Feykir - 09.01.1985, Blaðsíða 2

2 FEYKIR
Miðvikudagur 9. janúar 1985
Feykir
■ RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Guðbrandur
Magnússon ■ ÚTGEFANDI: Feykir hf. ■ SKRIFSTOFA:
Aðalgötu 2, Sauðárkróki ■ PÓSTFANG: Pósthólf 4, 550
Sauðárkrókur ■ SÍMI: 95:5757 ■ STJÓRN FEYKIS HF.:
Hilmir Jóhannesson, Sr. Hjálmar Jónsson, Jón Ásbergsson,
Jón F. Hjartarson, Sigurður Ágústsson ■ BLAÐAMENN:
Hávar Sigurjónsson og Magnús Ólafsson ■ ÁSKRIFTAR-
VERÐ: 28 krónur hvert tölublað; í lausasölu 30 kr.
■ GRUNNVERÐ AUGLÝSINGA: 120 krónur hver dálk-
sentimetri ■ ÚTGÁFUTÍÐNI: Annan hvern miðvikudag
■ PRENTUN: Dagsprent hf., Akureyri ■ SETNING OG
UMBROT: Guðbrandur Magnússon, Sauðárkróki.
Er bara boðið upp á hobbýnám?
Oft hefur verlð rætt um það að skólar landsins séu i ónógri
snertingu við lífið utan skólaveggjanna. Slík gagnrýni beinist
eðlilega helst gagnvart framhaldsskólum, þarsem sérhæfing
náms hefst að einhverju marki. Kvartað er undan því að
þekking og gildismat sem kennt er i skólanum fái litinn
hljómgrunn þegar út i lífið er komið. Þetta var m.a.
umfjöllunarefni á ráðstefnu Lifs og lands s.l. haust um stöðu
atvinnuveganna. Þar sagði Jón Erlendsson, forstöðumaður
Upplýsingaþjónustu rannsóknarráðs, m.a.: „Langt og strangt
nám í greinum sem ekki „er markaður fyrir” þegar út er komið
endar oft í snöggri kúvendingu í allt aðra átta. Við þetta bíða
framadraumar margra ófyrirséð skipbrot. Skólinn vinnur sitt
verk áfram. Síst af öllu gefur hann fyrlrheit um erfiðleika og
kúvendingar þegar út er komið. Lffið eftir skólann ersjaldan
umfjöllunarefnl innan veggja hans.”
Jón varar einnig við því að skólinn gerist þægur og
skammsýnn þjónn annarra og vanræki forystuhlutverk sem
honum sé ætlað og fáir aðrir geti axlað.
Dr. Ingjaldur Hannibalsson, forstjóri Iðntæknistofnunar,
ræddi einnig um hlutverk skólanna i þeirri viðamiklu
atvinnubyltingu sem er að eiga sér stað í kjölfar tölva og
vélmenna. Nefndi hann sem dæmi áhrif rafeindatækni á lítil
fyrirtæki i tréiðnaðl. Ingjaldur sagði orðrétt: „Segja má, að það
nám, sem iðnskólar bjóða þeim, sem leggja vilja fyrirsig störf f
tréiðnaðl sé f raun ekki annað en „hobbýnám”. Þaðsemþarer
kennt hentar fyrst og fremst þeim, sem vilja dunda við smiðar
úr tré í frfstundum. Þær aðferðir, sem þar eru kenndar nýtast
að visu illa íslenskum tréiðnaði í dag, en munu verða að mestu
leyti úreltar eftir að hin nýja tækni hefur verið tekin i notkun. Þá
mun fagmaðurinn að mestu leyti vinna sltt starf vlð tölvuskerm
jafnvel i litlum fyrirtækjum.”
í framhaldi af þessu bendir Ingjaldur á mikilvægi
grunnmenntunar, að leggja þurfi aukna áherslu á lestur,
reikning, tjáskiptiog frumlega hugsun. Ingjaldur hefur oftaren
einu sinni sett fram þá skoðun að f mörgum hefðbundun
iðngreinum sé jafnvel meiri þörf á almennri menntun, ekki síst
tungumálakunnáttu, heldur en faglegri þekkingu á gamaldags
vinnuaðferðum.
