Feykir - 16.01.1991, Qupperneq 4

4 FEYKIR 2/1991
Harðræði í heyflutningum í ársbyrjun 1937
Lúðvík Kemp og tveir ungir fylgdarmenn frá lllugastöðum þurftu
að hírast uppi á fjöllum næturlangt í dimmviðri og frosti
Lúðvík Kemp svaf ekkert alla nóttina, treysti ekki hinum tveim
til að halda sér vakandi. Hann hölvaði mikið um nóttina sökum
tóbakslevsis.
Ferðin stendur l’étri Stefánssyni í fersku minni. Hann var
aðeins 12 ára og þurfti að hýrast næturlangt í blindbyl ogfrosti
uppi á fjöllum.
fellið fjall þarna á milli og
Á þessum árstíma erekki
óalgengt að menn lendi í
hrakningum á hálendinu,
og yfirleitt er þar á ferð
ævintýrafólk í skemmti-
ferðum. Það er auðveldara
um að tala en í að
komast, segir máltækið,
og víst er að það veit
enginn nema þeir sem
reynt hafa, hvernig lífs-
reynsla það er að lenda í
verstu vetrarveðrum á
fjöllum uppi. Sagt er að
vetrarveður í byggð séu
hreinn harnaleikur miðað
við það sem gerist þegar
Kári og vetur konungur
slá í púkk á fjöllum uppi.
Lúðvík Kemp á Illuga-
stöðum í Laxárdal og
hjálparpiltar hans fengu
að kynnast þessu í
ársbyrjun 1937. Áttu þeir
þá í hinu mesta harðræði
uppi á fjöllum á Skaga.
Skemmtiferð var þetta
þó ekki, það var nefni-
lega verið að flvtja hey
vestan úr slægjunum í
Hallárdal.
Lúðvík og heimilsfólk á
Illugastöðum áttu slægjur í
svokölluðum Kvíslum, sem
voru skammt fyrir vestan
Þverá efsta bæinn í Hallár-
dal. Yfirleitt varsætt færis að
ílytja heyið úr Kvíslunum.
þegar gott sleðafæri gerði að
vetrinum og var á að giska
þriggja stunda lestargangurá
milli hvora leið.
Um áramótin 1936-'37 var
sleðafæri einstaklega gott.
Sonum Lúðvíks, Stefáni og
Friðgeiri, þá liðlega tvítugir,
fýsti þó á dansleik eins og títt
er um unga menn, og í fögru
veðri að kvöldi annarsjanúar
lögðu þeir land undir fót á
ball vestur í Húnavatnssýslu.
„Við tókum það loforð af
pabba að fara ekki í
heyflutningana fyrr en við
kæmum heim. því fáliðaðvar
heima”, sagði Friðgeir Kemp
nú bóndi í Efri-Lækjardal í
A.-Hún.
Sjö sleða lest
En L.úðvík Kemp. þá 48 ára
að aldri. var ekkert að bíða
eftir því aðsynirnir kæmu af
ballinu. Snemma morguns
þann þriðja fór hann vestur í
Kvíslar og í för með honum
voru Bæringur Hjartarson
um tvítugt og hálfbróðir
Lúðvíks, Pétur Stefánsson 12
ára. Þar vestur frá átti
Lúðvík 400 hesta lieys og
höfðu þeir með sér sjö sleða
og beittu jafnmörgum hest-
um fyrir. Gaddur var yfir
öllu ogekkert til að átta sigá.
Þegar vestur kom leysti
Pétur hevið. Bæringur setti í
reipin en Lúðvík batt.
Bleytuhríð var allan daginn
og voru mennirnir orðnir
holdvotir er verkinu var
lokið. Þegar búið var að
binda á sleðana var komið
rökkur og iðulaus stórhríð.
en ekki hvasst og var þá lagt
af stað heimleiðis. Héldu þeir
áfram í klukkustund en
staðnæmdust þá vegna þess
að myrkt var orðið og hríðin
svo svört að ekki sást handa
skil.
Útbúið skýli
úr böggum
Pétur Stefánsson. scm þarna
var aðeins 12 ára og er nú
starfsmaður álversins í Straums-
vík. búsettur í Kópavogi,
segir svo l'rá þegar hingað cr
kontið sögunni:
..Við vorum þarna á
bersvæði þar sem Hallár-
dalur og Engidalur mætast.
