Vestfirska fréttablaðið - 22.03.1984, Blaðsíða 5

vestfirska
FREITABLADID
■
" ■. tfi
hn
iiiiiiai

*•
sögu. Og taktu eftir því aö á
undan íslendingasögunum
komu þýðingar. íslensk bók-
menntasaga byrjaði á þýðing-
um og við höfum á öllum tímum
átt góða þýðendur sem hafa
verið mikils metnir, svo sem
Jón á Bægisá, Sveinbjörn Eg-
ilsson, Jónas Hallgrímsson,
Magnús Ásgeirsson. Það getur
því haft ófyrirsjáanlegar afleið-
ingar fyrir bókmenntasöguna ef
þýðendur verða settir niður í
rennusteininn."
Góður skóti
,,Það að þýða er þvílíkur skóli
að maður fær engan skóla slík-
an, bæði hvað varðar málið
sem úr er þýtt, íslenskuna og
tækni höfundarins.“
— Er kannski nauðsynlegt fyrir
góðan rithöfund að þýða inn á
milli?
,,Ja, þetta hafa margir höf-
undar gert. Laxness hljóp í
Hemingway og Voltaire og ég
held að maður geti merkt það á
bókunum sem komu næst á
eftir þessum þýðingum að hann
hafi beinlínis verið að stúdera."
Við erum staddir á kennara-
stofu Menntaskólans og nú er
hringt út og kennarar stelast
inní viðtalið. Þorgeir dregur tó-
bakspung úr pússi sínu og seg-
Ríthöfunduriim er
ansi þarfur brúkshestur
fyrir rödskassann
— Þorgeir Þorgeirsson, ríthöfundur,
í viðtati við Vestfírska fréttablaðið
á bókamarkaðnum hafa rýrnað
um sirka 85% síðan á kreppuár-
unum. Kreppan skilaði okkur
heilum hópi af rithöfundum
sem gat lifað af ritstörfum. Vel-
ferðin sem kom með stríðsár-
unum drap þetta niður. Og það
er ekki rithöfundum að kenna,
það er bisnessmönnum og póli-
tíkusum að kenna.
í kreppunni var bókarverð
helmingi hærra miðað við aðrar
nauðsynjavörur, taktu eftir því
að ég segi aðrar nauðsynjavör-
ur, og upplögin helmingi stærri
og höfundurinn fékk um það bil
10% af heildarverði bókarinn-
ar.“
Um tugur manna sem
tifír af rítstörfum
’— Að bókin sé nauðsynjavara?
,,Ja, hún er keypt. Það eru
gefnar út 600 — 800 bækur á
ári og meðalupplag er um 1000
eintök. Við kaupum yfir hálfa
milljón bóka á ári og ég sé ekki
annað en bókin sé nauðsyn.
Varla eru það kaupendur þess-
ara bóka sem telja að rithöf-
undar þurfi ekki að éta.“
— Ertu fylgjandi því að sölu-
skattur af bókum verði felldur
niður?
,,Það fer eftir því hvert hann
yrði látinn renna. Ef hægt yrði
að láta helminginn af honum
renna til ákveðinna verkefna í
útgáfumálum, til að tryggja út-
gáfu á almennilegum bókum,
og hinn helmingurinn rynni til
dæmis til höfundarins sem við-
bót við prósentur af bókinni, þá
teldi ég vel farið. En ég veit
ekkert hvort það hefði jákvæð
áhrif að fella söluskattinn ein-
faldlega niður. Ég hef ákveðnar
efasemdir um að það yrði til að
auka bóksölu. Sá parturinn
sem er sveltur í sambandi við
bókaútgáfuna er frumvinnan."
— Fyrst þetta er svona illa
borgað, hvernig stendur þá á
því að svona margir fást við að
skrifa?