Með tilliti til orða þessara manna þarf að gaumgæfa
námsframboð t.d. fjöbrautaskólanna, að ekki sé verið að
mennta fólk í iðngreinum á síðasta snúningi. Dr. Ingjaldur
Hannibalsson teiur að áherslur hafi ekki verið nægjanlega
miklar á þeim sviðum í skólakerfinu, sem skipta okkur
fslendinga kannski mestu máli núna.
Sé mat þessara tveggja manna rétt er islenskt skólakerfi á
villigötum, og þjónar ekki því hlutverki sem það ætti að gera.
Galdrakarlinn
Milli jóla og nýárs tók Leikfélag
Sauðárkróks upp að nýju
sýningar á Galdrakarlinum í
Oz, sem frumsýndur var fyrir
jól.
Sýningar Leikfélagsins vöktu
mikla ánægju og fóru margar
fjölskyldur saman í leikhús um
jólin. Þetta er í fyrsta sinn í
langri sögu félagsins að
barnaleikrit er tekið til sýningar.
Vonandi verður ekki látið þar
við sitja næstu 90 árin, og væri
það gaman ef hægt væri að koma
á þeirri hefð að sýna barna- og
fjölskylduleikrit um jólaleytið.
Galdrakarlinn í Oz er í
uppfærslu Leikfélags Sauðár-
króks galsafenginn og fjörug
sýning og Tiikið um að vera
allan tíman. Húsið var
skemmtilega nýtt; áhorfenda-
bekkjum var skipt þannig að
gangur myndaðist eftir miðju
salarins sem notaður var sem
framlenging leiksviðsins. Einnig
var leikið á hliðarsvölum. Er
þetta trúlega í fyrsta sinn sem
möguleikar Bifrastareru notað-
ir á jafn áhrifamikinn hátt, og
sýndi sig vel að húsið getur verið
gott leikhús. Eina vandamálið
þessu samfara er að ljósabúnað-
ur er einungis miðaður við sviðið
í norðurenda hússins, en það var
Bjöm Egilsson frá Sveinsstöðum:
Hvers
Síðan á fyrra ári hef ég oft verið
spurður: Hvers vegna gefur þú
kirkjum og er er bætt við: Þú ert
náttúrulega að gefa fyrir sálinni.
Ég vil nú reyna að svara þessu
svo allir þeir sem spurt hafa geti
fengið svör frá mér, eftir því sem
hægt er að svara.
Fjöldi fólks fyrr og síðar hefur
gefið kirkjum án þess að búast
við að fá nokkuð í staðinn,
aðeins til þess að fullnægja
einhverri þörf á sviði tilfinninga.
Það var á héraðsfundi í
Skagafjarðarprófastsdæmi árið
1982, að rætt var um ástand
kirkna í prófastsdæminu. Þá
kom það fram að svo gæti farið
að Hofstaðakirkja í Viðvíkur-
hreppi yrði lögð niður.
Hofstaðasöfnuður er fámennur
og það er alkunnugt að fámennir
söfnuðir í dreifbýli eiga mjög
erfitt með að halda við og
endurreisa kirkjur sínar.
Mér brá ónotalega við þessi
tíðindi. Um þriggja alda skeið
eða lengur voru Hofstaðir annar
mesti helgistaðir í héraðinu og
jafnvel á öllu Norðurlandi. Þar
stóð í kirkjunni tréskurðarmynd
Maríu Guðsmóður. Mikill
átrúnaður var á „Hofstaða-
Maríu”, jafnvel meiri en á
Krossinum í Kaldaðarnesi.
Siðaskiptin gengu yfir með
mikilli hörku. Klaustur voru
brennd, krossinn í Kaldaðarnesi
var tálgaður í spæni og
brenndur. Talið er að Hofstaða-
María sé enn til. Sé það rétt
hefur þessi helgimynd verið falin
á milli þils og veggjar og verið
þar um aldir.
