Vestfirska fréttablaðið - 11.06.1992, Blaðsíða 2

2
VESTFIRSKA
| FRÉTTABLAÐIÐ |
Vestfirska fréttablaðiö kemur út síðdegis á fimmtudögum. Blað-
inu er dreift án endurgjalds. Ritstjórn og auglýslngar: Aðalstræti
35, Isafirði, simi (94)-4011, fax (94J-4423. Útgefandi, ritstjóri og
ábyrgðarmaður: Hlynur Þór Magnússon, Túngötu 17, ísafirði,
heimasimi (94)-4446. Blaðamaður: Gísli Hjartarson, Fjarðarstræti
2, ísafirði, heimasími (94)-3948. Prentvinnsla: Isprent hf. Aðal-
stræti 35, ísafirði, 94-3223.
—
Sighvatur Björgvinsson
skrifar leiðara:
Hvaða atriði þurfa helst
að koma til skoðunar
ef enn verður dregið
úr þorskveiðum?
Vísindanefnd Alþjóöa hafrannsóknaráösins hefur birt
niðurstööur um stærö og veiðiþol þorskstofna við ísland
og Færeyjar. Fréttir af þessum niðurstöðum hafa eðlilega
slegið menn miklum óhug. Færeyingum er sagt að hætta
að veiða þorsk. ísiendingum er sagt að skera niður þorsk-
veiði 1150 þúsund tonn á ári.
Þessar fréttir vekja ekki síst óhug vegna þess að vitað
er að vísindanefndin byggir á gögnum Hafrannsókna-
stofnunar. Margir líta því á þessar niðurstöður sem fyrir-
boða um væntanlegar niðurstöður Hafrannsóknastofnun-
ar sem berast munu stjórnvöldum innan fárra daga.
Það er þó bæði eitt og annað sem fiskifræðingar þurfa
að gefa svör við áður en lengra er haldið. Fyrir aðeins einu
Fimmtudagur 11. júní 1992
VESTFIRSKA
J FRÉTTABLAÐIOl--
ári veittu fiskifræðingar Hafrannsóknastofnunar stjórn-
völdum þær upplýsingar, að hrygningarstofninn á Islands-
miðum væri 400 þúsund tonn. Nú áætlar vísindanefnd
Alþjóða hafrannsóknaráðsins að hrygningarstofninn sé
aðeins 200 þúsund tonn. Hvað veldur því að stofn sem
mældist 400 þúsund tonn fyrir einu árí mælist 200 þúsund
tonn í dag? Fréttir, hafðar eftir fiskifræðingum um að skýr-
ingarinnar sé að leita í því að þeir hafi gert ráð fyrir hrygn-
ingargöngu frá Grænlandi sem ekki kom, eru út I hött. Sá
sem þetta ritar minnist þess vel að fiskifræðingar Hafrann-
sóknastof nunar voru sérstaklega um það spurðir fyrir einu
ári hvort Grænlandsþorskur væri meðtalinn I spám þeirra
og því svöruðu þeir afdráttarlaust neitandi. Þá er einnig
eðlilegt að spurt sé hvað valdi því að nú sé altt I einu talið
að samræmi sé á milli stærðar hrygningarstofnsins og
árangurs af klaki og fjölda seiða, þar sem fiskifræðingar
hafa áður talið að ekkert beint samhengi væri þarna á milli.
Þá er einnig eðlilegt að spurt sé um það, á hve sterkum
grunni niðurstöður fiskifræðinga séu reistar. Mönnum er
enn í fersku minni niðurstaða þeirra frá því I fyrra um
stærð loðnustofnsins og veiðiþol hans, sem síðan kom I
Ijós að var gjörsamlega röng. Fyrst stofnstærðarmat fiski-
fræðinga á torfufiski, eins og loðnunni, getur verið svona
rangt, er þá ekki ástæða til að velta fyrir sér öryggi I
stofnstærðarmælingum fiskifræðinga á botnlægum teg-
undum sem eru dreifðar út um allan sjó?
Fari svo að niðurstaða Hafrannsóknastofnunar verði
eitthvað I líkingu við það sem vísindanefnd Alþjóða haf-
rannsóknaráðsins hefur látið frá sér fara og menn horfist
í augu við frekari niðurskurð á þorskkvóta, þurfa menn að
búa sig undir að gera verulegar breytingar m.a. á
ákvæðum laga um stjórn fiskveiða. Eftirfarandi atriði þurfa
þá að koma sérstaklega til skoðunar:
1. Jafn hlutfallslegur niðurskurður á þorskveiðikvóta veiði-
skipa kemur ekki til greina. Þau landsvæði, sem byggja
afkomu sína á þorskveiðum, verða að hafa forgang um
veiðar, ef takmarka á þorskveiðar enn frekar.
2. Aðrir fiskistofnar, svo sem loðna og síld, ýsa og grálúða,
humar og rækja, standa vel. Með sama hætti og loðnu-
skipunum var bætt upp með viðbótarþorskveiðikvóta þeg-
ar loðnuaflinn brást verður að bæta þorskveiðiskipunum
upp skertan þorskveiðikvóta með auknum heimildum
þeirra til veiða á öðrum fiskistofnum. Til þess að svo megi
verða þarf að breyta lögunum um stjórn fiskveiða og auka
aflakvóta annarra tegunda en þorsks.
