Feykir - 25.05.1983, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 25. MAÍ 1983
FEYKIR 5
Eftir
BJÖRN
EGILSSON
Það var fyrir fjörutíu árum, að
messað var í kirkju á afskekkt-
um stað í héraðinu. Þetta varum
sumar og margt fólk við kirkju.
Fjórir vinnufélagar komu þar
og settust á innsta bekk við pre-
dikunarstól. Þeir steinsofnuðu
þegar messan hófst, en sagt var,
að þeir hefðu vakað við drykkkju
kvöldið áður. Þegar prestur sté í
stólinn hafði hann með sér
biblíu, sem var stór og þung og
lagði hana á stólbríkina. Síðan
fór hann að predika, en allt í
einu datt biblían í gólfið með
miklum hávaða og grunaði
suma að prestur hefði látið hana
detta. Þeir fjórmenningar vökn-
uðu við hávaðann og munu ekki
hafa fest blund eftir það, meðan
messan stóð yfir.
Sumir prestar eru viðkvæmir
fyrir því, ef kirkjugestir festa
blund eða ef kirkjugestir eru
sárafáir. Þetta er mannlegt. Þeir
eru búnir að leggja vinnu í að
semja ræðu og vilja að kirkju-
gestir vaki og heyri orðið og svo
vilja þeir að sem allra flestir sæki
kirkju. Já, þetta er mannleg
afstaða en á misskilningi byggð.
„Og hvar sem sjö eru saman
komnir í mínu nafni, þá er eg
mitt á meðal þeirra, og einnig
þótt þeir séu aðeins tveir eða þrír
- jafnvel þegar einmana leitar
mín í kyrrðinni er eg honum
nálægur.”
Sjálfur hef ég verið við messu,
þar sem voru 6 manns í kirkju og
man ég ekki aðra messu hátíð-
legri. Messa þessi var sungin í
skammdegi við kertaljós.
Á jólaföstu 1982 átti Sauð-
árkrókskirkja nítíu ára afmæli.
Fjöldi fólks var við afmælis-
messu af þessu tilefni. Ég var þar
ekki, var ég þó við messu, í
minni sóknarkirkju fram í dölum.
Eftir afmælismessuna var haldin
samkoma í Bifröst og voru þar
ræður fluttar. Séra Tómas Sveins-
son þjónaði Sauðárkrókspresta-
kalli nokkur ár. Hann flutti
skemmtilega ræðu í Bifröst, að
því er mér hefur verið sagt, og
lét þess getið meðal annars, að
eitt sinn hefði meðhjálpari sinn
verið sofandi þegar hann átti að
afskrýða prestinn.
Ég sem þetta skrifa var með-
hjálpari séra Tómasar, víst ein
þrjú ár. Ekki segir séra Tómas
þetta ósatt. Ég man þennan
atburð vel, eins og hann hefði
skeð i gær. Ég sat innarlega í
kirkjunni að norðan, líklega í
öðrum eða þriðja bekk frá
predikunarstól. Ekki var það
ræða prestsins sem svæfði mig,
en það gæti hafa verið söng-
listin, sem er æðst allra lista, eða
pistilí og guðspjall. Svo vel vildi
til að Helgi Rafn, formaður
sóknarnefndar, sat fyrir aftan
mig og ýtti við mér og þegar ég
var kominn til meðvitundar var
presturinn kominn lítið eitt
lengra fram á gólfið en þar sem
ég sat. Nú það mátti svo vera,
því ég átti að ganga á eftir
honum fram í skrúðhúsið. En
hvernig hefði farið ef ég hefði
ekki verið vakinn? Nú prestur
hefði getað lagt frá sér hökulinn
hjálparlaust, en djákni máaldrei
sofa í kirkjunni, því á hans valdi
er röð af embættisverkum: að
lesa bæn, skrýða og afskrýða
prestinn, opna glugga eða loka
þeim og sjá um allt sé í röð og
reglu. Eg held ég hafi aldrei
gleymt að kveikja á kertunum
á altarinu, enda var þá ekki
kominn svefntími.
Við séra Tómas ræddum þetta
á eftir og hann ávítaði mig ekki,
því hann er mildur í lund og
góðmenni. Öðru sinni var það að
prestsfrúin fann að því, þegar ég
svaf eða mókti undir barna-
messu. Hún gerði það í góðri
meiningu og sagði að það væri
svo leiðinlegt fyrir börnin að sjá
mig sofa í kirkjunni. I þetta sinn
þurfti ég þó ekkert að gera og sat
í krókbekknum að norðan, en
við venjulegar messur gerði ég
mig breiðan og sat á innsta
bekk.
