Feykir - 03.10.2001, Síða 6

6 FEYKIR 33/2001
Hagyrðingaþáttur 324
Heilir og sælir lesendur góðir.
Er ég var staddur í réttum nú nýver-
ið vék sér að mér aldraður áhugamað-
ur þessa þáttar og rétti mér smá miða.
Var á honum þessi alkunna vísa sern í
mínum haus er ekki vafi á að sé eftir
Gísla Ólafsson ffá Eiríksstöðum.
Oft á fund með fijálslyndum
fyrr ég skunda réði.
En nú fæst undir atvikum
aðeins stundargleði.
Þar sem göngur og réttir hafa verið
ríkur þáttur í tilveru margra sem sveit-
irnar byggja nú að undanfömu, er vel
við hæfi að rifja upp nokkur stef eftir
snillinginn Sigurð Hansen í Kringlu-
mýri í Skagafirði.
Þó látirðu aldrei áfengi í andann smalinn
fylla mun hann fjallasvalinn
farir þú um Austurdalinn.
Hjá Nýjabæ er fagnaskál úr fleygum sopin
og klyftaskan er alltaf opin
ef að skyldi klárast dropinn.
Heldur fer að lifna yfir hugans þeli
og telst ei mál þó tæmist peli
við tóftirnar á Hjálmarsseli.
Fjarskiptin þau em ekki okkar vandi
því alltaf hefúr helgur andi
heyrt í Stebba á Keldulandi.
Sælt er að eiga sálarinnar sælustundir
leika sér um lífsins grundir
og láta bömin koma undir.
Ef ég man rétt þá mun það hafa ver-
ið Pálmi Runólfsson sem lagði eftirfar-
andi til málanna.
Stefán Hrólfsson brosir breitt
til beggja handa
ennþá leysir ýmsra vanda
með afar sterkum Keldulanda.
Þá held ég rétt með farið að þessi
vísa sé einnig eftir Pálma.
Hestamenn á heiminn kunna
horskir flytja gleðimál.
Þeir sem konu og ástum unna
allir drekki þeirra skál.
í ágúst síðastliðnum var haldin sam-
koma á Blönduósi sem tileinkuð var ís-
lensku sauðkindinni. Hafðar vom þar
yfir vísur, meðal annars eftirfarandi
vísa sem sögð var ort um Agúst á Hofi.
Ekki var þar rétt með farið og ættu
flestir af þeim sem eldri em hér í hérað-
inu og tengjast þeim kveðskap sem til-
heyrir göngum og réttum, að vita að
umrædd vísa var á sínum tíma ort um
Gísla Jónsson á Stóra-Búrfelli í Svína-
vatnshreppi. Hef ég aldrei heyrt annað
en Haraldur Karlsson þá bóndi í Litla-
dal muni vera höfúndur hennar.
Klút og pontu kann að meta
kær er einnig stúturinn.
Léttan Blesa lætur feta
lifi gangnaforinginn.
í síðasta þætti spurði ég um höfúnd
vísunnar: „Heilsa mín hangir á þræði.“
Hef ég nú fengið ágætt bréf ffá
manni á Sauðárkróki sem er einn af
unnendum þessa þáttar. Segir hann að
vísan sé eftir Pál Vatnsdal sem var
kunnur hagyrðingur á Akureyri á þeirn
tíma og sé hún ort í orðastað Hallgríms
Valdimarssonar sem mun hafa verið
sérlundaður einsetumaður þar í bæ.
Þakka ég fyrir þessar upplýsingar og
bið lesendur endilega að hafa samband
ef þeir kunna leiðréttingar eða vita svar
við fyrirspumum sem velt er upp í
þessum þætti.
Fyrir um 30 árurn komst á kreik
bragur í Biskupstungum sem sunginn
er enn þann dag í dag undir laginu,
Konrdu og skoðaðu í kistuna mína. Eru
tvö fyrstu erindin eftir Guðna Lýðsson
frá Gýgjarhóli, en Jón Karlsson bóndi í
Gýgjarhólskoti mun vera höfúndur að
því þriðja.
Fjallferð er æskunnar ffamtíðar
draumur
ffarn yfir áttrætt þeir fara til fjalls.
