Fréttablaðið - 04.11.2014, Side 14

4. nóvember 2014 ÞRIÐJUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is AÐSTOÐARFRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is
MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason, kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI:
Sigurjón M. Egilsson sme@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
Í þætti Sigurjóns M. Egilssonar á Bylgjunni á
sunnudag lagði ég til að sérstöku slembivöldu
borgaraþingi verði falið að klára stjórnarskrár-
málið með styrkum stuðningi sérfræðinga og
í þéttu samráði við Alþingi. Byggt yrði á nið-
urstöðum þjóðfundarins, skýrslu stjórnlaga-
nefndar og frumvarpsdrögum stjórnlagaráðs
auk annars fyrra starfs í málinu. Þessi tillaga
byggir á lærdómi dregnum af samanburði við
álíka tilraunir erlendis sem ég kynnti á Þjóðar-
speglinum í HÍ síðastliðinn föstudag.
Íslenska stjórnlagaferlið fellur í hóp álíka
tilrauna í Kanada, Hollandi, Belgíu, Írlandi,
Eistlandi og Brasilíu. Samanlagt eru slíkar til-
raunir að verða að módeli fyrir framþróun lýð-
ræðis. Svona borgaraþing (á ensku ýmist köll-
uð Citizens Assembly eða Mini Public) – oftast
slembivalin en stundum kjörin eins og hér var
– gagnast einkum við að takast á við deiluefni
sem þjóðþingin hafa átt örðugt með að útkljá.
Borgaraþing af þessu tagi starfa ekki í and-
stöðu við þjóðþingin heldur styðja við starf lög-
gjafarsamkundunnar og bæta nýrri vídd við
hið hefðbundna fulltrúalýðræði.
Viðlíka tilraunir um veröldina hafa eins og
á Íslandi gjarnan verið gerðar í kjölfar áfalls
heima fyrir. Á Íslandi leiddi efnahagsáfall-
ið hins vegar til nánast upplausnarástands í
stjórnmálum heima fyrir sem gerði allar lýð-
ræðisumbætur ómögulegar vegna innri deilna.
Lærdómurinn að utan sýnir að árangurinn er
mestur þar sem þétt samráð og gagnkvæm
virðing ríkir á milli borgaraþingsins og þjóð-
þingsins. Eins og til að mynda var raunin á
Írlandi þar sem 33 þingmenn og 66 slembi-
valdir borgarar studdir sveit öflugra sérfræð-
inga komu saman og ræddu til niðurstöðu mörg
helstu álitamál írskrar þjóðskipunar.
Öfugt við spár þeirra sem óttuðust að þing-
mennirnir myndu yfirgnæfa starfið gerðist
hið öndverða. Þingmennirnir hlustuðu á sjón-
armið borgaranna og kappkostuðu að ná fram
lýðræðislegri niðurstöðu. Svo skipti sköpum
að þegar tillögurnar loks komu inn á þjóðþing-
ið voru þar fyrir 33 bandamenn verkefnisins
úr öllum flokkum sem litu á það sem sitt hlut-
verk að þræða málið í gegnum hina þinglegu
meðferð.
Því miður var annað uppi á teningnum hjá
okkur. Þingið var ekki með í ráðum í starfi
stjórnlagaráðs sem skýrir að hluta kaldar mót-
tökur stjórnarskrárfrumvarpsins á Alþingi.
Tilraunin á Írlandi bendir eindregið til þess
að vænlegra til árangurs sé að flétta þátttöku
þingmanna við starf borgaraþingsins. Því legg
ég til framangreinda leið.
Borgaraþing klári
stjórnarskrármálið
NÝ
STJÓRNARSKRÁ
Eiríkur Berg-
mann
prófessor í stjórn-
málafræði, sat í
stjórnlagaráði
V
ið erum ekki á nítjándu öldinni, þau eru ekki í pípu-
höttum og við erum ekki einhver sauðsvartur almúgi.
Við búum í jafnræðisþjóðfélagi,“ sagði tónlistarmað-
urinn Svavar Knútur í samtali við Vísi í gær. Þessi
við sem hann vísar til er fólkið í landinu og þau eru
ráðherrar og þingmenn stjórnarflokkanna. Tilefni viðtalsins var
mótmælafundur á Austurvelli í gær þar sem aðgerðum ríkis-
stjórnarinnar var mótmælt. Um ástæðu þess að ekkert eitt var
tilgreint sem grunnur mótmælanna segir Svavar Knútur: „Það
er hægt að mótmæla dólgshætti og yfirgangi. Það er hægt að
mótmæla yfirlæti, dónaskap og vondum vinnubrögðum. Það þarf
ekki að vera ESB eða stjórnarskráin. Fólk er að koma úr öllum
áttum með alls konar reiði og
það þarf bara að gefa því útrás
fyrir hana.“
Þessi reiði í garð stjórnvalda
er raunar ekki séríslenskt
fyrirbrigði og í grein sem
birtist á vefsíðu danska blaðsins
Politiken á sunnudaginn reifar
presturinn og rithöfundurinn
Asger Baunsbak ástæður fyrir því að pólitíkusar ná ekki lengur
samhljómi við „sauðsvartan almúgann“. Hann bendir meðal
annars á að þeir flokkar sem sitji á þingi í dag séu sprottnir
upp úr menningu bænda- og iðnaðarsamfélags og hafi ekki náð
að aðlagast gjörbreyttum tímum. Það séu ekki lengur bændur,
verkamenn og kennarar sem séu virkir í stjórnmálum heldur
háskólamenntað fólk sem aldrei hafi unnið ærlegt handtak, ef svo
má að orði komast. Gjáin fræga milli þings og þjóðar stafi af því
að stjórnmálafólkið og almúginn margumræddi eigi ekki lengur
neitt sameiginlegt og skilji ekki hvorir aðra.