Sauðárkrókskirkja er gott hús.
Oft og mörgum sinnum sótti
svefn að mér þar, svo ég varð að
beita allri orku til að sofa ekki
nema svo sem eina mínútu í
einu. En þetta gerðist ekki í
hverri messu og veit ég ekki
neina skýringu á því.
Ég er ekki einn um að sofa í
kirkju. Fjöldi fólks fyrr og síðar
hefur sömu sögu að segja.
Um síðustu aldamót skrifaði
Þorgils gjallandi söguna „Upp
við fossa”. I þeirri sögu lýsir
höfundurinn páskamessu þann-
ig meðal annars:
„Margur roskinn maður var
sá, er fann höfuga ró færast yfir
sig, hvíld og værð og megnan
hita; andlit fjölda margra urðu
þunglamaleg og dráttarslök;
augnlokin sigu niður hægt og
hægt; höfuðin hnigu niður; sam-
visku ró og helgifriður löðuðu til
sígandi svefns.”
Hefur nokkur heyrt þess
getið, að svefn sæki að fólki er
það hlustar á útvarpsmessu í
heimahúsum? Ekki ég. Hvað
veldur þvi að svefn sækir að fólki
í kirkjum? Það er friðurinn, sem
er æðri öllum skilningi og
kirkjuhúsið er heilagur staður.
Og andinn mótar efnið. Fyrst er
vígsla kirkjunnar, en síðan marg
endurteknar helgiathafnir með
bænum og tilbeiðslu, hvítar
hugsanir einar, er verða áfram í
kirkjunni og helga gólf, þil og
hvelfingu.
Ég heyrði séra Halldór Kol-
beins segja frá því, að oft þegar
hann stæði fyrir altari, fyndi
hann andlegan kraft leika um
sig og hann bætti því við, að
mestur andlegur kraftur væri í
Víðimýrarkirkju af kirkjum hér,
af því hún væri elst, næst
Hóladómkirkju.
Hinar hvítu hugsanir, sem
helga kirkjuhúsin eru sumar
sterkar, en aðrar veikari.
Farfuglarnir fljúga grein af
grein eða hoppa á þúfu af þúfu,
stefnulaust að því er virðist. En
að áliðnu sumri hópa þeir sig
saman og fljúga yfír höfin breið,
með þeim hug og dug sem
enginn skilur.
Hugur hins venjulega manns
er eins og fugl, sem flögrar sitt á
hvað. Ég ræð lítið við hvaða
hugsanir koma og fara um huga
minn, en hugsanir manna geta
verið svo sterkar að þær flytji
fjöll og þá getur það gerst, sem
kallað er kraftaverk, þegar
þekkt lögmál efnisheimsins eru
rofin.
Góð vinátta var með okkur
séra Tómasi. Við munum ekki
hafa verið sammála um allt milli
himins og jarðar, en við ræddum
aldrei um það, sem við gætum
hafa verið ósammála um. Eftir
hinn óleyfilega kirkjusvefn hjá
mér, sagði hann, að þetta hefði
kannski verið vegna þess, að í
predikun þar næst á undan hefði
hann eitthvað minnst á Búdda,
en hann mun hafa haft hug-
mynd um, að speki Búdda væri
mér hugstæð. Eitt sinn spurði ég
hann hvers vegna himnaríki
væri uppi í festingu himinsins,
en helvíti einhvers staðar niðri
við eld og myrkur. Þetta er
mannleg hugsun, svaraði hann
9g vorum við sammála um það.
Öðru sinni spurði ég séra Tómas
að því hvers vegna drottinn
hefði djöfulinn hið næsta sér
alltaf og alls staðar. Því getur
enginn svarað, mælti þá prestur.
I Ameríku er það sagt, að þar
sé eirðarleysi og hraði svo mikill,
að fólk sé hætt að geta sofnað í
kirkju.
Ég á þá ósk, að fólk á íslandi
verði aldrei svo yfirkomið af
eirðarleysi og hraða, að það
hætti að geta fest blund í kirkju
og notið hins himneska friðar,
sem er æðri öllum skilningi.