Feykir - 19.06.2008, Síða 7

6 Feyklr 24/2008
24/2008 Feykir 7
ísbjörn gekk á land við Hraun á Skaga á mánudagsmorgun og endaði líf sitt í fjörunni einum og hálfum sólahring síðar. í millitíðinni fór fram
heilmikil björgunaraðgerð sem í tóku þátt starfsmenn ráðuneytis, tveggja stofnana, þriggja lögregluembætta, flugfélags, dýralæknar og
björgunarsveitarmenn. Feykir fékk þá Stefán Vagn Stefánsson og Þorstein Sæmundsson til þess að fara yfir atburðarrásina 16. -17. júní sl.
Fréttaskýring
Tugmilljóna tilraun
Útkall kemur rétt fyrir eitt á mánudag
en þá hringir Merette Rabolle í
neyðarlinuna og tilkynnir um að
ísbjörn sé komin á land. Hárrétt
viðbrögð.
Stefán Vagn Stefánsson fær tilkynning-
una inn til sín skömmu síðar. Tveir
lögreglumenn fóru á vettvang og höfðu
samband við lögregluna á Blönduósi
og báðu þá að koma vestan megin að
og loka Skagavegi. Þriði lögreglu-
maðurinn kemur skömmu síðar og sér
um lokun austan megin frá.
Á leiðinni hringir Stefán á skytturnar
og ræsir þær út. Er komið er á vettvang
talar Stefán við ábúendur, staðfestir
dýrið. Ábúendur eru beðnir um að
halda sig innan dyra og fara ekki út
nema með leyfi lögreglu. Átti þetta við
um alla Hraunbæina þrjá.
Þorsteinn Sæmundsson var staddur í
Reykjavík en Helgi Páll Jónsson hjá
Náttúrustofu Norðurlands vestra kom
fljótt á vettvang.
Lögreglan kom sér fyrir í sjónpósti við
dýrið og kallaði til sjúkrabíl til þess að
hafa á vettvangi auk þess sem
björgunarsveitir voru kallaðar til og
lögreglan kom á öll inn á svæðið til
aðstoðar ef dýrið færi á ferð.
Þorsteinn hafði beint samband við
umhverfisráðuneytið og tilkynnir að
annað bjarndýr væri komið á land.
Ráðuneytið hefur síðan samband við
Umhverfisstofnun og Náttúrufræði-
stofnun. Þaðan var haft samband við
Kanada, Noreg og Danmörku þar sem
leitað var aðstoðar til að finna leiðir
svo hægt væri að ná dýrinu lifandi.
Mjög fljótlega fór í umræðuna að reyna
allar leiðir til þess að ná dýrinu lifandi.
Lögregla hafði góða stjórn á svæðinu
og því Ijóst að ljóst að meðan ástandið
væri þetta stöðugt væri hægt að keyra á
björgunaraðgerðir.
Þarna er farið að huga að því að fá inn
á svæðið allt það fagfólk sem til þurfti
svo hægt yrði að fara í þessa aðgerð.
Þorsteinn hafði verið í sambandi við
sérfræðinga fyrir sunnan en kom eins
fljótt og hægt var á vettvang. Lendingin
varð sú að fá aðila frá danska
dýragarðinum til þess að koma og
freista þess að svæfa dýrið. Auk hans
komu á svæðið allt í allt fjórir aðrir
dýralæknar. Þrír voru komnir frá
Náttúrustofu Norðurlands vestra.
Strákarnir vilja koma því á framfæri að
alveg sama hafi verið hvert þeir hafi
leitað, allir hafi viljað leggja sitt að
mörkum og rúmlega það.
Flugvél flaug yfir rétt eftir kvöldmat og
var þá tekin ákvörðun þess efnis að
loka fyrir alla flugumferð 7 mílur út frá
Hrauni á Skaga undir 5000 fetum.
Dýrið var síðan vaktað alla nóttina
bæði af lögreglu og skyttunni og voru
alltaf nokkrir sem gátu fylgst með
dýrinu frá mismundandi sjónarhorni.
Þegar ákvörðun um björgun hafði
verið tekin, var ekkert annað í stöðunni
en bíða og undirbúa komu danska
dýralæknisins.
Milli fimm og sex fer dýrið af stað og
stefnir til norðurs og gengur eftir syllu.
Er að ná sér í egg og reynir við eina
kollu, nær henni og missir aftur. Fer
áfram og hverfur. Dýrið gengur norður
fyrir og kemur til baka en birnan er
mjög hæg og leggst aftur við norðvestur
endann á vatninu. Er að þvælast þar og
drekkur mikið. Voru menn fegnir fyrir
hvern klukkutímann sem leið án þess
að dýrið færi að labba.
