Lögmannablaðið - 01.10.2015, Side 32

32 LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 03/15
AÐSENT EFNI
ÁRIÐ 2006 SETTI alþjóða körfuknatt-
leiks sambandið (FIBA) á fót sérhæfð an
gerðardóm til að leysa úr ágrein ingi
milli félagsliða, leikmanna, þjálfara
og umboðsmanna í alþjóða körfu-
knattleikshreyfingunni. Í fyrstu var
dómstóllinn nefndur „FIBA Arbitral
Tribunal“ (FAT) en árið 2010 var
nafni hans breytt í „Basketball Arbitral
Tribunal“ (BAT). Hér eftir verður hann
kallaður gerðardómurinn eða BAT.
Gerðadómurinn er viðurkenndur og
á ábyrgð FIBA en er þó sjálfstæður. Líkt
og á við um gerðardóma almennt er
það ekki skylda að leggja ágreining fyrir
dóminn heldur verða aðilar að semja
um það sín á milli. Slíkt samkomulag er
hægt að gera þegar ágreiningur kemur
upp eða, líkt og algengast er, í upphafi
samningssambands aðila.
Fyrir utan að dómar gerðardómsins
eru aðfararhæfir í hverju landi þá fylgir
því einnig að ef ekki er framfylgt
ákvæðum úrlausnar gerðardómsins
getur það haft í för með sér viðurlög
af hálfu FIBA. Þau viðurlög geta t.d.
verið afturköllun réttinda umboðsmanns,
fjársekt, félagsskiptabann, og bann við
að skrá nýja leikmenn allt í samræmi
við reglur FIBA.
Gerðardómsmeðferð fyrir körfu-
knatt leiksgerðardómnum fellur undir
12. kafla Svissnesku alþjóðlegu einka-
málalaganna. (Chapter 12 of the Swiss
Act on Private International Law (PILA)),
óháð því hvar aðilar málsins hafa
lögheimili.
Málsmeðferðin
Reglur gerðardómsins eru settar með
það að markmiði að skapa einfalda,
ódýra og hraða úrlausn ágreingsmála
sem tengjast körfuknattleik. Hluti af því
ferli er að einungis einn gerðardómari
úrskurðar í málum sbr. grein 8.1. í
reglum dómstólsins (hér eftir reglurnar).
Samkvæmt 1. mgr. 4. gr. skal notast
við ensku undir rekstri málsins nema
að gerðardómarinn1 ákveði annað.
Gerðardómarinn getur jafnframt að
höfðu samráði við aðila máls, ákveðið
að málið skuli flutt á öðru tungumáli.
Í 13. gr. er fjallað um munnlega
flutt mál og vitnaleiðslur. Samkvæmt
þeim getur mál aðeins verið flutt munn-
lega ef fram kemur krafa um slíkt
og gerðadómarinn samþykkir það.
Gerðardómarinn ákveður svo hvort mál
skuli flutt í gegnum síma, í hljóði eða
mynd, eða hvort aðilarnir skuli mæta
í eigin persónu á dómþing. Dómþing
skulu vera lokuð.
Ef gerðardómari ákveður að hlýtt
skuli á vitni skal hann brýna fyrir
þeim að skýra rétt frá og benda þeim
á að rangur framburður geti verið
refsiverður. Gerðardómari má kveða
á um að munnlegar skýrslur vitna fari
einungis fram ef honum sé greidd hæfi-
leg þóknun fyrirfram af öðrum aðila
málsins. Aðilar eru sjálfir ábyrgir fyrir því
að vitni komi fyrir dóminn og kostnaði
sem af slíku hlýst.
Úrlausnir gerðadómsins eru
almennt aðfararhæfar
Samkvæmt 2. gr. reglnanna skal sæti
gerðadómsins í hverju máli vera í
Genf í Sviss. Þetta gildir þrátt fyrir að
aðilar ákveði í einstöku máli að halda
dómþing í öðru landi og láta jafnvel alla
gerðardómsmeðferðina fara þar fram.
Aðilar mála hjá dómnum eru iðulega
ríkisborgarar sitthvorra landa og því
er ekki óalgengt að aðilar frá þremur
jafnvel upp í fimm lögsögum standi að
hverju máli fyrir sig.
Úrskurðir körfuknattleiks gerðar-
dómsins eru aðfararhæfir í þeim
ríkjum sem gerst hafa aðilar að New
York samningnum um viðurkenningu
og fullnustu alþjóðlegra gerðardóma.2
Sérhvert samningsríki er skuldbundið
til að viðurkenna og fullnusta úrskurði
í samræmi við landslög samkvæmt 3.
gr. samningsins. Ríkið getur hinsvegar
hafnað viðurkenningu og fullnustu
úrskurðar ef gerðarþoli framvísar til
réttra yfirvalda í viðkomandi ríki sönnun
þess efnis að einhver skilyrði stafliða a-e
í 1. mgr. 5. gr. New York samningsins séu
uppfyllt, en þar er fjallað um undanþágur
frá viðurkenningu og fullnustu, m.a.
um hvort aðila hafi skort hæfi, aðilum
hafi ekki verið réttilega tilkynnt um
skipun gerðardómara, ágreiningur falli
ekki undir gerðarsamning aðila o.sv.
fr. Viðurkenningu og fullnustu getur
einnig verið hafnað ef skilyrði a eða
b liðar 2. mgr. 5. gr. samningsins eru
BJÖRGVIN HALLDÓR BJÖRNSSON HDL.
Gerðardómur Alþjóða
körfuknattleikssambandsins
1Gerðardómari er nefndur gerðarmaður í lögum um samningsbundna gerðardóma nr. 53/1989. Í þessari grein verður notað heitið
gerðardómari.
2“The Convention on recognition and enforcement of foreign arbitral awards“ sem Ísland hefur fullgilt og leitt í lög sbr. lög nr. 53/1989
eins og þeim var breytt með lögum nr. 16/2002.