af tilbúnum Af höfuð- Af skófatn-
Á r i n: vöru fatnaði fötum aði
þús. krónur þús. krónur þús. krónur þús. krónur
1896—00 meðaltal. 762 182 43 76
1901—05 . 1,104 303 62 142
1906 1,552 618 86 268
1907 1,743 687 102 316
Af þremur siðustu dálkunum sýnist svo, sem vjer sjeum að gjöra vora eigin
iðnaðarmenn fátækari ár frá ári, því nokkuð af verði þessara innfluttu vörutegunda
eru verkalaun greidd útlendum verkamönnum, en tekin frá landsmönnum, sem vinna
í sömu iðnaðargrein.
Aðflutningur á byggingcirejnum hefur verið mjög mikill siðari ár. Bæði fjölgar
timburbyggingunum víðsvegar í sveitum, og kaupstaðirnir eru bygðir upp af kappi,
ef svo mætti að orði kveða. Byggingarefnið er aðallega timbur og járnþynnur, en
hvorttveggja verður að flytja að, þar sem húsaviður ekki fæst innanlands. Bygg-
ingarefnið, sem flutst hefur hin síðari árin hefir verið:
1896—00 meðaltal . . . 608 þús. kr.
1901 ....................... 789 — —
1902 ..................... 1,092 —
1903 ..................... 1,066 — —
1907
1904 1,008 þús. kr.
1905 1,688 — —
1901—05 meðaltal . . 1,129 — —
1906 1,812 — —
. 2,132 þús. kr.
Upphæðin sem nú fer til byggingarefnis er næstum 1/2 miljón króna hærri
en upphæðin, sem fer lil kornvörukaupa. Mest af þessu er bygt með lánsfje, og
lánsfjeð er lengi að losna aftur úr húsinu; frá öllu þessu byggingarefni koma árlega
skuldir við önnur lönd, sem væri æskilegt að geta minkað, og æskilegt að yrðu minni.
Allir sem hugsa um málið þrá steinbj'ggingar, steinsteypuhús má gjöra víðast hvar
á landinu, nóg er grjótið til, og þá þyrftu landsmenn að eins að kaupa sement, þak-
járn og járn- eða stálteina, og gætu komist af með aðkeypt byggingarefni fyrir 5—600
þús. krónur á ári, þó jafnmikið væri bygt og nú er. Alt hitt sem byggingarnar kost-
uðu, yrði hjá landsmönnum sjálfum. Ef bændur færu að byggja úr steinsteypu eða
steini, þyrftu þeir ekki að flytja að sjer annað en sementið, væru gólf og loft steypt
úr steini lika, annars þyrftu þeir að flytja viðinn í gólf og loft líka, steinmulning
gæti farið fram á veturna þegar vinna er ódýrust og akstur á grjóti sömuleiðis. Þá
þyrfti að breyta fyrirkomulaginu á baðstofunum, og setja eldavjelina í annan endann
til þess að fá hitann af henni inn í baðstofuna. Peir sem reynt hafa eldavjelar í
sveitum, segja að þær borgi sig með eldiviðarsparnaði á einu ári. Sje reykháfurinu
úr steini er ekki meiri brunahætta af þessu fyrirkomulagi, en í reglulegu kaupstaðar
steinhúsi.
Pað eru til svæði á íslandi, þer sem ekki er ráðlegt að byggja úr steini,
það eru jarðskjálftasvæðin eða Árness- og Rangárvallasýsla og hlutar af Þingeyjar-
sýslu. Á Vesturlandi öllu, á Suðurlandi fyrir neðan Hellisheiði, i Borgaríirði og i
báðum Múlasýslum og mestum hluta Skaftafellssýslu hafa ekki komið svo miklir