Feykir - 14.12.2005, Blaðsíða 6

6 Feykir 472005
söfriuður og mikill viðbútiaður
var kominn að „Bryggjunni”
uppúr hádeginu. Sölvi í
Sölvahúsi kom með olíu, sem
skipti sköpum er Leiftrið kom
að bryggju. Sveinn Nikk og fleiri
voru í forystu um aðgerðir.
Þorvaldur Guðmundsson
kennari gaf strax ffí í barna-
skólanum því á augabragði
voru allir í bænum gagnteknir
ótta og óvissu. Erlendur Han-
sen var 11 ára í bekk hjá
Þorvaldi. Friðrik Hansen faðir
Erlendar sendi hann og Ragnar
son sinn 12 ára með tóbak er
leið á daginn til Þorvaldar Sveins
er séð var að biðin yrði löng um
afdrif bátanna og sonar hans
Sveins. Fyrst urðu bræðurnir að
sækja tóbakið til Nikódemusar,
sem bjó þar sem nú er Lindar-
gata. Hann skar og seldi tóbak,
sem mælt var í patrónum og
sett var í kramarhús. Bræðurnir
komust við illan leik milli húsa
með tóbakið.
Pálmi Sigurðsson 14 ára
bróðir Bjama á Öldunni var í
unglingaskólanum á Krókn-
um, en átti heima í Hólakoti á
Reykjaströnd. Pálmi og Varði
bróðir hans höfðu herbergi í
„Bakaríinu” hjá Ólínu og
Guðjóni bróðir sínum. Magnús
Hálfdánarson skipverji á
Öldunni hafði herbergi uppi í
„Bakaríinu” og var hættur
róðrum, en fyrir þrábeiðni
Bjarna fór hann í róður þennan
örlagaríka dag. Pálma segist svo
frá: „Lilli Ásu (Kristján Skag-
fjörð) hafði verið sendill á
Bakaríinu. Ólína bað Lilla og
Pálma að sækja stóla suður í
Bifröst, en þar átti að halda
verkamannaafmæli þennan
laugardag en hafði verið aflýst.
Þeir sóttu stólana en veðurofs-
inn var svo mikill að þegar
komið var út undir Brímsbúð
skellti veðrið þeim báðum og
braut a.m.k. annan stólinn. Þeir
félagar áttu erfitt með að komast
á fætur aftur.” Þá minnist
Pálmi þess að Helgi á Fagra-
nesi kemur inn í bakaríið
stuttu eftir að Leiftrið var
komið að landi og spyr um
Jón á Daðastöðum sem var
póstur og átti síðar heima á
Steini. Helgi bað fyrir skilaboð
til Jóns að hann skyldi hestinn
eftir hjá Gísla Lága í Hafliðabæ á
Eyrinni. Helga hafði seinkað
brottförin úr Króknum því
hann hafði áhyggjur af Ásgrími
mági sínum á Öldunni. Helgi
leggur því af stað heim í
Fagranes þegar veðrið er orðið
mjög vont og fer enn versn-
andi. Haft var á orði síðar að
hann hafi tæplega verið nægilega
vel búinn til fararinnar. Helgi
varð úti og fannst mörgum
vikum seinna í Steinshólunum
fyrir utan og ofan bæinn Stein á
réttri leið.
Nokkru fyrr var Maron
Sigurðsson, frækinn sigmaður í
Drangey, að koma utan frá
Hólakoti á leið sinni inní Krók
og hundurinn Tryggur með
honum. T ryggur kemur skyndi-
lega með skó í kjaftinum sem
reyndist vera af Helga. Var þá
hert á leitinni á svæðinu en
snjóalög voru mikil eftir
áhlaupið. Enn leið talsverður
tími að Helgi finndist.
Það er af Jóni pósti á
Daðastöðum að segja að hann
fór á undan Helga úr JCróku-
um og komst við illan leik í
Fagranes. Áttaði sig við
túngarðinn vestan bæjar. Dýró-
lína lagði hart að Jóni að halda
ekki áfram út í Daðastaði og
gisti hann á Fagranesi. Björn,
maður Dýrólínu, var bróðir
Ásgríms á Öldunni og Helgi
sem úti varð var eiginmaður
Maríu systur hans. Það var þvi
rnikill harmur kveðinn að
Fagranesheimilinu þennan
örlagaríka dag 14. desember.
