Feykir - 06.04.1994, Side 5

13/1994 FEYKIR5
Um tilurð lagsins Undir bláhimni,
sem fólk hefur hrifist af í 30 ár
Mér er sagt að fyrir nokkru
hafi hið landsþekkta og vinsæla
lag, Undir bláhimni blíðsumars-
nætur“, verið flutt í Saumastofu-
þætti Hermanns Ragnars Stef-
ánssonar. Var þess getið til, að
lagið væri sænskt og textinn eft-
ir Magnús Gíslason, fyrrum
skólastjóra, en hann mun um
skeið hafa verið búsettur í Sví-
þjóð.
Nú hef ég heyrt ýmsar tilgátur
um þjóðemi þessa lags. Það á að
vera þýskt, enskt, skoskt, írskt og
nú sænskt. Og nýjustu „upplýs-
ingar“ um þjóðemi lagsins
herma, að það sé ættað frá
Hawaieyjum. Ekki er það á mínu
færi að skera úr um þetta og ég
held að menn ættu að láta sér
hægt með fullyrðingar um þjóð-
emið nema óyggjandi upplýsing-
ar liggi íyrir.
Það er eins með ljóðið og lag-
ið að ýmsar tilgátur hafa heyrst
um höfund þess. Astæðan er óef-
að sú, að á hljómplötu Heimis er
aðeins sagt, að ljóðió sé eftir
Magnús Gíslason. Það er auðvit-
að rétt en allflestir munu samt
engu nær um hver höfundurinn
er. Um hann verður hinsvegar
ekki deilt. Hann er Magnús Kr.
Gíslason, fyrrum bóndi á Vögl-
um í Skagafirði. Er Ijóðið að
finna í ljóðabók hans, „Vísur og
ljóð frá VöglunV'.
Nú vill svo til, að mér er
nokkuð um það kunnugt hvemig
þetta vinsæla lag komst á „kreik“
hérlendis, aó einhverju marki. Eg
heyrði það fyrst á þeim ámm
þegar ég var nemandi í Garð-
yrkjuskóla ríkisins að Reykjum í
Ölfúsi. Þá spiluðu gjaman á böll-
um í Hveragerði tveir góðkunnir
harmónikuleikarar þeirra ára:
Gísli Jónsson frá Loftsstöðum í
Flóa og Eiríkur Bjamason frá
Bóli í Biskupstungum. Af þeim
læröi ég lagið. Þá var það sagt
vera írskt þjóðlag og nefndist „-
Kveðja farmannsins“, eftir text-
anum, sem við það var sunginn,
en hann ljóðaði eitthvað á þessa
leið, ef ég man hann rétt:
„Þegar farmaður leggur frá
landi
á hið lognskyggða, glampandi
haf
falla öldur að sœbörðum sandi,
sundin glitra við skýjanna traf
En afþilfari land sitt hann lítur,
þar er Ijúfasta minnig ei gleymd,
þar sem aldan á útnesjum brýtur,
þar er unnusta farmannsins
geymd".
Vel má vera að hér hafi eitt-
hvað skolast til enda heyrði ég
fleiri en eina útgáfu af textanum.
Eg vil heldur ekki fullyrða að
lagið sé írskt þjóðlag þótt mér
Magnús Gíslasonskáldbóndiá Vöglum,höfundurtextansviðUndir
bláhimni, var gleðimaður. Hér minnnist hann við gangnapelann í
Silffastaðarétt.
ið því kvartettinn okkar leystist
upp skömmu síðar þegar tveir af
okkur hurfu norður til heima-
haga. En þótt svo færi að þessi
raddsetning mín á laginu væri al-
ger frumraun og fráleitt nokkur
listasmíði, þá ákvað ég samt að
láta bíða um sinn aó afhenda
ruslakörfuna hana.
Um þessar mundir vom tveir
karlakórar starfandi í Skagafirði:
Heimir, sem starfað hafði óslitið
í meira en 30 ár, og Feykir, sem
einkum var myndaður af mönn-
um austan Héraðsvatna, starfaði
í nokkur ár en sameinaðist svo
Heimi. Söngstjóri Feykis var um
þetta leyti vinur minn og frændi,
Ámi heitinn Jónsson á Víðimel.
