Vestfirska fréttablaðið - 19.11.1992, Blaðsíða 7

VESTFIRSKA
FRÉTTABLAÐIÐ h
Fimmtudagur 19. nóvember 1992
Stolt amma meö Starkað á Vesturgötunni í sumar.
að gera eitthvað. Þá stofnaði ég
og auglýsti dansskóla. Ég kom
mér upp píanista, það var
læknisfrúin á staðnum, leigði
mér sal í Félagsheimilinu í
Hnífsdal og byrjaði að kenna
dans. Ég ætlaði reyndar í upp
hafi að kenna ballett því ég var
dansari og hafði dansað í
Þjóðleikhúsinu og víðar. En
nemendurnir sem ég fékk voru
fæstir ballettlega vaxnir, mest
voru þetta konur á miðjum
aldri sem héldu að þetta væri
megrunarleikfimi eða einhvers
konar þess tíma eróbikk. Ég
endaði því með að kalla þetta
djassballett og lét þær
sprikla.
Þú spurðir áðan hvemig mér
hefði verið tekið þegar ég kom.
Fyrsta konan sem heimsótti
mig kom annað kvöldið sem ég
var fyrir vestan. Það var tals-
vert eftir kvöldmat, krakkamir
búnir að bursta tennur og
komnir í háttinn. Þá bankaði
uppá kona með mikinn stafla af
pönnukökum á diski og kynnti
sig sem frú Dóru Knauf. Hún
sagðist vera frænka Jóns Bald-
vins af Ströndum og vera
komin til að bjóða mig vel-
komna. Auðvitað varð þetta til
þess að ég varð að leyfa
krökkunum að koma fram í
pönnukökuveislu og bursta svo
tennurnar aftur. Þetta var alveg
yndisleg kona sem átti eftir að
reynast mér vel. Þetta er svona
dæmi um það, hvemig fólkið
kom og bauð mig velkomna,
það kom til móts við okkur og
var vingjamlegt. Þegar ég fór
út í Kaupfélag komu allir til
mín og tóku í höndina á mér og
buðu mig velkomna á staðinn.
Eflaust hef ég eitthvað stungið
í stúf við heimamenn í klæða-
burði, framkomu og þessháttar.
Það er ekki nema eðlilegt, ég
kom úr borginni en fólkið á
staðnum hafði búið í sínu
sjávarþorpi, vinnandi erfiðis-
vinnu frá bamsaldri. Ég vissi
það seinna að ég var gagnrýnd
af sumum og sjálfsagt hefur
það verið vegna þess að ég
þótti öðruvísi."
Á þorrablót Stranda-
manna
„Eftir áramót bauð frú Dóra
okkur á þorrablót Stranda-
manna. Það er sú ógleyman-
legasta samkoma sem ég hef
upplifað á æfinni. Hún var
haldin í Alþýðuhúsinu á ísa-
firði, allt var svo frumstætt og
skemmtilegt að það var alveg
einstakt.
Frú Dóra sagði að við þyrftum
ekki að hafa áhyggjur af einu
né neinu, hún kæmi með mat-
inn og allt sem við þyrftum að
koma með væri góða skapið á
staðinn klukkan átta. Þar hitt-
um við þau hjónin, frú Dóm og
mann hennar, Walter Knauf,
sem var reyndar aðalsmaður
frá Þýskalandi. Þrjátíu áram
áður var hann á leið með skipi
til Suður-Ameríku og ætlaði að
setjast þar að. Ekki varð meira
úr þeirri för en svo, að um borð
hitti hann íslending og endaði
á Djúpuvík. Frú Dóra var ættuð
frá Kaldbaksvík og var þá að
vinna á Djúpuvík. Henni leist
svo vel á þennan unga Þjóð-
verja að hún ákvað að kyrrsetja
hann. Hún var tólf árum eldri
en hann, en það hafði þau
gömlu áhrif að hún varð alltaf
að vera jafn ungleg og hann.
Þegar ég kynntist henni var hún
með hárautt hár og hún neitaði
að eldast. Þau settust svo að á
búi föður hennar í Kaldbaksvfk
en þau höfðu ekki verið gift
lengi þegar Bretamir komu og
sóttu hann vegna þess að hann
var þýskur. Hann var tekinn frá
henni og þau vora aðskilin í níu
ár. Fyrst var hann í fangabúð-
um á eyjunni Mön en að strfð-
inu loknu var hann sendur til
Austur-Þýskalands. Hún stóð
síðan í miklu stappi við að fá
hann aftur til landsins. Þau
sögðu okkur oft frá þessu. Ein-
hvem veginn höfðu þau aldrei
komist almennilega yfir þetta.