Óravídd öræfa, gleði og glaumur
og gaipamir ijörgamlir búnir til alls.
í fjallferðum, konum nú fjölgandi fer
svo fjallkóngur uggandi um einlífið er.
Guðni mun sjálfúr hafa verið Qall-
kóngur þegar bragurinn var ortur og þá
einhleypur.
Eflirsafhsflokkurinn söngglaðir sveinar
en svæsnir ef komast i húfúr og skó.
Baritón syngja þeir Amór og Einar
og Albert í bassanum bregst ekki, og þó.
Tenórinn táhreinan Kristinn og Jón
og tónsprotann tvíhendirTjamar
Guðjón.
í efúrleit ríða þeir Ingvar og Gísli
Indriði, Loffur og nefúm við Jón.
Víst er þó margur unt völdin hér sýsli
að veglegur foringi er Ingvar í sjón.
En eiga að borga þeim er ekkert grín
þeir em svo lengi sem endist þeim vín.
Og ekki er að tala um annað en konumar
æði til þeirra með blíðuhót sín.
Að lokum þessi gagnavísa. Höfúnd-
ur er Sigríður Jónsdóttir í Gýgjar-
hólskoti.
Fríðastur á fjöllin reið
flokkur Tungnamanna,
til að vaða vömin breið
ver og laut að kanna.
Veriði þar með sæl að sinni.
Guðmundur Valtýsson, Eiríksstöðum,
541 Blönduósi, sími 452 7154.
Þorvarður Guðmundsson,
sem nýlega lét af starfí ferða-
málafúlltrúa Htinaþings,
fjallaði á þingi SSNV á
Stað í Hrútafirði í haust,
um stöðu ferðamála í Norð-
urlandi vestra. Hér birtist
útdráttur úr erindi hans.
Stíga þarf skrefið til fulls þannig að
fyrirtækin verði að alvöru fy rirtækjum
- sem staðið geta að markaðsstarfi og undir eðlilegri uppbyggingu
Það er á margan hátt tilhlýði-
legt að ég sem ferðamálafúlltrúi
Húnaþings vestra tali við ykkur
um ferðamál hér í gistihúsi
Staðarskála, þar sem þetta er
eitt elsta og rótgrónasta ferða-
þjónustufyrirtæki á Norðurlandi
vestra. Hér má segja að ferða-
þjónustan hafi hafist með við-
komu landpóstanna, en á Stað
var fastur skiptistaður fyrir
pósta, sem komu úr ýmsum átt-
um í veg fyrir norðan- og sunn-
an póstana, ýmist af Ströndum
eða um Laxárdalsheiði allt ffam
til 1930, þegar fært var orðið
fyrir bíla á norður-suðurleið.
Fram að þeim tíma höfðu ferða-
langar í for með pósti gist að
Stað ffá árinu 1885, þegar Stað-
ur var gerður að helstu bréfhirð-
ingarstöð fyrir stóran hluta
landsins. Það er því ekkert nýtt
að greiðasala og móttaka fyrir
ferðamenn sé fyrir hendi í Stað-
arskála.
Það var á árinu 1929 sem
fyrsti vísir að ferðamannaþjón-
ustu reis þar sem Staðarskáli er
nú. Þá setti Det Danske Petrole-
um Aktieselskap, upp bensínaf-
greiðslustað við Stað. Seinna
varð fyrirtækið Hið íslenska
steinolíufélag, en er nú Olíufé-
lagið Esso. Árið 1954 var settur
upp söluskúr með smávamingi
sem seldur var ferðamönnum
og sá fastur starfsmaður um af-
greiðslu yfir sumarmánuðina.
Þremur ámm síðar hófst einnig
sala á Shell bensíni og olíuvör-
um fyrir Olíufélagið Skeljung.
Þótt smátt væri byrjað kom
strax í ljós, að fólk vildi stoppa
í Staðarskála. Vegur þessa
gamla gististaðar landpóstanna
óx hröðum skrefúm. Árið 1960
byggðu hjónin Magnús Gísla-
son og Bára Guðmundsdóttir á-
samt Eiríki Gíslasyni 120 fer-
metra söluskála og hófst þá sala
á ýmsum smáréttum úr eldhúsi,
svo sem hamborgurum og
ffönskum. Ein af starfsstúlkun-
um hafði unnið í Bandaríkjun-
um og þekkti „hamborgara og
franskar” ffá veru sinni þar og
hvatti til sölu á slíkum rétti hér.
