Vestfirska fréttablaðið - 30.08.1978, Blaðsíða 2

2
Ötgefandi og ábyrgðarmaður:
Árni Sigurðsson
Blaðamaður: Stefán Jóhann Stefánsson
Prentun: Prentstofan ísrún hf., isafirði
Nokkuð hefur verið um það, að bygg-
ingarverktakar frá öðrum landshlutum
hafa unnið verk hér á Vestfjarðasvæðinu.
Má nefna sem dæmi um stærri verk, að
ístak hf. vann að byggingu Mjólkárvirkj-
unar II og Ármannsfell hf. vinnur við
byggingu sjúkrahúss og heilsugæslu-
stöðvar á ísafirði. Verktakar frá Akranesi,
þótt skráðir séu á ísafirði, byggja nú
íbúðir fyrir aldraða á ísafirði, og svo
mætti áfram telja, stærri verk og smærri.
Augljóst er að þessi þróun hlýtur að
vera dragbítur á vöxt fyrirtækja í þessari
grein hér á svæðinu. t>að eitt að vestfirsk
fyrirtæki hafi ekki bolmagn, hvert fyrir sig,
til þess að bjóða í og vinna stærri verk,
má ekki verða til þess að þau leggi árar í
bát. Til er sá möguleiki, að fleiri en eitt
fyrirtæki vinni saman að stórverkefnum,
sem eitt þeirra ræður ekki við. Slík sam-
vinna gæti þá orðið til þess, að vélar og
tæki, sem þarf til hinna stærri fram-
kvæmda, yrðu keypt til svæðisins og
síðan nýtt hér áfram, eftir að viðkomandi
verkum væri lokið.
Getur gert
gæfumuninn
Á meðan utanhéraðsverktakar vinna
stóru verkin hér, með eigin tækjum og
flytja þau síðan á brott að loknu verki,
ásamt með stærstum hluta þess fjár-
magns, sem greitt er fyrir verkin, þá
verða ekki framfarir í vestfirskum bygg-
ingariðnaði almennt. Þetta verður að
vera Ijóst, bæði vestfirskum byggingar-
verktökum, og ekki síður þeim opinberum
aðilum, sem láta vinna verk hverju sinni.
Það er ekki óhugsandi, þegar tilboð
eru skoðuð og verksamningar gerðir, að
tekið sé tillit til þessara hluta, en þá verða
verktakar á svæðinu einnig að vera við
því búnir, að skila verkum jafn vel unnum
og með svipuðum hraða og best gerist
hjá öðrum verktökum íslenskum.
Það hefur oftsinnis verið nefnt, sem
ástæða fyrir seinagangi bygginga hjá
vestfirskum verktakafyrirtækjum, að þau
vanti menn til starfa. Þá er á að líta, að
vinnuaflsskort hér á svæðinu má rekja
beint til húsnæðisskortsins, en húsnæð-
isskort, a.m.k. hér á ísafirði, má rekja
til þeirra aðila sjálfra, sem hafa það að
starfi að byggja íbúðarhúsnæði. Þeir hafa
hvergi fullnægt eftirspurn.
Frekari töf á því að hér verði byggt
nægilegt íbúðarhúsnæði til þess að anna
eftirspurn, getur orðið örlagarík fyrir
framfarir og framkvæmdagetu hér á
svæðinu. Þetta verða vestfirskir bygging-
arverktakar, og ekki síður stjórnvöld að
vera sér meðvitandi um, og vinna að
úrbótum í þessu efni, svo dugi.
O
— Nauðsynlegt að bæta iðnfræðslu
Iðnskóllnn er f leiguhúsnæði, fsfirðingshúslnu.
þessar framkvæmdir betur
og skapa þannig jafnari og
öruggari atvinnu fyrir iðn-
aðarmenn staðarins?
Það hefur orðið æ al-
gengara, að stærri verkefni
á vegum bæjarfélagsins séu
boðin út á frjálsum mark-
aði. Er hagstæðasta tilboði
þá jafnan tekið. Dregið
hefur úr þenslu í bygging-
ariðnaði á höfuðborgar-
svæðinu, og fyrirtæki það-
an leita því út á land. Þessi
fyrirtæki eru yfirleitt stærri
og tæknivæddari (sbr. Ar-
mannsfell) en fyrirtæki í
minni kaupstöðum, og
geta því hæglega gert lægri
tilboð í ýmis verk. Þegar
öll kurl eru komin til graf-
ar, getur þó verið mun
óhagstæðara að taka til-
boðum að sunnan, bæði
vegna ýmissa fríðinda sem
greiða verður að auki, og
ekki síst vegna þeirra fjár-
muna sem renna út úr
bæjarfélaginu í formi
gjalda. Það virðist nefni-
lega oft hvorki vera tekið
tillit til þeirra gjalda sem
heimafyrirtæki og starfs-
menn þeirra greiða hér, né
að starfsmenn fyrirtækja
sem fengu næg verkefni
myndu festa hér rætur, og
fyrirtækin sjálf ná að þró-
ast og eflast. Ef fyrirtækj-
um staðarins yrði veitt
hæfileg verkefni til að
glíma við, gætu þau vænt-
anlega gert lægri tilboð í
samsvarandi verk seinna.