,,Það eru nú ekki margir sem
fást við þetta eingöngu. Það er
um tugur manna í landinu sem
lifir af þessu. Hins vegar er
þetta sem betur fer mjög al-
geng frístundavinna. Og þaó
eru vissir þættir bókmennta
sem aldrei geta orðið annað en
frístundavinna. Það er til dæmis
ekki hægt að gera kröfu um að
Ijóðahöfundur vinni fullkom-
lega fyrir sér með Ijóðagerð."
Þýðandinn
ekki fidlveðja
Undanfarin átta ár hefur Þor-
geir verið á samningi hjá Máli
og menningu við að þýða það
sem óþýtt var af verkum Will-
iams Heinesens. Nú er Þorgeir
að Ijúka verkinu. Hvort það sé
rétt aö þýðingarlaun séu á við
góö verkamannalaun?
,,Það fer eftir því hvernig
þýðingu þú ert að tala um. Ef
verið er að tala um úrvalsþýð-
ingu og maður er yfirborgaður,
þá er hægt að fá helminginn af
tímanum sem fer í verkið borg-
aðan. Meðan Launasjóðurinn
greiddi fyrir þýðingar var hægt
að vinna þetta, en ég tel það
ekki hægt lengur. Síðan Þýð-
ingasjóðurinn var settur á lagg-
ir hafa þeir talið óþarfa að
greiða fyrir þýðingar. Þýðinga-
sjóðurinn veitir styrki fyrir þýð-
ingar, en þeir renna beint til
útgefandans. Þýðandinn er
ekki fullveðja persóna. Þetta
finnst mér vera krenking á
stöðu þýðandans. Þetta eru
gamlar leyfar af þrælahaldi."
Ekki hægt
að gera kröfur
„Nei, mér finnst almennt ekki
nógu vel staðið að þýðingum á
íslandi. Ég er ekki að ásaka
neinn. Fyrir þær greiðslur sem
nú tíðkast fyrir þýðingar er ekki
hægt að gera neinar kröfur. Ég
held að það sé staðreynd, og
ekki bara vitleysa í mér, að
þýðingar séu afskaplega sein-
legt verk og nú er ég að tala um
vandaða þýðingu."
— Finnst þér kannski að það
aö þýða sé verðugra verkefni
en að frumsemja?
,,Það er áreiðanlega ekkert
óverðugra. Sumir líta á þýðing-
ar sem eitthvert óæðra verk
heldur en frumsamningu. En
það er bæði erfiðara, flóknara
og gerir meiri kröfur. Þetta er
ekki bara mín skoðun. Og riota
bene, þýðingar eiga að njóta
meiri virðingar hér heldur en
annars staðar. Jafn fámenn
þjóð getur aldrei átt þann, front
af rithöfundum að nægi til að
skapa þjóðinni bókmennta-
ir hann þeim eigindum gæddan
að vera stærri að innan en ut-
an. Nokkrir þiggja í nefið. Talið
berst að íslenskum kvikmynd-
um. Þorgeir segir íslendinga á
Norðurlöndum verða að ganga
með hauspoka þegar íslenskar
sjónvarpsmyndir séu sýndar
þar. Svo er hringt inn aftur og
ég spyr hvort honum finnist
lægð í íslensku bókmenntalífi.
Hræddastur
við hávaðann
,,Ég veit það ekki. Finnst
mönnum ekki alltaf lægð? Nei,
ég held að þaö sé ekki hægt að
tala um lægð, — Guðbergur
skrifar á fullu og við erum ekki
fátæk á meðan. Allavega að
magninu til held ég að allt sé í
lagi með íslenskar bókmenntir.
Tíminn sker svo úr um gæðin,
það þarf fjarlægð til að meta
þau.“
— Ertu hræddur um að kvik-
mynda- og vídeóæðið gangi að
bókinni dauðri?