Blönduósbakarí tók að sér að
baka réttu brauðin því ekki
fengust þau í Reykjavík.
Með byggingu þessa húss
hófst veitingarekstur á Stað og
hlaut veitingabúðin nafnið
Staðarskáli. Þessi bygging var
síðan stækkuð þremur árum
síðar. Árið 1971 var enn hafist
handa við stækkun skálans að
Stað og varð hann nú um það
bil sex hundmð fermetrar að
stærð. Svo var það í byijun júní
1994 að gistihúsið sem við
erurn stödd í var opnað, glæsi-
legt 3ja stjörnu gistiheimili. Hér
eru 18 tveggja manna herbergi
með baði, koníaksstofa og
borðsalur.
Vinnudagarnir æði langir
Fyrir tíð gistiheimilisins
hafði gistiaðstaða verið tak-
mörkuð í Staðarskála og oft á
hörðum vetmm þurftu ferða-
menn að bíða af sér veður og ó-
færð urn Holtavörðuheiðina í
skálanum. Eigendumir bjuggu
um ferðalangana í herbergjun-
um á neðri hæð skálans og
buðu jafnvel sitt eigið íbúðarhús
handan við þjóðveginn til af-
nota ef á þurfti að halda. Á
ámm áður var fastur liður að
einhveijir þurftu að gista í Stað-
arskála vegna veðurs til dæmis
um jól og páska, en í dag em
vegir mun betur upp byggðir og
til tíðinda heyrir ef einhver
ferðalangurinn kemst ekki leið-
ar sinnar.
Segja má að Staðarskáli sé
dæmi um ferðaþjónustu lands-
byggðarinnar í hnotskum. Eig-
endumir þurfa að vera boðnir
og búnir að svara þörfúm
„kúnnanna“ og leggja það und-
ir sem helst má, og vinnudag-
amir verða oft æði langir. Hér á
Norðurlandi vestra em ferða-
þjónustufyrirtækin flest lítil og
nokkur myndu hugsanlega telj-
ast meðalstór. Öll eiga þau það
sameginlegt að búa við árstíða-
bundnar sveiflur sem marka
rekstraröryggi þeirra vissar
skorður. Islenska sumarið er
helsti ferðamannatíminn, þó
svo segja megi að á margan hátt
sé sá tími sífellt að lengjast með
bættum samgöngum og mark-
aðsstarfi sem lýtur að því að
draga fólk hingað utan háanna-
tímans. Jóla- og áramótagestir
Arinbjamar á Brekkulæk í Mið-
firði er gott dæmi um slíka
vinnu.
Ég vil meina að á síðustu
árum hafi verið hæg þróun en
örugg upp á við í ferðaþjón-
ustugeiranum á Norðulandi
vestra og sífellt fleiri sem hafa
vinnu af þessari atvinnugrein.
Gististöðum hefúr fjölgað,
fjöldi bænda bjóða upp á gisti-
möguleika í sveit og gististöð-
um í skólum og þéttbýlum hef-
ur að sama skapi fjölgað eða
þau eflst. Það er ekki hægt að
kvarta yfir gistimöguleikum á
Norðurlandi vestra, allt frá
tjaldstæðum til góðrar hótelgist-
ingar. Hinsvegar búa þessi fyr-
irtæki við ýmsar ógnir í rekstri
sínum.
Þorvaldur nefhdi helstu erf-
iðleika við reksturinn slaka nýt-
ingu utan háannatímans, sem
leiddi til ójafnrar tekjumögu-
leika á ársgrundvelli. Hann álít-
ur að enn þurfi að huga að frek-
ari uppbyggingu afþreyingar á
svæðinu þó afþreyingarmögu-
leikar væm vissulega ágætir. Þá
sé stefnumótun í ferðaþjónunni
afar nauðsynleg.
Sérstaða svæðisins
Hver er sérstaða svæðisins
gagnvart ferðamálum, em það
hestar í Skagafirði, selir við