Að morgni 17. júni flaug vél frá
Blönduósi yfir svæðið í um það bil 50
metra hæð. Dýrið sest upp en þar sem
það var veikburða má svo að orði
komast að það hafi hreinlega ekki haft
orku til þess að fælast meira. Hringt
var í Flugmálastjórn og þeir beðnir um
að kalla vélina út af svæðinu. Fólk á
jörðu niðri reyndi að veifa þeim í burtu
en vélin fór tvær til þrjá ferðir yfir.
Birnan liggur í vainum eftir að hafa verið felld á leið til sjávar.
Lítið búr flutt milli landa
Það vakti furdu
manna er
ísbjarnarbúrið kom
til landsins hversu
lítið búrið í raun
var. Trékassi hafði
verið sleginn utan
um járngrind og
Ijóst að þröngt
hefði verið um
dýrið hefði tekist
að svæfa það.
Ætlunin var að
opna búrið í báða
enda og draga dýrið í
gegn. Aðspurður
sagði starfsmaður
vélsmiðju að lítið mál
hefði verið að smíða
samskonar búr á
stuttum tíma.
Stærðarhlutfallið má hér sjá í samanburði við smávaxna blaða-
menn Feykis.
Hinn danski Carsten Gröndal hafði ekki pössun fyrir 10 ára son
sinn og tók hann því með til íslands.
Karen Helga Steinsdóttir og hinn græntenski ísak Christiansen
komust í mest návígi við björninn. ísak hafði ekki séð ísbjörn
áður.
Fjölmiðlafólk fékk að koma heim á hlað á Hrauni í fimm mínútur á
mánudag og mynda birnuna þar sem hún lá í bangsalaut eins og
lautin heitir nú og gæddi sér á eggjum úr æðarvarpinu.
Jóhann Rögnvaldsson bóndi á Hrauni segir að ekki verði hægt að
meta tjónið í æðarvarpinu fyrr en á næsta ári því svo til allur dúnn
hafi verið tíndur að þessu sinni. Það verði að koma í Ijós á næsta
ári hvort kollurnar snúi aftur í varpið.
Aðfaranótt 17. júní var Steinn Rögnvaldsson sendur til þess að
grafa upp ær sem drapst þar fyrir tveimur vikur. Ána flutti hann
síðan niður í fjöru og átti að freista þess að tefja fjör bjarnarins færi
hann afstað i þá áttina.
Skagafjarðarsveit Björgunarsveitarinnar auk Björgunarsveitarinnar
á Skagaströnd sáu um lokun vegarins og stóð björgunarsveitarfólk
vaktina í rúman sólarhring. Aðspurðir sögðu björgunarsveitarmenn
að ekki væri um björgun að ræða heldur væri sveitin í vinnu fyrir
lögregluna og því yrði sendur reikningur fyrir vinnu sveitanna.
Að morgni 17.júní flaug vél í miklu lágflugi yfirsvæðið þrátt fyrir
flugbann og komst þá styggð á dýrið sem flutti sig um set. Ljóst
er að flug þetta hefði getað sett alla aðgerðina i uppnám. Stefán
Vagn Stefánsson sagði að flugmaðurinn ætti yfir höfði sér kæru.
Fjölmiðlamenn máttu þá aftur koma inn á svæðið um klukkan eitt
og þá náðist þessi mynd afbirninum.
Eins og sjá má var viðbúnaður fjölmiðla á svæðinu mikill og
stóðu blaðamenn Feykis vaktina meira og minna í einn og
hálfan sólahring.
Rétt fyrir sex þann 17. júní mætti umhverfiráðherra Þórunn Svein-
þjarnardóttir á svæðið og fylgdist með aðgerðum. Ráðherra var
sleginn mjög er Ijóst var að dýrið væri fallið en stóð þétt við bak
yfirlögregluþjón á þlaðamannafundi og lýsti yfir stuðningi sínum við
aðgerðir á svæðinu og þakkaði öllum sem komu að þessu gríðar-
lega stóra verkefni fyrir góð störf.
Þýsk hjón er voru á leið fyrir Skaga þegar lögreglan lokaði veginum
á mánudag. Hjónin töluðu litla sem enga ensku en sýndu með
látbragði sínu að réttast vaeri að sprauta björninn í handlegginn
þannig að hann sofnaði og keyra hann síðan heimllll
Eftir þetta gerist í raun og veru ekki
mikið nema hvað að menn eru í
stöðugu sambandi við aðila og
undirbúa um leið framhaldið. Tíminn
þótti það dýrmætur að þegar sá danski
mætti voru allir tilbúnir í aðgerð sem
hann fór yfir og samþykkti.
Rétt fyrir hálf sex er síðan farið af stað.
