Archaeologia Islandica - 01.01.2015, Blaðsíða 42

Archaeologia Islandica - 01.01.2015, Blaðsíða 42
Elín Ósk Hreiðarsdóttir, Guðrún Alda Gísladóttir, Kristborg Þórsdóttir And Ragnheiður Gló Gylfadóttir erosion (e.g. Arnalds 1988, 24; Geirsdóttir et al. 2012). Rangárvellir is a good example of this. Prior to human colonisation the Ice- landic ecosystem had seen soil erosion and changes in woodland cover (Ólafsdóttir & Guðmundsson 2002) but these pale in comparison to the drastic changes the ecosystem underwent after settlement. Colonisation was accompanied by massive deforestation, reducing woodlands by up to 80%, resulting in rangeland degradation and soil erosion which became exacerbated by overgrazing and climate change. How much and how fast is still debated but a conservative estimate suggests that prior to settlement, vegetation covered about 65% of the country and forest 25-30%. At the end of the 19th century vegetation covered only about 25% and forest about 1% (see e.g. Arnalds 1988, 13; Friðriksson 1987, 167-86; Ólafsdóttir 2001). The effects of eruptions on erosion vary greatly depending on the type and amount of tephra, the state of the vegetation and the time of the year the eruption occurs. When tephra forms thick layers it can sometimes kill all vegetation underneath leaving the soil vulnerable to erosion by wind and wa- ter. The 1510 eruption marked a threshold in the history of soil erosion of Rangárvellir. Soil sections show that in the aftermath of this eruption, erosion increased markedly in the upper half of the district. It has been suggested that this can be explained by the coarseness of the 1510 tephra (the coars- est of all previous historic Hekla tephras), weaker soil composition than before and lesser vegetation cover in the area than in the centuries before (Jóhannesson & Einarsson 1990, 133-34). To make things worse the fall-out of the 1510 eruption was to the southwest over the settlements in Rangárvellir, in contrast to earlier tephra- falls from Hekla which in historic times had had a northerly direction. The erosion most likely had a major impact on settle- ment in Rangárvellir which hereafter was characterized by instability and retreat. The 1510 eruption marked the beginning of a protracted and severe erosion phase which reached a peak in the 17th-19th centuries when many farms were abandoned and/ or moved (Friðriksson 1988, 10; Jóhannes- son & Einarsson 1990, 129, 133-34). The erosion contributed to the formation and expansion of deserts in the area (e.g. Hellu- vaðssandur and Hofssandur1) and addi- tionally it created erosion channels in many parts of Rangárvellir (Guðmundsson 1954, 93-94). As this brief summary shows, Rangár- vellir district has been significantly aífected by the eruptions in Hekla since the end of the Viking Age. Contrary to what might be assumed however, the eruptions themselves 1 Hofssandur is mentioned in a 13th century source suggesting that parts of Rangárvellir were already denuded before rapid change began in the 16th century (Islenzk fornrit XII, 185). 40
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92

x

Archaeologia Islandica

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Archaeologia Islandica
https://timarit.is/publication/1160

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.