Ég er þeirrar skoðunar
að í þessu skyni þyrfti að
komast á samvinna milli
bæjaryfirvalda og verktaka
á staðnum. Reyndar var
gerð tilraun í þá átt í
kringum 1970, en sú til-
raun fór út um þúfur, m.a.
vegna sundurþykkju verk-
takanna. Það er þó t.d.
athugandi fyrir bæjarfélag-
ið að bjóða stærri verk út í
smáum einingum, sem
margir aðilar gætu tekið
að sér. Sem dæmi um slíkt
fyrirkomulag má nefna
Fjölbrautaskóla Suður-
nesja, en þar hófust fram-
kvæmdir í apríl í ár og
húsnæðið verður tilbúið
undir kennslu í byrjun
september. Er slíkur fram-
kvæmdahraði áreiðanlega
einsdæmi við opinbera
byggingu. Hann er helst
að þakka því, að margir
aðilar tóku að sér smærri
þætti verksins, en þannig
var tryggt að enginn færð-
ist of mikið í fang. Hér
kæmi einnig til álita að
veita ákveðnum aðila verk,
en hann réði svo aftur til
sín undirverktaka. Hitt tel
ég þó heppilegra, að veita
nokkrum aðilum smáa
þætti verksins og síðan
hefði bygginganefnd á veg-
um bæjarins yfirumsjón
með verkinu.
Auka þarf
verkmenntun
Á síðast liðnum vetri
birtust tvær greinar í Vest-
firska fréttablaðinu um
iðnfræðslu á Vestfjörðum.
Þar kom m.a. fram að
verkmenntun hefur verið
látin sitja á hakanum og
að bæjaryfirvöld hafa
daufheyrst við kröfum Iðn-
skóla ísafjarðar um bætta
aðstöðu. Getur ekki verið
að þarna liggi hundurinn
grafinn? Er ekki ástæðan
fyrir getuleysi bygginga-
verktaka á ísafirði einmitt
falin í veikri iðnmennta-
stofnun?
Til þess að hlúa al-
mennilega að verkmennt-
un þarf mikinn og dýran
tækjakost. Það fyrirkomu-
lag hefur orðið ofan á, t.d.
í Reykjavík, að færa verk-
menntun að mestu inn í
skólakerfið.
Vegna örra tæknifram-
fara m.a., þá hentar gamla
meistara- og sveinakerfið
ekki lengur. Svipaðar hug-
myndir eru uppi úti á
landsbyggðinni, en vegna
smæðar skólanna yrðu þeir
óhóflega dýrir í rekstri, ef
þeir keyptu fullkomnustu
tæki sem völ er á. Því
hefur sú hugmynd orðið
ofan á, að í iðnskólum ætti
grundvallar- verkmenntun
að eiga sér stað, en seinni
hluti verknáms og sérhæf-
ing færi fram i fyrirtækj-
um, sem tækju þá iðnnema
í læri og þjálfuðu þá á sínu
sviði. Þannig myndu fyrir-
tæki og skólar leysa kostn-
aðarhliðina sameiginlega
og um gagnkvæman hagn-
að yrði að ræða, þar eð
skólar kæmust hjá því að
fara út í dýr tækjakaup, en
fyrirtæki gætu nýtt tæki
sín betur og fengið ódýrt
vinnuafl.
Bætt iðnfræðsla
grundvöllur
iðnþróunar
Flestir munu sammála
um að hér þurfi fjölbreytt-
ara atvinnulíf. Það er
of einhæft að hafa ein-
göngu fiskveiðar, fisk-
vinnslu og þjónustu í
kringum þær greinar. Það
er ástæðulaust að tefla á
tæpasta vað, því ef þorsk-
urinn hverfur, hrynur allt
til grunna. Menn greinir
að vísu á um hvort of mik-
ið sé veitt nú þegar af
ákveðnum fisktegundum,
en það er engu að síður
staðreynd, að þrátt fyrir
siaukna tækni í fiskveiðum
og aukna sókn á miðin, þá
eykst afli ekki að sama
skapi. Til að auka
fjölbreytnina í atvinnulíf-
inu, ræða menn helst um
að koma á einhvers konar
iðnaði. Væri því ekki fyrsta
skrefið í þá átt að veita
meira fjármagni til iðn-
skóla og bæta þar með iðn-
fræðsluna?
Hér mun vera erfitt fyrir
iðnnema að komast á
samning í öllum helstu
iðngreinum. Mörg fyrir-
tæki sjá sér engan hag í því
að þjálfa fólk í sinni iðn-
grein. Til skamms tíma er
það ekki fjárhagslega arð-
bært, t.d. fyrir fyrirtæki
sem vinna mikið í ákvæðis-
vinnu. En sé horft eitthvað
fram í tímann, hlýtur það
að vera ljóst að við svo
búið má ekki standa. Hér
þarf að komast á samvinna
milli skólanna og aðila á
vinnumarkaðinum. Slík
samvinna ætti að gera hvort
tveggja í senn, að efla at-
vinnufyrirtækin, og gera
skólunum kleift að þjóna
atvinnulífi byggðarinnar
betur. Hér þarf því hugar-
farsbreytingu meðal ráð-
andi afia. Það þýðir ekki
lengur að kasta frá sér á-
byrgðinni og hugsa aðeins
eitt ár fram í tímann, þ.e.
út frá fjárhagsáætlun hvers
árs. Bæjaryfirvöld, iðn-
fyrirtæki, iðnskóli og aðrar
menntastofnanir þurfa hér
að taka höndum saman,
ræða málin og finna leiðir
til úrbóta. Það er hlutverk
bæjaryfirvalda þ.e. bæjar-
stjórnar og nefnda hennar,
að eiga frumkvæðið að
slíkri samvinnu. ss