Feykir - 31.07.2002, Page 4

4 FEYKIR 26/2002
- Sumarvinnan -
breytingar í tímans rás
Það líður ljótt þetta sumarið
eins og önnur. Þannig er það
gjaman með sumrin hér norður
frá, alltaf endurtekur sagan sig;
við byijum að bíða eftir sumr-
inu, gjaman snemma vors, en
svo kemur það ofl ekki íyrr en
seint og síðar meir og líður svo
eins og örskot. Og fyrr en varði
eru skólamir byijaðir og komið
haust. Reyndar hellist þessi til-
finning yfir mann stundum um
verslunarmannahelgina, þegar
farið er að skyggja nokkuð á
kvöldin, að nú sé stutt í haust-
ið. Sjálfsagt finnur unga fólkið
ekki síst fyrir þessu, enda hafa
sumarffiin verið að styttast í
seinni tíð með lengingu skól-
ans. Nú standa skólarnir til
loka maí og byija aftur seint í á-
gúst. Hér áður fyrr nutu ung-
lingar þess að skólamir vom
búnir um og fyrir miðjan maí
og byijuðu ekki affur fyrr en
jafnvel vel var liðið á septem-
bermánuð.
Það var út ffá þessum hug-
leiðingum sem blaðamanni
kom í hug hvað sumarvinna
unglinga hefði breyst mikið á
seinni ámm. Það er spuming
hvort sama effii'væntingin ríkir
hjá ungu fólki nú til dags og
áður fyrr fyrir sumarvinnunni.
Það er ekki svo ýkja langt síð-
an hægt var að velja talsvert úr
sumarvinnu. Þá var möguleiki
að komast í uppgrip, ef ekki til
sjós og fiskvinnu, sem reyndar
hefiur aldrei verið mjög vinsæl,
þá í brúarvinnu, vegavinnu,
símavinnu, eða vinnuflokka
hjá Rarik, eða byggingarvinnu
hjá Búnaðarsambandinu, svo
eitthvað sé nefnt. Þá var stór
hluti sumarvinnunnar út í sveit-
inum, i dreifbýlinu, þar sem
verið var að byggja upp vegi og
brýr, símalínur, raflínur, og
byggingar ýmsar. Núna í seinni
tíð hefúr þetta breyst mikið,
vinnan er að miklu leyti kom-
inn inn í þéttbýlið, og heilstæð
verk við vegavinnu er t.d. varla
að hafa. Allt er þetta komið í
útboð og verktakarnir flestir fá
ekki nema eitt og eitt verk á
stangli. Það er kannski helst
núna að komast í nýlagnavinnu
út um landið, svo sem vinnu-
flokka sem leggja Ijósleiðar-
ann.
Gott dæmi um þá stemn-
ingu sem gat myndast í svona
vinnuflokkum var grein Agúst
Guðmundssonar á Sauðárkróki
um símavinnuflokk Þórðar
Sighvatssonar, sem birtist í
Feyki nýlega. Gaman er að
bera þennan þátt saman við ffá-
sögn Bjössa bomm, Björns
Jónssonar Bjömssonar skóla-
stjóra á Sauðárkróki, í seinni
hluta æviminninga hans, „-
Blautt og þurrt fyrir vestan”.
Ágústi finnst sumt þar ansi
keimlíkt vinnuandanum sem
hann kynntist hjá Þórði, en víst
er að margt var þar á annan veg
í sambandi við vinnuna og að-
búnaðinn, enda margt breyst á
40 ámm.