Helgi Gunnarsson finnst
er komið er undir janúarlok
1936. Tildrögin eru þessi:
Sigurlaug Brynjólfsdóttir, 65 ára
ekkja Jóns Benediktssonar á
Grófargili, var á leið úr Krókn-
um út að Reykjum til Birnu
dóttur sinnar og Eiríks Sig-
mundssonar tengdasonar síns,
en þau hófú búskap á Reykjum
1934. Með Sigurlaugu í för var
Una dóttir hennar, 37 ára
gömul. Þær fóru svokallaða
vetrarleið um Steinshólana er
þær sáu þúst sem reyndist vera
líkið af Helga. Una sagði Erlu
dóttur sinni að sést hefði í hönd
hans. Unu varð mikið um en
móðir hennar sendi hana heirn
í Stein til Péturs Lárussonar að
sækja hjálp, sagðist sjálf vera hjá
líkinu á meðan.
Helgi var á réttri leið og átti
ekki eft ir nema um kílómeters
leið heim í Fagranes. Ekki
hefúr tekist að finna hvaða dag
það var sem Helgi fannst. Af
bréfi til séra Helga Konráðssonar
er honum barst 30. janúar 1936
er augljóst að Helgi er fúndinn.
Kistulagt er á Meyjarlandi 3.
febrúar og útförin fer fram
fimmtudaginn 6. febrúar frá
Sauðárkrókskirkju.
Útfarardagur Bjarna, Magn-
úsar og Ásgríms var laugar-
daginn 28. desember. Þeir voru
allir lagðir í sömu gröf. Jafnframt
var þeirra þriggja minnst sem
fórust með Nirði. Séra Helgi
Konráðsson jarðsöng og flutti
ræðu. Sömuleiðis séra Lárus
Arnórsson á Miklabæ. Sigurð-
ur Sigurðsson sýslumaður flutti
samúðarkveðjur og stutt ávarp.
Friðrik Hansen flutti kvæði.
Pétur Laxdal mágur Bjarna og
Kristján Sveinsson fluttu stutt
erindi. Langt kvæði var flutt í
kirkjugarði af Gísla Ölafssyni
skáldi frá Eiríksstöðum. Þá var
sonur Bjarna skírður við kistu
föður síns og hlaut nafit hans.
Gott veður var útfarardaginn og
hafði raunar verið alveg frá
norðan áhlaupinu.
Veðrinu á landi er vel lýst
er Jóhannes Dalmann Svein-
björnsson vetrarmaður á
Sjávarborg var að koma frá
seinnigjöfinni á beitarhúsum
og varð að skríða við illan leik
heim að Sjávarborg. (Frásögn
hans sjálfs.)
Það áttu margir um sárt að
binda eftir þetta mikla áhlaup.
Margeir Benediktsson hafði
þrent árum áður byggt húsið
Akur, nú Freyjugötu 32 eldri
hlutann. Hann bjó á efri hæð og
sá fyrir fóstru móður sinnar,
Margréti Erlendsdóttur sem var
82 ára. Hún lifði Margeir í sjö
ár. Á neðri hæðinni var Hall-
dóra móðir Margeirs með tvo
>mgri syni sína, Sigurjón og
Alexander. Þau misstu húsið
sökum fátæktar.
Sveinn Þorvaldsson sem
fórst með Nirði var orðinn
landsþekktur fyrir snilli sína
við skákborðið. Hann varð
skákmeistari Norðlendinga
sem háð var á Akureyri í mars
og apríl 1935. Minningarmót
var haldið honum til heiðurs
1957 hér á Sauðárkróki. Það tor
fram í Bifföst. Margir feikna
sterkir skákmenn sóttu mótið
og Jónas Halldórsson ffá Leys-
ingjastöðum í Austur Húna-
vatnssýslu sýndi mikla snilli og
varð landsþekktur skákmaður
uppfrá því allt til dauðadags.
Sjötíu ár í lífi þjóðar er ekki
langur tími en oft mælir það
mannsævi. Sviðinn er horfinn
úr sárum þeirra er um sárt
máttu binda eftir slysin í
desember 1935, en víða ntá
greina örin. íslendingar misstu
25 menn í þessu áhlaupaveðri
1935.