Siðbót Lúters kom að gagni á
sumum sviðum, bannfæringar-
vald biskupa var afnumið, en
hér á landi var það þýðing
biblíunnar á íslenska tungu, sem
mestu máli skipti, bæði til þess
að allur landslýður fengi greiðan
aðgang að speki Ritningarinnar
og í öðru lagi til varðveislu
tungu vorrar. En á móti kom
það, að mikið af eignum
kirkjunnar færðist undir yfirráð
konungs.
í Oz
að nokkru leyst með því að
koma fyrir einum ljóskastara í
suðurenda sem lýsti norður
ganginn. Ef ljósagrind væri eftir
húsinu endilöngu, eins og er
fyrir sviðinu, væri Bifröst
frábært leikhús. Þar sem nú
stendur yfir úttekt á húsinu og
leiðum til að endurbæta það, er'
ekki úr vegi að benda á þetta.
Leikarar stóðu sig með mikilli
prýði og er athyglisvert hversu
jafn vel allir gerðu. Enginn
veikur hlekkur. Þá setti stór
hópur barna mikinn svip á
sýninguna, sem bæði kom fram
á sviði og í sönghópi að
tjaldabaki.
Galdrakarlinn er sennilega
frumlegasta sýning sem Leik-
félag Sauðárkróks hefur sett
upp um árabil. Hávar
Sigurjónsson, leikstjóri, hefur
náð því besta út úr hópnum og
með skemmtilegri nýtingu
hússins stendur eftir minnisstæð
sýning. —GM
vegna
Björn Egilsson
Undirrótin að siðbót Lúters
mun hafa verið aflátssala
katólsku kirkjunnar. Honum
mun ekki hafa þótt það nógu
öruggt að hægt væri að kvitta
fyrir syndir með jarðneskum
fjármunum. Tilgangur katólsku
kirkjunnar helgaði meðalið.
Aflátsféð var notað til að byggja
Péturskirkjuna í Róm og svo
þurfti kirkjan mikið fé til að
halda við og efla kristindóm.
Fjöldi fólks lét af hendi fjármuni
sem það komst ekki með yfir
línu lífs og dauða. Því ekki það?
Siðbótin var ekki að öllu leyti
af hinu góða. Eftirmenn Lúters
efldu svo útskúfunarkenning-
una að hún lá eins og dimmt ský
yfir Þýskalandi um aldaraðir.
Katólikkar höfðu þó Hreins-
unareldinn, þar sem sálir
framliðinna máttu vera 300 ár
að jafna sig eftir jarðvistina. Það
hygg ég að katólskir menn séu
oft trúarsterkari en mótmæl-
endur. I því efni má benda á
kraftaverkin í Lúrd í Frakk-
landi. Kraftaverk gerast þegar
trúin er nógu sterk.
Guðstrú er hverjum vitiborn-
um manni frumstæð þörf og
hefur svo verið frá örófi alda.
Einlæg Guðstrú er formlaus, en
menn hafa gert henni form í
margvíslegum myndum. Ef til
vill er fyrirmyndin úr ríki
náttúrunnar. Þar eru allsstaðar
umbúðir um kjarnann.
Deilur um trúarbrögð eru
deilur um form, ekki kjarnann,
Guðstrúna sjálfa og stundum
gera menn umbúðirnar, hismið,
að kjarna, aukaatriði að
aðalatriðum. í kristnum kenn-
ingum eru ýmis ágreiningsefni.
Sumir trúa ekki á meyjarfæð-
inguna. Ég neita henni ekki. Sé
hún rétt, er það vegna þess, að
þar eru að verki lögmál í hinum
andlega heimi, sem við þekkjum
ekki. Aðrir efast um Hvíta-
sunnuundrið. Ég heyrði prest
nokkurn segja að hann ætti ekki
bágt með að predika um
heilagan anda, því hann væri
allsstaðar og í öllu. Annar
prestur sagðist aldrei messa á
Uppstigningardag, því hann
tryði ekki á tilefni þeirrar
hátíðar. Þá er kenningin um
Dómsdag. í raun er hver dagur í
lífi manna dómsdagur: „Sérhver
hefur sinn dóm með sér”.