Bæði var þetta ævintýri lífs
þeirra og þeirra mesta lífs-
reynsla. Það var svo kært með
þeim, kannski vegna þessa
langa aðskilnaðar. Það var gott
að vera í návist þeirra vegna
þess að þau unnust svo mjög.“
Ráðskonan og kýrin
„En svo ég haldi áfram að
segja þér frá þorrablótinu góða.
Þegar við komum í salinn var
búið að raða tréborðum og
stólum meðfram veggjunum en
annars var þar ekkert nema
gamla gólfíð og gamla sviðið,
allt var óbreytt frá því að
Hannibal byggði það forðum
daga. Síðan fóra konumar að
steðja inn með vöndul í fanginu
sem þær skelltu á borðin.
Vöndullinn var dúkur sem
breiddur var yfir borðin og
innan í honum var trétrog. Þar
var saman kominn allur þorra-
maturinn á einum stað; súrmat-
urinn, hákarlinn, rófustappan
og allt sem nöfnum tjáir að
nefna. Ég hef aldrei séð neitt
glæsilegra. Með þessu var auð-
vitað brennivín og þar sem
þetta var lokað samkvæmi
hefði ekki verið neitt eðlilegra
en að hafa flöskurnar á borð-
unum. En af gömlum vana var
flaskan alltaf sett undir borð og
síðan var bara drukkið af stút.
Þarna vora allir aldurshópar,
allt frá smákrökkum til gamal-
menna, og allir voru ættaðir af
Ströndum. Það var dansað við
undirleik einnar harmonikku
eins og gert var í sveitinni í
gamla daga. Svo vora
skemmtiatriði; einþáttungur
um ráðskonuna og kúna og
ýmis alveg óhugnanlega sveitó
skemmtiatriði, öll heimatilbú-
in. En þau pössuðu svo vel inn
í þessa samkomu og maður hló
sig alveg máttlausan. Þetta var
svo sjarmerandi að það var
engu líkt. Svo þegar borðhaldi
var lokið var bara bundinn sami
hnúturinn utanum dúkinn með
öllu dótinu innan í, og allir fóru
heim að þvo upp. Það leið um
það bil hálftími og þá komu
allir aftur til að halda áfram
dansinum. Þetta var stórkost-
legt!“
Allt frá Sigurbirni biskup
til Hannesar Hólmsteins
„Svo voru náttúrlega annars
konar böll líka, það var t.d.
Sunnukórsballið þar sem allir
voru í smóking og síðum kjól-
um. Það var mjög elegant og
mikil borgarstemning, svona
meira eins og ég hafði vanist úr
Reykjavfk. Það var alveg
óskaplega mikið félagslíf á
ísafirði. Það leið ekki sú vika
að ekki væru haldnir tónleikar,
oft heima hjá Ragnari og Siggu,
þau settu mikinn svip á bæinn.
Við voram varla komin vestur
þegar við stofnuðum kvik-
myndaklúbb, það voru alltaf að
koma gestir og fyrirlesarar, allt
frá herra Sigurbimi biskup til
Hannesar Hólmsteins. Allir
sem komu, verkfræðingar,
arkitektar og embættismenn
sem erindi áttu í bæinn, þeir
komu við hjá skólameistaran-
um þannig að þetta var eigin-
lega ein samfelld veisla. Við
voram ekki búin að vera lengi
þegar farið var að æfa leikrit
fyrir árshátíðina.
Allt er öðruvísi í svona litlum
bæ, kennaramir héldu mikið
hópinn. Við hittumst um helgar
og það náðist upp mjög
skemmtileg stemmning milli
okkar. Þetta var samrýmdur
hópur og minningar frá þessum
tíma eru stórkostlegar. Maður
lærði heil býsn. Ég er náttúrlega
alin upp í Reykjavík, og þó að
Reykjavík sé ekki stór borg, þá
er hún svo ólík landsbyggðinni
að mér fannst ég vera að fæðast
upp á nýtt.
Tíminn fyrir vestan var
meira virði en nokkur háskóli
og mér fannst þama vera ís-
lenskt mannlíf í hnotskum.
Þetta var kjarni samfélagsins.