Hörður lngimarsson
Grein þessi byggirm.a. á samtölum við eftirfarandi: Pálma Sigurðsson, Alexander Jónsson, Stefán
Kemp, Erlend Hansen, Gunnar Helgason - allir á Sauðárkróki. Ingólf Sveinsson Lágmúla, Halldór
Jónsson Steini, Hálfdán Sveinsson Laufbrekku 24 Kópavogi, Ingibjörgu Björnsdóttur frá Fagranesi,
Ingunni Árnadóttur frá Hólkoti, Kristínu Sigurjónsdóttur frá Geldingaholti og Erlu Lárusdóttur frá
Hólakoti. Þá varstuðst við Sögu Sauðárkróks, Skagfirðingabók 1969 og 1987 og ýmsarmunnlegar
heimildir.
Sérstakar þakkir til Magnúsar Jónssonar Veðurstofustjóra Ingólfssonar og Regínu Magnúsdóttur.
Magnús gerði og lagði til mynd af veðurkorti frá 14. desember 1935, byggtá gögnum Veðurstofunnar.
MINNINGARORÐ
HELGI GUNNARSSON
fæddur 13. apríl 1909
dáinn 14. desember 1935
1 Sögu Sauðárkróks eftir
Kristmund Bjarnason segir
svo, að á föstudagskvöldið 13.
desember hafi verið frostleysa
og veður mjög kyrrt, en dimmt
yfir. Sjö skipshafnir bjuggust
til róðra fyrrnefnt kvöld, en
ekki nema sex réru aðfaranótt
14. desember 1935, en það
voru bátarnir: Njörður,
Aldan, Bjögrvin, Leiftur,
Baldurogeinnárabátur. Tveir
af þessum bátum áttu ekki
afturkvæmt, bátarnir Njörður
og Aldan og fórust með þeim
7 menn. í þessu sama
mannskaðaveðri varð einnig
úti, Helgi Gunnarsson bóndi á
Fagranesi á Reykjaströnd, á
leiðheimtilsínffáSauðárkróki.
Helgi þessi var föðurafi minn.
Helgi fæddist 13. apríl 1909
á Sauðárkróki og var sonur
hjónanna Gunnars Jónassonar
frá Hólakoti og Bjarnveigar
Jóhannsdóttur frá Hnífsdal
við ísafjarðardjúp. Börn
Gunnars og Bjarnveigar: a)
Jónas Biynjólfur f. 4. nóv.
1904. b) Páll Ingi f. 21. ágúst
1906. c) Helgi ísfjörð f 13.
apríl 1909. d) ÓlafurHelgi f8.
des. 1911. e) Bjarni Elís f 13.
apríl 1916. f) Emilía ísfold f.
28. okt. 1918. g) Sigurjón f 26.
okt. 1920. Áður átti hann.: a)
Elínu Pálínu f. 1893. b) Vigdísi
f. 1895 og c) Gunnar f. 1896.
Þann 25. maí 1929 giftist Helgi
ömmu minni, Guðbjörgu
Maríu Guðmundsdóttur f. 17.
apríl 1892 frá Innstalandi á
Reykjaströnd, og bjuggu þau á
Fagranesi. Eignast þau þrjá
syni: a) Ingi f. 1. mars 1928-d.
12. nóv. 2004. b)Gunnarf21.
sept. 1929. c) Ásgrímur f. 12.
mars 1933. Einsogáðursagði,
varð Helgi úti 14. desember
1935, fj’rir 70 árunt síðan, en
María bjó á Fagranesi með
unga syni sína fram til ársins
1943, en þá flytur hún og
drengirnir til Sauðárkróks.
Og enn segir í Sögu
Sauðárlcróks. „Jólin 1935
voru döpur hér á Sauðárkróki,
svo sem hlýtur að vera, þar
sem gamlir, lífsrevndir og
mæddir foreldrar eiga þá ósk
heitasta að fá lík sonarins í
jólagjöf, til að geta búið um
það til greftrunar,” ritar séra
Helgi Konráðsson. Ekkjan á
Fagranesi, María Guðmunds-
dóttir, og börnin þrjú hafa og
átt erfiða daga. Hún sá sama
daginn á bak manni sínum og
kærum bróður, sem hún hafði
alltaf átt samleið með.
Megi guð almáttulegur
varðveita sálir þeirra sem létu
lífið þessa örlagaríku nótt og
blessuð sé minning þeirra.
Blessuð sé minning þín afi
minn.
Helgi Dagur Gunnarsson.