Feykir - 13.12.2006, Blaðsíða 3

46/2006 Feykir 3
Einar Oddur Kristjánsson athafnamaður á Flateyri og alþingismaður í spjalli við Feyki
..... sannleikurinn um þessa svo kölludu Þjóðarsátt er sá aö launþegar þessa lands
eiga heiðurinn afhenni ásamt bændastéttinni..." Myndir.ÁG
Einar Oddur Kristjánsson,
fiskverkandi og útgerðar-
maður, á Sólbakka við
Önundarfjörð varð þjóð-
þekktur í aðdraganda hinna
svo nefndu Þjóðarsáttar-
samninga fyrir tæpum 20
árum. Hann var þá í forsvari
fyrir samtök vinnuveitenda
og hlaut viðurnefnið
"bjargvætturinn frá
Flateyri" sem hann segir
sjálfur að hafi í upphafi
verið sagt í háði.
Einar Odddur settist á þing
f)TÍr Sjálfstæðisflokkinn 1995.
Hann hefur ekki farið dult með
skoðanir sínar á efnahags- og
þjóðmálum og verið áberandi í
störfiim sínum sem varafor-
maður fjárlaganefndar Alþingis
undanfarin ár.
- „Ég er Vestfirðingur og
Breiðfirðingur að langfeðgatali
eins og sést þegar litið er á mig,
segir hann. Við erunr svírasverir
og herðabreiðir. Þegar við
sitjum mætti halda að við
værum mjög myndarlegir
menn, en þegar við stöndum
upp gerist tiltölulega lítið. Þetta
er breiðfirska lagið. Kallar eins
og ég passa betur í bátana en
aðrir menn."
Einar Oddur segir að þegar
hann kom á þing 1995 hafi
Vilhjálmur Egilsson farið þess á
leit við sig að taka sæti í
efnhahags- og viðskiptanefnd
en Vilhjálmur gengdi þá
formennsku í nefndinni.
- „Ég var í nefndinni með
honum í ijögur ár. Það var
átakatími. Við endurskoðuðum
alla Hðskiptalöggjöf landsins,
Þegar rætt er það velmegunar-
skeið sem hér hefur ríkt undan-
farin áratug gleymist oft að
grundvöllurinn að því var
lagður með því að koma hér á
einhverri frjálslyndustu við-
skiptalöggjöf sem þekkist í
Evrópu."
-Varla hefur þessi endur-
skoðun á viðskiptalöggjöfinni
verið einföld í framkvæmd?
„Þó að ýmsir hefðu efasemdir
um að við Vilhjálmur værum
þarna á réttri leið voru margir
sem höfðu mikinn skilning á
þessari vinnu. Þegar ég rifja upp
þessa tíma get ég ekki látið hjá
líða að geta um þann hógværa
og prúða mann, Halldór Krist-
jánsson, bankasjtóra Lands-
bankans, sem þá var ráðu-
neytisstjóri iðnaðar- og
viðskiptaráðune^'tsins. Hann
hafði djúpan skilning á því sem
við vorum að gera og ég efast
um að við hefðum getað þetta
án hans tilstilli."
-Voru ekki efasemdir um
málið í Sjálfstæðisflokknum?
- Það er ekki til siðs að segja ffá
því sem talað er um þar. Nei,
okkur var treyst. Vilhjálmur
Egilsson er einstaklega laginn
maður. Hann fór vel með vald
sitt sem formaður efnahags- og
viðskiptanefndar og af miklum
klókindum eins og honum
einum er lagið.
Eftir kosningarnar 1999 var
ég beðinn um að fara yfir í
fjárlaganefnd og hef verið vara-
formaður hennar síðan. Efna-
hagslífið hefur gengið vel og við
höfum rekið hér mjög ákveðna
og ábyrga pólitík, sem felst í því
að láta ríkissjóð njóta tekju-
uppsveiflunnar í þjóðfélaginu.
Ríkið hefur tekið til sín auknar
skatttekjur, sem við höfum nýtt
til þess að greiða niður skuldir
ríkissjóðs. Skuldugur ríkissjóð-
ur er vanmáttugur ef á reynir í
hagstjórninni. Það geta komið
verri tímar en nú og þá þarf
ríkissjóður að geta gripið inní.