„Sumurin 1936 - ’40 var eg
í símavinnu með Einari Jóns-
syni verkstjóra. Lágum við í
tjöldum öll sumrin og unnum
mestmegnis á ófæmm fjalla-
görðum. Fyrst á Siglufjarðar-
skarði, þá Dynjandisheiði, síð-
ast á Sléttuheiði, um alla firði
ísafjarðardjúps og Vestfirðina
nema Homstrandir. Þess á milli
vomm við á láglendinu, en nut-
um nær aldrei vélrænnar að-
stoðar. Allt var borið á bakinu
eða flutt á hestalestum. Allar
ferðir voru famar á tveimur
jafnfljótum. Ástæðan fyrir
þessu hallærisstandi var sú að
flokkur Einars og hann sjálfur
vom frægir fyrir hörku og ósér-
hlífni, umffam aðra símavinnu-
flokka. Og víst vom þeir harðir
af sér þessir reyndu karlar hans.
Þótt þeir væm kommar og krat-
ar ríkti með þeim slíkur vinnu-
metingur að maður gæti helst
haldið að þeir væm í akkorði
um afköst.
í hvíldartímum úti á línu
annaðhvort las eg undir segl-
dúkshlíf í rigningu eða hljóp
upp um holt og hóla og kleif gil
í plöntusöfnun. Hinir sváfú og
sumir sofnuðu á svipstundu,
famir að hijóta á sama augna-
bliki og pottlokið vra dregið
niður á nef. Þetta gat eg aldrei
skilið, hafði heldur enga eirð í
mér til að liggja kyrr.
Mataræðið var gasalegt í
símavinnunni og óskiljanlegt
að menn skyldu láta bjóða sér
slíkt. Við fengum kaffi á
morgnana og ekkert með. Á
línu áttum við svo eigið nesti
að heirnan eða ffá næstu bæj-
um og kvöldmat í mötuneyti er
heim kom. Var það jafnan salt-
fiskur með kartöflum og floti
og meira kaffi, affur kaffi á
kvöldin. Alls fékk hver maður
tvo lítra af kaffi á dag. Eg hafði
haft aðkenningu að magasári
og átti erfitt með að innbyrða
þetta sull, varð líka illt af flot-
inu, þótt gott væri. Loks, eftir
tvö sumur, fékk eg flokkinn og
Einar til að bæta við haffagraut
á morgnana og fann ráð við
skyrbjúg sem síðar getur. En
hann fengum við allir eitt sum-
arið.
Stífluáin liðaðist letilega í
bugðum eftir sléttum engjun-
um og varbakkafúll af laxi. Var
lostæti það nú etið daglega og
ríbblega skammtað. Brátt fór
okkur að verða heldur ólibblegt
innvortis, beinlínis óglatt, og
argir í skapi. Fór svo að ekki
mátti minnast á lax eða neitt
sem minnti á lax eða mat á lín-
unni, án þess að allt væri kom-
ið í slagsmál. „Nú verður það
andskotans laxinn aftur í
kvöld”, sagði einn um hádegi
og ældi út yfir alla Stíflu. Á
þessu gekk nú daglega. Einar
hundsaði að vanda grátbeiðni
okkar um saltkjöt eða saltfisk,
hvað sem það væri gamalt,
ormétið eða íslegið. Enda lítið
slíkt að fá um mitt sumar. Frétt-
um við þó af kvartéli af gömlu
saltketi í Haganesvík. Gengum
við nú tveir þangað, eina tólf
kílómetra, og keyptum kvarté-
lið. Bárum við þetta til skiptis
alla leið heim í tjöld. Þar lá við
uppreisn og vinnustöðvun
næsta morgun og seldum við
bitana á sprengháu verði,
greiddu í sígarettum og öðru
góssi. Þá var nú hátíð, þótt
fæstir hefðu lagt sér slíkt „ó-
meti” til munns í heimahúsum.
Ekki entist þó kvartelið út vik-
una.”
Þessar lýsingar Bjössa
bomm eru nokkuð öfgakennd-
ar finnst okkur seinna tíma
fólki, og í samanburðinum hafa
þeir sjálfsagt mátt þakka fyrir
félagar Ágústs Guðmdunsson-
ar í vinnuflokki Þórðar Sig-
hvatssonar, þótt hann hafi látið
nægja að segja þegar komið var
við á sveitabæjunum klukkan
hálff tólf, að það mætti vera
bara eitthvað í matinn.