Ofærð var orðin mikil.
umbrotafæri á hestunum og
ekki um annað að ræða en
láta fyrir berast. Teknir voru
baggar af einum sleðanum og
útbúið skýli úr þeim. Það var
ekki breiðara en svo að ein
baggabreidd varð að duga í
þakið. Einn baggi var leystur
og hey sett í botninn til að
liggja á. og síðan einn baggi
við sinn hvorn enda til að
loka skýlinu.
Veðrið var ofsalegt, frost
mikið. og annað sem er mér
mjög minnistætt, að þegar
hestarnir voru bundnir.
láðist að taka beislið út úr
þeim, svo að kjaftamélin
frusu við munnvikin. Af
þessu fengu hestarnir slæm
sár sem voru lengi að gróa”.
sagði Pétur.
Kalsöm nótt
Misvinda var fyrrihluta nætur
en um miðnættið hvessti af
norðri með stórhríð og 12
stiga l'rosti. Öllum var kalt og
leið illa. Pétur var að sofna
annað slagið og lofaði
Lúðvík honum að sofa góða
stund. Bæringur var alltaf að
smásofna um nóttina og var
Lúðvík að reyna að halda
honum vakandi með þ\í að
kenna honum að yrkja. en
bóndinn á Illugastöðum og
vega vih n u verk stj ó ri n n ge rð i
mikið af því eins og frægt er
orðið. Sjálfur vakti Lúðvík
alla nóttina og mun hafa
bölvað mikið sökum tóbaks-
leysis.
En öll él birta upp um
síðir. Þegar tók að birta af
degi hresstust menn. Lúðvík
hafði hugsað sér að leggja á
stað heimleiðis um hádeais-
bil.
Veðuráttin nýtt
sem ratvísir
En nú víkur sögunni heim í
111ugastaði. Þeir Friðgeir og
Stefán komu ekki heim af
ballinu fyrr en seinni part
dagsins og brá heldur í brún
þegar þeir fréttu af ferðum
þremenninganna vestur í
Kvíslar. því komið var
kolvitlaust veður. Eftir að
hafa ráðfært sig við annað
heimilisfólk og nágranna í
Laxárdalnum þótti þeim
bræðrum sann réttast að bíða
átekta, og vonast var til að
þeir Illugastaðamenn hefðu
haft varann á og lagt af stað
heimleiðis nokkru áður en
veðrið versnaði til muna.
En kvöldið leið og ekki
birtist heyflutningalestin. Það
var síðan snemma næsta
morgun í þreifandi ntyrkri
sem bræðurnir lögðu af stað
vestureftir. Þá var enn slæmt
veður. hríðarkóf af norð-
vestri. ..Við sáum svo sem
ósköp lítið hvert við fórum.
en treystum á að áttin héldist
og bundum okkur við það.
Við héldum yfir Sanda sem
kallað er. fórum yfir Sand-
komum ofan í svokallaða
Skínandaskál. Þar fundum
við lestina, þeir voru þá
byrjaðir að brjótast af stað
um morguninn”, sagði Frið-
geir.
Þiðnunin ónotaleg
Og Pétur Stefánsson heldur
áfram: „Það höfðu víst fleiri
úr dalnum farið af stað um
nóttina að leita. Flestir
bjuggust samt við að við
værum dauðir tippi á fjöllun-
um. Heimferðin gekk seint.
því yfir Sandfellið var aðfara
og aukheldur kominn mikill
snjór og umbrotafæri fyrir
hestana. Við vorum líka
orðnir ansi þreyttir, höfðum
lítið borðað síðan við fórum
að heiman, því nesti var af
skornum skammti. En heim í
Illugastaði komum við síð-
degis og hafði ferðin þá tekið
einn og hálfan sólarhring.
Það var ansi ónotalegt
þegar kinnarnar og hend-
urnar á mér voru að þiðna.
Mig kól talsvert í andliti og á
höndum, fékk kalsár. en
Lúðvík og Bæringurekki. Og
við sluppum býsna vel miðað
við hvað við vorum ekki
betur klæddir. Þaðáttuengir
von á þessari gusu. Um
kvöldið var líka komið besta
veður”, sagði Pétur Stefáns-
son í upprifjun frá þessu
kalsama ferðalagi fyrir 53
árum. Það stendur honum
enn í fersku minni, sem
vonlegt er.