Þarna fylgdist maður með því
þegar aflinn barst á land,
hvemig unnið var úr honum
o.s.frv. Það var ómetanlegt að
vera þama með krakka og
þeirra bestu minningar eru frá
Isafjarðarárunum. Það er eng-
inn munur á bömum og full-
orðnum á svona stöðum, þau
era með frá upphafi."
Sigga og Ragnar gengu
okkur í foreldrastað
„Ég sá hálfpartinn eftir að
flytja suður, en kannski var
kominn tími eftir tæp tæp tíu ár.
Ég hafði í raun ekkert meira að
gera á Isafirði. Ég naut mín vel
fyrir vestan, ég hafði tækifæri
til að vera með í öllu, og þetta
voru viðburðarík ár. En ég fór
mjög snögglega suður og-
kvaddi eiginlega engan, ég á
alltaf eftir að kveðja ísfírð-
inga.“
- Hvaða fólk er þér eftir-
minnilegast frá þessum árum?
„Ég nefni náttúrlega alltaf
Ragnar H. og Siggu. Þau gengu
okkur nú eiginlega í foreldra-
stað, og þegar eitthvað var að,
var alltaf leitað til þeirra. Þau
vora svo hlýjar manneskjur og
göfugar. Svo man ég vel eftir
mörgum skemmtilegum köll-
um, svo sem Einari Jóelssyni,
hann var gamall sjóari sem
gekk við staf. Hann bjó skáhallt
á móti mér í Sundstrætinu og
kom alltaf til mín í kaffi. Hann
var ekta Vestfirðingur, fæddur
inni í Djúpi og hafði alla tíð
verið á sjónum. Hann hafði lif-
að mjög erfiðu lífi, hafði farið
illa í fótunum af eilífum stöðum
um borð í skipum. Hann var
svolítið beiskur út í tilveruna en
samt mjög hjartahlýr. Einar
kom mikið til mín og miðlaði
mér af sinni lífsreynslu, af því
að þessi hlýja kom í gegnum
allt sem hann sagði. Hann hafði
harðar skoðanir á öllu og var
líka mjög pólitískur.
Nú svo var það Stebbi Skó,
hann var einn af þessum óða-
pólitísku mönnum, hafði verið
mikill Hannibalisti og fór fljót-
lega að venja komur sínar til
okkar. Þá var yfirleitt ekki talað
um annað en pólitík, sem var
náttúrlega okkar ær og kýr líka,
fyrir utan skólann. Oft segist
Jón hafa verið sendur í pólitíska
útlegð til Isafjarðar til að losna
við hann úr pólitíkinni fyrir
sunnan.
Ekki má gleyma frú Hertu
Leósson. Hún var þýsk og al-
veg dýrleg, bjó í einbýlishúsi
uppi á Seljalandsvegi. Hún
gerðist fljótlega prófdómari hjá
mér í frönsku því hún talaði öll
tungumál og hafði tekið nem-
endur til sín í læri áður en við
komum vestur. Þetta var há-
menntuð prófessorsdóttir frá
Leipzig, hún var búin að búa á
Isafirði frá því um fertugt en
þegar ég kynntist henni var hún
komin undir áttrætt. Þetta var
alveg eldfjörug kelling, hún
bauð mér oft í kaffi og lagði þá
postulínsbolla á bróderaða
dúka. Hún hafði ekkert breytt
um lífsstíl þó hún settist að í
svona sjóaraplássi, var alltaf
sama hefðarfrúin.
Svo var það auðvitað frú
Dóra sem ég sagði frá áðan.
Þetta eru svona eftirminnileg-
ustu persónumar sem ég man
eftir, þær vora svo litríkar og
skára sig úr. Þetta var allt eldra
fólk, ég kynntist þessu gamla
fólki strax, það var ekkert
feimið. Það kom til manns og
heilsaði og tók okkur eins og
jafningja sína, var ekki með
neina komplexa. Þetta fólk kom
allt mikið til mín, stytti mér
stundir og kenndi mér margt.
Flest af þessu fólki vora svona
ekta Vestfirðingar, og Vest-
firðingar era náttúrlega allt
öðra vísi en annað fólk, eins og
þú veist!!“
Þegar Glúmur lék bréf-
bera
- Nú hafa ótal skemmtilegir
hlutir gerst fyrir vestan á þess-
um árum, kanntu að segja frá
einhverjum sniðugum uppá-
komum?