Þetta eru mjög athyglisverðar pælingar hjá prestinum og
skemmtilegt að máta rök hans við íslenskt samfélag samtímans.
Stéttaskiptingin hér er kannski ekki eins afgerandi en það er
allavega morgunljóst að þeir sem nú sitja í ríkisstjórn hafa
ákaflega litla hugmynd um það hvernig venjulegt fólk í landinu
hugsar, býr og berst í bökkum. Þeir virðast reyndar óskaplega
lítið velta lífskjörum kjósenda sinna fyrir sér, láta sér bara detta
í hug eitthvert söluvænlegt trikk korteri í kosningar til að tryggja
sér atkvæði þeirra. Bregðast síðan ókvæða við þegar hinir sömu
kjósendur eru ekki sáttir við vanefndir kosningaloforðanna,
kvarta undan árásum á kjörna fulltrúa eða, það sem verra er,
svara reiði fólksins með útúrsnúningum, háðsglósum og gegnd-
arlausum hroka. Verða svo bara sífellt meira hissa á vaxandi
óánægju og reiði kjósenda sinna og gjáin breikkar dag frá degi.
Í fyrrnefndri grein bendir Baunsbak á að ástæða þess að sam-
neyslan á undir högg að sækja í Danmörku, eins og hér, sé að
elítan í valdastöðunum hafi ekki þörf fyrir neina samneyslu, hún
vilji frekar eyða fé í utanlandsferðir og uppbyggingu eigin yfir-
burðastöðu en að leggja sitt af mörkum til reksturs sameiginlegs
samfélags. Afleiðingin af þeirri stefnu sé vaxandi reiði almúg-
ans sem fái útrás í stuðningi við þjóðernissinnaða flokka sem ali
á útlendingaandúð og óánægju. Afleiðingarnar af því geti orðið
alvarlegri en elítan geri sér í hugarlund og það þurfi ekki nema
lítinn neista til að kynda bál sem gæti orðið endalok lýðræðisins.
Ábending sem stjórnvöld á Íslandi ættu að fara að gefa gaum og
taka alvarlega, helst ekki seinna en í dag.
Hvers vegna skilja pólitíkusar ekki kjósendur?
Gjáin breikkar
Friðrika
Benónýsdóttir
fridrikab@frettabladid.is
Gæði fara aldrei úr tísku
Vaskar og
blöndunartæki
Þjófstartið
Hún var skemmtileg uppákoman
á þinginu í gær þegar Þorsteinn
Sæmundsson, þingmaður Fram-
sóknarflokksins, kvaddi sér hljóðs í
ræðustól og hóf umræðu um frum-
varp iðnaðarráðherra um visthönnun
vöru sem notar orku, undir umræðu
um mögulegan sæstreng. Þingforset-
inn, Einar K. Guðfinnsson, barði
ítrekað í bjölluna til að reyna
að benda þingmanninum á
að hann væri að ræða rangt
mál, en gekk erfiðlega að
komast að. Málið vakti
kátínu meðal þingmanna
en Þorsteinn baðst
auðmjúklega
afsökunar
á þjófstart-
inu.
Girðið upp buxurnar
Nokkur þúsund manns lögðu leið
sína á Austurvöll í gær til að mót-
mæla ríkisstjórninni. Nokkur gagn-
rýni hafði verið uppi um að óljóst
væri hverju nákvæmlega stæði til að
mótmæla en Svavar Knútur Kristins-
son, einn forsprakka mótmælanna,
sagði skilaboðin skýr: „Girðið
upp buxurnar.“
Gjöf eða gjald?
Stóra byssumálið
tekur á sig nýjar og
furðulegri myndir
á degi hverjum. Í gær
sendi Landhelgisgæslan
frá sér yfirlýsingu
þar sem ítrekað
var að „engin
leynd hvíldi
yfir innflutningi vopnanna gagn-
vart tollgæsluyfirvöldum“. Vopnin
hafi verið skoðuð af tollinum við
komu vélarinnar til landsins. Í
síðustu viku var greint frá því að
tollayfirvöld hefðu innsiglað vopna-
geymslu gæslunnar þar sem ekki
væri búið að greiða gjöld og tolla
af nýju hríðskotabyssunum frá
Noregi. Gripið var til þessara
aðgerða á meðan óljóst
er hvort um sé að ræða
gjöf eða vopn sem ís lensk
stjórn völd munu kaupa.
Öll svör sem komið hafa
frá stjórnvöldum hingað til
eru til þess fallin að flækja
málið. Hvernig stendur
eiginlega á þessu?
fanney@frettabladid.is