Farið er á fjórum bílum í aðgerðina.
Bíll sem fór á undan, því næst bíll með
dananum, bíll með búri og dýralæknum
auk bíls með tveimur skyttum. Tveir
bílar fóru að dýrinu til þess að reyna að
koma dýrinu frá vatninu. Daninn
komst aldrei í skotfæri þar sem dýrið
fældist. Dýrið var hungrað og komin
styggð að því. Fer fýrst í vatnið, stefnir
í átt að bænum og reyndir daninn þá
að komast hinum megin og taka á móti
dýrinu þegar það kom upp. Þá snýr
dýrið við og syndir upp á bakkann
hinum megin við danann og tók á rás
yfir hólmann og stefndi á haf út. Þá er
tekin ákvörðun um að skjóta sem og
var gert rétt áður en björninn fór í
hafið.
Tekin voru sýni úr dýrinu um leið enda
nauðsynlegt að ná sýnum innan við 30
mínútum frá því að dýrið féll. Þau sýni
voru síðan fryst og að auki voru tekin
önnur sýni til rannsókna á staðnum.
Við fýrstu sýn leit dýrið út fyrir að vera
horað og var það staðfest daginn eftir
þegar krufning fór fram. Ekkert var í
maga dýrsins nema vatn eða einhver
vökvi. Lítið um fasta fæðu. Ljót sár
voru undir bógkrikum dýrsins sem
talin eru vera eftir langt sund. Ekki er
ljóst um hve gamalt dýr var að ræða.
Dýrið var 190 cm langt og 147 kíló.
Ummál brjóstkassa dýrsins var 40 cm
minna en hins dýrsins.
Þeir Stefán Vagn og Þorsteinn vilja
koma á framfæri þakklæti til ábúenda
á Hrauni sem sýndu einstaka stillingu,
framúrskarandi gestrisni í garð
viðbragðsaðila við erfiðar aðstæður.
Auk allra annarra sem að aðgerðinni
komu.
ísbirnir í sögulegu samhengi á Skaga
ísbjörn verður átta
manns að bana
í Byggðasögu Skaga-
fjaróar er sagt frá
komu hvítabjarna á
Skaga allt frá Hrauni
að Skíðastöðum í
Laxárdal. Mismiklum
usla ollu þeir, allt frá
því að gera lítið rask
í það að verða átta
manns að bana.
Um aldamótin
nítjánhundruð gengu
fjögur bjarndýr á land.
Þrjú dýranna héldu sig
við bæinn Ytra-Malland
í nokkrar vikur en
gerðu engan usla svo
vitað sé og hurfu. Við
Hraunsmúla hjá
bænum Hraun var
unglingsstelpa að
stússast við nýborna
kind. Veit hún ekki
fýrri til en bjarndýr
kemur á móti henni.
Það hefur líklega verið
henni til lífs að dýrið
tekur strax lambið og
drepur sér til matar.
Árið 1843 var önnur
unglingsstúlka sem
leitaði að gráum hesti
frá Efra-Nesi. Taldi hún
sig sjá hann í
Nesselsmýrinni en varð
heldur skefld þegar hún
stóð frammi fýrir
bjarndýri. Tók hún til
fótanna, en bangsi
hreyfði sig ekki og
hefur ekki sést síðan.
Árið 1518 varð hins
vegar mikill mannskaði
þegar bjarndýr sem tók
sér bólfestu í Bjargar-
skarði á Ketubjörgum
varð átta manns að
bana. Fræg er sagan af
birninum þegar hann
hreyfði sig ekki þegar
maður gekk framhjá
honum með atgeirsstaf
mikinn. Sá maður
mætti öðrum manni
sem ætlaði framhjá
dýrinu og lét hann hafa
atgeirinn. Bangsinn
hefur áttað sig á
skiptunum því hann
tók á rás og elti fyrri
göngumann sem þá var
vopnlaus og drap hann
innan við Skíðastaði.
Heimild: Byggðasaga
Skagafjarðar
Sveitarstjóri vill aðgerðaráætlun
Ógn en ekki
gælubangsi
landgöngu ísbjarna það
er ef ekki má skjóta þá,
segir Magnús. -Það
verður að líta á þetta
sem ógn en ekki
einhverja gælubangsa,
segir Magnús.
Magnús Jónsson
sveitarstjóri á
Skagaströnd hefur
tilkynnt sýslumann-
inum á Blönduósi að
komi fsbjörn að landi
í nágrenni við
sveitarfélagið líti
hann það sem
almannavá og gripið
verði til ráðstafanna
samkvæmt því.
-Ég lít svo upp að
það þurfi að setja upp
viðbragðsáætlun við vá
þeirri sem fýlgir