Þegar ég kom til Skagafjarðar
um vorið bar fúndum okkar Ama
fljótlega saman. Hann settist við
píanóið, lék lagið, varð hrifinn af
því og ég gaf honum það. Feyk-
ismenn tóku svo að syngja lagið
og héldu því áfram meðan kórinn
starfaði. Þá erfói Heimir það og
síðan hefur það raunvemlega
verið á söngskrá kórsins alla tíð,
að því er ég best veit, og er eitt
þeirra laga sem kórinn hefur
sungið inn á hljómplötu. Og þar
með hafði lagið svo sannarlega
„fengið fætuma".
Eins og fyrr segir var radd-
setning mín á laginu gerð af al-
gerri vankunnáttu, enda mun
henni eittlivað hafa verið breytt í
áranna rás og þá auðvitað til bóta.
Mér þykir á hinn bóginn vænt
um að hafa átt þátt í að koma á
framfæri lagi og ljóöi, sem menn
hafa sungið og hrifist af í meira
en 30 ár.
Þetta greinarkom var upphaf-
lega, að meginefni til, birt í
Morgunblaðinu. Nokkrir kunn-
ingjar mínir hafa síðan mælst til
þess, að ég sendi Feyki það til
birtingar, því „þar á það heima“,
segja þeir. Við þeim tilmælum er
hér með orðið. Fram skal tekið,
að nokkrar „upplýsingar“ em í
þessari síðustu útgáfu, sem ekki
er að finna í Morgunblaðsgrein-
inni.
Magnús H. Gíslason.
finnist svipmót þess bera býsna
mikinn vott um það. Svo liðu
árin. Eg raulaði lagið stundum
með sjálfum mér en heyrði það
annars sára sjaldan.
Síðla sumars 1958 gerðist ég
blaðamaður við Tímann og
gegndi því starfi öðm hverju
fram á vor 1961. Brátt rak að því
að saman bar íúndum okkar fjög-
urra Skagfirðinga. Allir höfðum
við yndi af söng og ég held að
segja megi að enginn okkar hafi
verið með öllu laglaus. Kom þar
fljótlega í tali okkar, að við
ákváðum að stofna kvartett. Var
hann þannig skipaður frá fyrsta
tenórs til annars bassa: Magnús
H. Gíslason Frostastöðum, Þor-
steinn Sigurðsson Hjaltastöðum,
Sveinn Pálmason frá Reykjavöll-
um og Gunnar Bjömsson ftá Sól-
heimum. Seinni veturinn, sem
kvartettinn starfaði, hafði orðið
sú breyting á, að Þorsteinn var
farinn til átthaganna en í stað
hans kom Jóhannes Jónsson
Miklabæ. Söng hann nú fyrsta
tenór en ég annan.
Hér er ekki ætlunin að rekja
sögu þessa félagsskapar, scm svo
sannarlega veitti okkur marga
ánægjustundina. En á útmánuð-
um 1961 datt mér í hug að reyna
að raddsetja íyrir kvartettinn okk-
ar „Kveðju farmannsins". Jafn-
framt ákvað ég að skipta um
texta við lagið. Lét „Kveðju far-
mannsins" lönd og leið en valdi í
staðinn ljóðið hans Magnúsar
míns á Vöglum, „Undir bláhimni
blíðsumarsnætur“, sem mér
fannst falla vcl að laginu. Aldrei
varð þó að því að við æfðum lag-
Greinarhöfundur kastar hér tuggu í féð á sauðburði heima
á Frostastöðum fyrir nokkrum árum.
Verðlækkun til bænda!
J©"GRASKÖGGLAR
Framleiðsla 1992, kr. 24 þúsund tonnið án vsk,
Framleiðsla 1993 á kr. 26 þúsund tonnið án vsk.
Graskögglaverksmiöja KS
Vallhólmi sími 38233, myndsími 38833