„Það var nú svo ótalmargt og
margt af því ekki hafandi eftir.
Hún er annars sönn, sagan sem
sögð er um son okkar Glúm og
bréfin. Hann hefur verið í
kringum sjö ára og á þeim aldri
líta krakkar mjög upp til starfa
fullorðinna og sérstaklega
þeirra sem krefjast einkenn-
ingsbúnings. Tveim tímum eft-
ir að við fluttum suður var
Glúmur búinn að kynnast dreng
sem heitir Sigurður, sonur Ama
Jónssonar sjómanns, og þeir
urðu strax alveg óaðskiijanlegir
vinir.
Morgun einn um helgi, þegar
við bjuggum á heimavistinni í
Menntaskólanum, fóra piltarnir
snemma á stjá og þar sem eng-
inn fullorðinn varáferli ákváðu
þeir að finna sér eitthvað nyt-
samlegt að gera. Þeir ákváðu að
nú skyldu þeir leika póst-
burðarmenn og til þess að þetta
væri svolítið alvörulegt urðu
þeir auðvitað að hafa bréf.
Glúmur vissi um stóran kassa
með ástarbréfum sem Jón
Baldvin hafði skrifað mér
þegar við vorum aðskilin. Ef-
laust hafa verið þarna líka bréf
sem ég hafði skrifað Jóni, alla
vega vora þetta bréf sem eng-
inn mátti sjá. Þama slengdu
þeir þessu á bakið og hófu að
bera út bréf í hvert einasta her-
bergi á vistinni. Aumingja
nemendurnir sem vildu okkur
allt hið besta voru síðan að
koma og skila póstinum allan
daginn. Ég veit ekki hvort þau
komust öll til skila, og vel má
vera að enn séu einhver bréf á
flakki. Ég þarf líklega ekki að
taka fram, að það var tekið
hraustlega í hnakkadrambið á
drengjunum, og þeir léku
þennan leik ekki aftur.“
Og svo fyllist þjóðarsálin
og óskapast yfir aumingja
Jóni, tiltölulega saklaus-
um
- Hvenær kynntust þið Jón
Baldvin?
„Það var í landsprófi í Gaggó
Vest. Ég sat uppá ofni á skóla-
fundi og sá þennan strák með
fallegu bláu augun. Hann stóð
og héld stormandi ræðu um
pólitík og ég féll alveg fyrir
honum, mér fannst hann svo
gáfaður. En ég held að ég hafi
þurft að bíða í fimm ár eftir því
að hann kyssti mig.“
- Hvar var það?
„Ég man það nú ekki alveg,
ætli það hafi ekki verið í
menntaskólaselinu. Það er
hræðilegt að gleyma svona
hlutum!"
- Er hann rómantískur?
„Jaaá, ef hann gefur sér tíma
til þess. Annars er ég alger út-
úrdúr úr hans lífi. Ég átti ekki
að verða nein kona í hans lífi,
hann er svo óðapólitískur að
það var ekki rúm fyrir neitt
annað. Ég hef verið svona eins
og púki í hans lífi og ég sé það
t.d. núna, að allar greinar og
fréttir af uppátækjum hans,
þetta er allt rannið undan mín-
um rifjum. Má þar nefna sög-
una af drullusokknum, hattsöl-
unni og fleira, það var ég sem
kom þessu öllu af stað, og svo
fyllist þjóðarsálin og óskapast
yfir aumingja Jóni, tiltölulega
saklausum. Ég sagði honum til
dæmis að bjóða upp hattinn á
Dalvík í fyrra og það dró nú
dilk á eftir sér eins og menn -
kannski muna. Mér finnst þetta
allt óskaplega fyndið.“
Honum fannst miklu róm-
antískara að búa bara
saman í synd
„En eins og ég sagði áðan, þá
held ég að upphaflega hafi ekki
verið neitt rúm fyrir konu í hans
lífi, hann bara fékk ekkert að
ráða því sjálfur. Ég varð ást-
fangin af þessum manni og það
hefur ekkert breyst, það hefur
eiginlega allt snúist um hann
frá því ég sá hann fyrst.“
- Hefur þú alltaf látið hann
og hans þarfir ganga fyrir?
„Já, ég hugsa það, og ég held
að börnin myndu taka undir það
líka. Hann er þrítugur þegar
hann fer vestur og fertugur
...framhald á næstu síðu
Bryndís með Sillu og Ninnu, uppáhalds nemendunum
sínum.