3. Beina verður stærstu togurunum og þá ekki síst frysti-
togurunum í veiðar á vannýttum fiskistofnum, svo sem
langhala og úthafskarfa. Jafnframt verður að leita eftir
aflakvótum fyrir þessi skip á fjarlægum miðum.
4. Til þess að tryggja atvinnu í landi verður að leggja
áherslu á að sem allra mest af þeim afla, sem á íslands-
miðum fæst, verði unnið í landi, og leita verður leiða til
þess að auka landanir erlendra fiskiskipa á Islandi.
5. Standa verður vörð um að alls ekki verði haggað við
núverandi fyrirkomulagi um tvöföldun línuveiðikvótans og
veiðar krókabáta.
Þetta eru nokkur þeirra atriða sem taka verður mið af,
ef svo skyldi fara að menn láti sannfærast um að draga
þurfi úr þorskveiðum frá því sem nú er. Það er þó enn
langt I frá að búið sé að færa fullnægjandi rök fyrir því að
slíkt þurfi að gera. Áður en menn láta sannfærast þurfa
fiskifræðingar að svara fjölmörgum spurningum og eyða
miklum efa sem nú er ríkjandi um grundvöll þeirrar ráðgjaf-
ar sem þeir hafa látið frá sér fara.
Reykjavík, 10. júní 1992.
Sighvatur Björgvirtsson,
heilbrigðis- og tryggingamáiaráðherra.

Vélstjórar Fundur í Vélstjórafélagi ísafjarðar verður haldinn í Pólgötu 2, laugardaginn 13. júní kl. 17.00 Dagskrá: 1. Atkvæðagreiðsla um samninga. 2. Orlofshúsamál. 3. Önnur mál. Mætið vel. Stjórnin.
FUGLAÞATTUR
sr. Sigurðar Ægissonar
19. Stuttnefja
Stuttnefja er, eins og m.a.
langvían, stórfrænka hennar,
af ættbálki fjörunga eða
strandfugla, en af ætt svart-
fugla. Hún er á stærð við lang-
víu og í flestu öðru tilliti lik
henni einnig. Nefið er þó
styttra og jafnframt þykkara,
og ljós rák á því (einkum á
varptíma), er nær inn í
munnvikin. Hún er kolsvört á
baki, þar sem langvían er
meira dökkkaffibrún, og auk
þess er stuttnefjan laus við
síðukámur þær, er einkenna
langvíur.
Stuttnefjan er annars 39-43
sm á lengd, um 1 kg á þyngd,
og með 65*73 sm vænghaf.
Goggur er mjósleginn, svartur
og oddhvass. Augu svört og
grunnhtur fóta einnig, en fram-
anverð rist og kögglar táa að
ofan gulgræn.
Eggert Ólafsson, sem ásamt
Bjarna Pálssyni ferðaðist um
ísland á árunum 1752rl757,
hélt, að stuttnefja og langvía
yæru ein og sama tegundin,
þ.e. að stuttnefjan væri kven-
fuglinn, en langvían karlinn.
En þrátt fyrir nábýli þessara
mjög svo liku tegunda, er ekki
vitað til að þáer hafi parað sig
innbyrðis eða eignast afkvæmi
saman.
Við nána athugun kemur lika
fram ýmis munur á þessum
tveimurfuglategundum. Stutt-
nefjan er t.d. miklu norðlægari
fugl en langvían, og er auk
þess talin heldur meiri úthafs-
fugl.
Fræðimenn skipa henni í
nokkrar deilitegundir, eins og
langvíunni. Uría lomvia lomvia
er nyrst, þ.e.a.s. frá A-Kanada,
um Grænland, ísland, Jan
Mayen, Bjarnarey, Svalbarða,
að Frans Jósefslandi og Nóvaja
Semlja. Þá tekur við Uría lom-
via eleonorae frá austurhluta
Taímýrskaga að Nýju Síberíu-
eyjum. Því næst kemur Uría
lomvia heckerí, á Wrangels- og
Heraldseyjum og norðurhluta
Chukotskskaga. Og loks Uría
lomvia arra á N-Kyrrahafi.
Norðlægustu fuglarnir verða
að hörfa undan rekísnum;
stofnarnir við Barentshaf hafa
t.d. vetrarsetu út af SV-Græn-
landi og fljúga norður um
ísland.
Stuttnefjan er áberandi fá-
séð við Bretlandseyjar, en sést
nokkuð oftar við Færeyjar, og
þá á öllum árstímum.
Hún er, ásamt langvíu, víð-
svegar kringum ísland, meira
þó fyrir norðan. Hlutfall milli
tegundanna í Vestmanna-
eyjum á eggjatíma er 99%
langvíunni í vil, en snýst við í
Drangey á Skagafirði, þar sem
einungis 1 % varpfuglanna eru
langvíur.