Lengi fram eftir síðustu öld
ríkti hér efnahagsleg óstjórn.
Nú er Island til fyrirmyndar að
þessu leyti og einungis ríki eins
og Noregur og Sviss sem geta
státað af því að eiga jafn
skuldléttan ríkissjóð og ísland.
-Þú fórst tiltölulega seint í
landsmálapólitíkina?
„Ég hef alla tíð verið mikill
sjálfstæðismaður. Fimm sinnum
stýrði ég kjörnefnd flokksins
f)TÍr uppstillingar og prófkjör á
Vestfjörðum. Sjálfur ætlaði ég
mér ekki að fara á Alþingi. En í
gegnum störf mín fýrir Vinnu-
veitendasamtökin þvældist ég
einhvernveginn inní þetta. Ég
hafði verið í fiskverkun og
útgerð í þrjátíu ár og tók þá
ákvörðun rúmlega fimmtugur
að breytatil."
-Þú fékkst viðurnefnið
“bjargvætturinn” í
aðdraganda Þjóðarsáttar-
samninganna.
„Ég tók ungur sæti í stjórn
Vinnuveitendasambands Is-
lands. Árið 1988 bað vinur minn
Þorsteinn Pálsson mig að veita
forstöðu efnahagsneftid, sem
var kölluð forstjóranefndin. Þá
fékk ég þetta viðurnefni
“bjargvætturinn”. Ég leit alltaf
þannig á að það hefði verið sett
fram mér til háðungar - þessi
maður myndi seint bjarga
nokkrum sköpuðum hlut.
Þannig leit ég á það og þetta var
þannig, þó að allir séu búnir að
gleyma því núna.
Félagar míninr og vinir í
VSl, forsvarsmenn í iðnaði,
verslun og útgerð, mynduðu
samtök um að skora á mig að
taka að mér formennsku í
sambandinu. Mér fannst ég
ekki eiga annarra kosta völ en
að verða við því. Þetta voru
erfiðir tímar. Fólk var langþreytt
og uppgefið á verðbólgu og
óstjórn í efnahagsmálum. Ég
var búinn að horfa upp á það í
tuttugu ár að hvorki gekk né rak
við að bæta afkomu fýrir-
tækjanna og auka kaupmátt
launþega. Allir voru þreyttir á
þessu ástandi og margir tilbúnir
til að leggja töluvert á sig til þess
að binda enda á þetta niður-
lægingartímabil í efnahags-
sögunni.
Ég hélt á þessum tíma
margar áróðursræður um að
m)mdu allir græða á því að
ganga samhentir til þess verks
að ná verðbólgunni niður.
Launþegahreyfingin var þá
undir forystu Ásmundar
Stefánssonar og vinar míns
Guðmundar I. Guðmunds-
sonar. Hinir almennu félags-
menn fýlgdu þessum mönnum,
enda sterkir leiðtogar. Bandalag
starfsmanna ríkis og bæja kom
til liðs við okkur en Ögmundur
Jónasson var þá að stíga sín
fýrstu skref sem formaður
þeirra.
Það hafa verið skrifaðar
bækur um þetta tímabil. Mér
finnst ekki mikið um þær
frásagnir.
Ég hef ekki tjáð mig mikið
um þetta en sannleikurinn um
þessa svo kölluðu Þjóðarsátt er
sá að launþegar þessa lands eiga
heiðurinn af henni ásamt
bændastéttinni sem lagði
verulega af mörkum til þess að
ná þessu saman. Það var
staðfastur vilji launþegahreyf-
ingarinnar á íslandi, að komast
út úr þessum vítahring. Þess
vegna var þetta hægt. Þetta er
sannleikurinn og þarf ekki að
segja meira um það.
-Kemur til greina að skrifa
bók um Þjóðarsáttina og það
sem gerðst þar á bak við
tjöldin?
„Nei, það held ég ekki. Ég er
búinn að segja allt sem þarf að
segja um Þjóðarsáttina. Þetta
var launþegum og bændum að
þakka.
-Þú hefur tekið þátt í
mörgum nýsköpunar-