Ég trúi lítið á fyrirgefningu
syndanna. Ég man ennþá það
sem fermingarfaðir minn, séra
Sigfús á Mælifelli, sagði við
okkur börnin, að allir yrðu að
búast við þvi að mega líða
eitthvað fyrir syndir sínar. Ég
9
trúi því að hver sé sinnar gæfu
smiður. Ég hef aldrei getað trúað
því að sálum venjulegra manna
verði skotið inn í himnaríki
„með einu pennastriki” og hljóti
þar sæluvist um eilífar tíðir. Til
þess að sálir manna geti
sameinast guðdóminum, verða
þær fyrst að verða fullkomnar,
eins og Kristur er fullkominn. I
húsi föðurins eru margar
vistarverur, mörg þróunarstig.
Kirkjan boðar fyrirgefningu
syndanna með ákveðnu skilyrði.
Það ereinlæg iðrun. Égget fallist
á, að syndir séu fyrirgefnar í
hlutfalli við það sem yfirbótin
nær og sálin þokast á hærra
þroskastig. I skopi var það
kallað að syndga upp á náðina
þegar menn fengu fyrirgefningu
synda á helgum dögum, en
héldu svo áfram að drýgja sömu
syndir.
Ég held að hinu venjulega
meinlausa fólki líði ekki illa eftir
dauðann. Umhverfið breytist
lítið. Eskimóinn verður á ís, en
ræktarmaðurinn á grænum
grundum. Ég mun verða í
kargaþýfðum valllendismó, af
því mér tókst ekki að slétta og
rækta jörðina. Þar mun ég bíða
rólegur þangað til ég fæ að fara
aftur til jarðarinnar, til þess að
læra meira. I hinum andlega
heimi er ekkert hægt að gera af
sér og þá ekkert hægt að læra.
„Englameyjar eru sjálfsagt allar
saklausar”.
Eftir Héraðsfund þann sem
áður er getið um fór ég að hugsa
um Hofstaðakirkju og fannst
það ömurlegt ef kirkjuhús
legðist niður á þessum fornhelga
stað og ákvað að gefa kirkjunni
dálitla fjárhæð, ef það mætti
verða til þess, að kirkjan yrði
endurreist. Einu sinni fyrir
löngu hef ég komið heim á
hlaðið á Hofstöðum, en aldrei
inn í kirkjuna. Kirkjan er
reisulegt hús, byggð 1905, en
orðin skemmd af fúa. Hún
stendur á fallegum stað, þarsem
sér vítt yfir héraðið og setur svip
á umhverfið.
Það hefur verið sagt að ég hafi
hlotið að fá geðveikiskast þegar
ég gaf Hofstaðakirkju. Ekki
neita ég því að ég sé geðveikur. í
Ameríku hafa þeir komist að
þeirri niðurstöðu að 80% af
lýðnum sé ekki alveg normal.
Það er margt sem má flokka
undir geðveiki, svo sem reiði,
hefnigirni, öfund, ásókn í völd í
mannlegu samfélagi. Agirnd er
svo mikil að menn vilja deyja
ofan í mikla dyngju af
bankaseðlum. Margt fleira
mætti telja.
Það er lífsins balsam að vera
með konum (ég hugsa sem
karlmaður), en það er hægt að
misbrúka. Geðveiki mín er gjöf
til Hofstaðakirkju og þykist ég
sleppa vel ef ég hef ekki fleiri
tegundir af þessum fjölbreyti-
lega sjúkdómi sem eins mætti
kalla mannlega smæð.
Mér hefur aldrei dottið í hug
að það hafi nokkur áhrif á
sálarheill mína, hvort ég tek þátt
í endurbyggingu Hofstaðakirkju
eða ekki. Ég fer alveg jafn
syndugur úr þessum heimi. En
ég vil virða Guðstrú feðra
minna, hvort heldur þeir voru
katólskir eða Lúterstrúar. Þess
vegna gef ég kirkjum, þó lítið sé.
Björn Egilsson.