í Hornbjargi er tahð að séu
1.2 mihjón stuttnefjur og 720
þúsund langvíur, í Hælavíkur-
bjargi 1.6 mihjón stuttnefjur og
800 þúsund langvíur, og því
næst kemur Látrabjarg með
800 þúsund stuttnefjur og 1.2
milljón langvíur.
í öðrum helstu sjófugla-
Stuttnefjur í varpi. (Fuglar.
Rit Landverndar, 8. Reykja-
vík 1982).
björgum landsins, eins og t.d.
í Vestmannaeyjum, Ingólfs-
höfða, Reynisfjalli, Dyrhólaey,
Krísuvíkurbjargi, Eldey,
Svörtuloftum, Drangey, Gríms-
ey, Skoruvíkurbjargi, Langan-
esi, Skrúð, og Papey, eru þess-
ar tölur miklu lægri.
Nokkur munur kemur fram á
staðarvah tegundanna í björg-
unum yfir varptímann. Stutt-
nefjan er nær undantekninga-
laust efst í bjarginu, á meðan
langvían er mestan partinn í
neðstu 2/3 hlutum þess. Hvor-
ug tegundin verpir þó uppi á
brúninni, en þar eru hins vegar
fýll, álka, lundi, og hvítmávur.
Þær frænkur, stuttnefja,
langvía og álka, koma nokkurn
veginn samtímis í fuglabjörg-
in, oftast í lok mars eða byrjun
april, stuttnefjan þó kannski
aðeins síðar en langvía, ef
eitthvað er, og mætir því af-
gangi, svo að varpstaðir eru oft
þrengri.
Hjúskapur stuttnefju er ein-
kvæni, eins og hjá öðrum svart-
fuglategundum. Makarnir eiga
örlítið varpsetur á þröngum
syhum bjargsins, og verja það.
Hreiðurgerð er engin.
Stuttnefjan verpir aðeins
einu eggi, sem oftast er ljós-
blágrænt, skreytt marglituðum
yrjum, sjaldan þó rauðum.
Eggið klekst út milli útþaninna
fitja stuttnefjunnar og varp-
bletts á bringu hennar. Útung-
un tekur 4-5 vikur og sjá báðir
foreldrar um þá hlið málsins,
sem og fæðuöflun handa ósjálf-
bjarga unganum, er þar að
kemur.
Síðan ganga hlutirnir áfram
fyrir sig á líkan máta og hjá
langvíunni, þ.e.a.s. að unginn
er fenginn, eftir um 3 vikur, til
þess að stökkva ófleygur af
bjarginu í sjóinn, með ákveðnu
látbragði. Stuttnefjukarlinn
elur svo önn fyrh honum um
skeið eftir þetta, fer með hann
þangað, sem fæðan er; að
öðrum kosti er talið að for-
eldramir gætu ekki haldið í
unganum lífinu, enda langt að
sækja matinn frá varpstað.
Stuttnefjan étur álíka fæðu
og langvia, þ.e.a.s. smáfisk,
krabbadýr, skeldýr, og orma.
Sandsíli er hér við land einhver
mikilvægasta fæðan á sumrin,
að öðrum ólöstuðum, og reynd-
ar undirstöðiífæða margra
annarra sjófugla líka. Á vet-
urna tekur loðnan svo við því
hlutverki.
Hlutfah smáfiskjarins í fæð-
unni er annars á eggjatíma 90—
95%, en minna er vitað um
fæðuval stuttnefjunnar á vet-
urna, en tahð að krabbadýr hafi
þar veglegri sess en ella, a.m.k.
á nyrstu slóðum.
Stuttnefjur, merktar hér á
landi, hafa aldrei komið fram
aftur. Líggur það sumpart í því,
að einungis fáar hafa verið
merktar, enda nokkrum erfið-
leikum bundið að ná þeim til
slíks, þrátt fyrir allan hina
gífurlegu mergð. Varpstaðirnir
eru nefnilega mjög óaðgengi-
legir, og stuttnefjur verpa auk
þess einkum á örmjóum syllum
í þverhníptum björgunum, og
þar á ofan yfirleitt tiltölulega
fáar saman, ólíkt því sem er
hjá langvíunni, er kann best
við sig á bekkjum eða uppi í
stökkum.
Sem dæmi má nefna, að
mesti þéttleiki stuttnefju í
varpi hefur mælst 37 fuglar á
m, en hins vegar 70 á m hjá
langvíu.
Stuttnefjur finnast hér við
land á veturna, en hvort það
eru íslenskir fuglar eða ekki, er
enn á huldu. Má vera að ætt-
erni þeirra megi rekja til Sval-
barða, N-Noregs og Rússlands,
og þær fylgi ísröndinni í hafinu
fyrir norðan ísland og komi þá
ekki að jafnaði upp að landinu,
heldur einungis ef áðurnefnd
skilyrði eru fyrir hendi.
íslenski stuttnefjustofninn
er talinn vera um 2 milljónir
varppara. Um alheimsstofninn
er ekki vitað.
Eflaust ná stuttnefjur álika
háum aldri og langvíur, þ.e.a.s.
um 30 árum, er best lætur. Ekki
er þó til staðfest dæmi um eldri
fugl en 22 ára og 8 mánaða.