,,Nei, ég er ekki hræddur um
það. Þessi hræösla kom fram í
sambandi við leikhúsið þegar
kvikmyndir hófu innreið sína og
varð einfaldlega til þess að leik-
húsið endurnýjaði sig. Kvik-
myndir hafa ekki útrýmt neinu
nema sirkusnum. Og bókin
verður til meðan lesandinn er
til. Ef lesandinn hættir að vera
til þá er bókin sjálfdauð og þá
kemur eitthvað annað í staðinn.
— Ég er miklu hræddari við
hávaðann en myndina, af því
það þarf þögn til að lesa bók."
I vestfirska ~l
FRETTABLADID
hefúr
heyrt
AÐ menn á Bíldudal hafi í
liðinni viku lent í því að sýta
vorveðrið og snjóleysið
sem því fylgdi. Ástæðan sé
sú að síðan í byrjun febrúar
hafi þar verið kvikmynda-
tökumenn með Þráinn
Bertelsson í broddi fylking-
ar að taka upp myndina ,,í
skammdeginu" og hafi þá
vantað snjó til að taka upp
snjósleðaatriði. Fylgdi sög-
unni að vera listamann-
anna að sunnan hefði
hleypt nýju blóði í bæjar-
braginn á Bíldudal og
hefðu nokkrir heimamanna
gengið fram fyrir linsu,
þ.á.m. presturinn, Dalla
Þórðardóttir, og söngvar-
inn Jón Kr. Ólafsson...
AÐ Ölafur Kristjánsson,
tónlistarmaður úr Bolung-
arvík, hafi kynnt nýtt lag
eftir Baidur Geirmundsson
á jam-session á föstudags-
kvöldið eitthvað á þessa
leið: í hvert skipti sem við
höfum spilað hér á Sólrisu
höfum við leikið nýtt lag
eftir Baldur Geirmundsson.
Það fyrsta hét Gerill, næsta
hét Jógúrt og af þvi það er
svo mikil sæla hér i kvöld,
þá heitir nýjasta lagið Kota-
sæla...
AÐ Kaupfélag Tálknafjarð-
ar hafi verið lýst gjaldþrota
nú í janúarlok. Helsta á-
stæða þess mun vera sú að
félagið réð ekki við þau
verðtryggðu lán sem það
tók við byggingu nýs versl-
unarhúss fyrir u.þ.b. þrem-
ur árum. Kaupfélagið var
helsta matvöruverslun
þeirra Tálknfirðinga, en nú
hefur Kaupfélag Vestur-
Barðstrendinga leigt hús
og tæki gamla kaupfélags-
ins og opnað þar verslun
að nýju. Heyrum við að
vöruval hafi nú stórauk-
ist....
AÐ framkvæmdastjóra-
skipti fari fram hjá Fiskiðj-
unni Freyju á Suðureyri á
næstunni. Bjarni Thors
mun láta af störfum og í
hans stað mun koma Bjarni
Elíasson, en hann hefur
starfað sem aðalgjaldkeri
hjá Sölumiðstöð hraðfrysti-
húsanna...
AÐ bæjarráð ísafjarðar hafi
nú samþykkt að gerð verði
könnun á því hvort grund-
völlur sé fyrir að byggja
fleiri dvalaríbúðir fyrir aldr-
aðra, en forstöðumaður
Hlífar hefur lengi sótt það
mál stíft. Ef af verður munu
verða byggðar söluíbúðir
og hugmyndir eru uppi um
að stofna samvinnufélag
um bygginguna. Sé ætlun-
in að kanna hve margir hafi
áhuga og getu til að kaupa
slíkar íbúðir og þá hve stór-
ar þærættu að vera...
AÐ hin stórgóða frammi-
staða ÍBÍ í íslandsmótinu
innanhúss hafi glætt mjög
vonir manna varðandi
næsta sumar en nokkur
svartsýni hafi verið ríkjandi.
Heyrum við nú menn tala
um að ísfirðingar fari beina
leið uppí fyrstu deild aftur...