En það var mikill og góður
matur í brúarvinnuflokknum
hjá Gísla Gíslasyni ffá Mið-
grund, sem blaðamaður Feykis
var í laust upp úr 1970. Þá var
verið að byggja allstórar brýr.
Fyrra sumarið var byijað á að
mála og yfirfara hengibrúna
yfir Blöndu fyrir neðan Löngu-
mýrarbæina og síðan byggja
nýja brú yfir Djúpadalsána á
Blönduhlíðinni. Seinna sumar-
ið var svo byggð heljarmikil
brú yfir Köldukvísl á Tjömes-
inu.
Allir hétu skúramir, vistar-
vemr brúamranna ákveðnum
nöfnum. Við vomm nokkrir
ungir menn í skúr sem kallaður
var Saurbær. Þetta var gamalt
nafn á skúmum og komið til
áður en við gerðumst þar íbúar.
Það var unnið tvær vikur í
senn. Byijað klukkan sjö á
morgnana og unnið til sjö á
kvöldin. Þetta var býsna erfið
vinna og ekki laust við að
manni brygði við í fyrstu, en
þetta vandist eins og annað þótt
vinnudagurinn væri langur fyr-
ir óhamaðan ungling.
Þótt unninn væri laugardag-
urinn þótti unga fólkinu sjálf-
sagt að fara á sveitaball ef
nokkuð slíkt var í nágrenninu.
Þá var gjaman komið saman í
Saurbæ og hitað upp fyrir ball-
ið. Ýmsir áttu görótta drykki á
pelum og úr þeim var hellt
smálögg og hitað púns í eld-
hússkúmum. Var þá setið eða
staðið og hvert pláss í skúmum
nýtt, meira að segja skotin þar
sem við geymdum okkar fögg-
ur. Var ekki laust við að stund-
um svifi á menn og er pistilrit-
ara eftirminnilegt þegar einn af
stærri mönnunum í flokknum,
er hafði um stund verið fremur
fámáll; að allt einu einu hrnndi
hann niður eins og skotinn við
rúmgaflinn, með þeim afleið-
ingum að pappakassi í skotinu
spakk og fotin mín þeyttist út
um skúrinn eins og fjaðrafok.
Þegar haustaði fjölgaði
stundum í flokkinn, þá var bætt
við eldri mönnum, sem þurflu
helst á skúrplássi að halda. Þá
vikum við þeir yngri og fómm
í tjöld. Þá var stundum kalt á
morgnana.
Fyrra sumarið var þama í
flokknum Jón nokkur Magnús-
son, en faðir hans Magnús
Jónsson á Mel var þá nýbúinn
að vera fjármálaráðherra. Var
ekki laust við að strákur slægi
stundum um sig, sérstaklega
þegar farið var á böll. Eitt sinn
á balli í Miðgarði hitti hann þar
vegamælingarmenn, sem höföu
rnætt á sínum Lapplander á
ballið. Jón Magg lét þess mæl-
ingamenn vita af því að hann
hefói nú beint samband við
ráðuneytið og gæti látið vita af
þessu háttarlagi þeirra að mæta
á vinnubílnum á ballið. Ekki
held ég að mælingarmennimir
hafa tekið þessi mannalæti
stráksa alvarlega, enda vitað að
þau vom rnest í nösunum. Það
kom betur í ljós sumarið effir
þegar Jón Magg var kominn í
mælingarflokknum, að þá sögðu
strákarnir að honum hafi
fúndist sjálfsagt að fara á mæl-
ingarbílnum á böllin.
Við Jón Magg vomm sam-
an í tjaldi um haustið. Mér
blöskraði einu sinni þegar hann
var að þvo sér um fætumar úr
vaskafati og hellti niður úr því
á tjaldgólfið, sem var út timbri.
Bjössi bomm var líka í símavinnu, aðbúnaður mun verri
en hjá Þórði Sighvats og félögum.